خـەونـا هـەڤپشك- ژیـارا هـەڤپشك
فازل عومەر
(ئەفسانە خەونەكا گشتیە، خوەشیا وێ ب هشیاركرنێ دچت و مرۆڤ تووشی سەختیا ژیانێ دبن)
ئەفسانە و چیڕۆك و سەرهاتی، سێ قۆناغێن سەرەدەریا مرۆڤینە دگەل ڤەگێڕانێ. هەرسێ دبنە بەرانبەری؛ دیتنا جیهانێ ل ژی یێن زاڕۆكاتیێ و گەنجاتیێ و پیراتیێ، ئان بەرانبەری سروشتی و بهیستن و سەربۆرێ.. گرنگ، ئەفسانە، زاڕۆكاتیا كۆمانە (گەلانە)، چیڕۆك مەزناهیا وانە و سەرهاتی، پیراتیا كۆمانە.
ل ئەڤی سەردەمی، ئەم هەمی ب گرنگی سەرەدەریێ دگەل سێیەم قۆناغێ دكەین و هەردو قۆناغێن دی، ب سادە و نەخری و دەستپێكی دبینین، ئان پاشگوه دئێخین. ئەرێ ئەڤە دروستە؟ ب من وەرە نەخێر، ب دیتنا من؛ هەر قۆناغەكا ژیانا كەسان و یا گەلان، هندەكێ دەربازی قۆناغێن بلندتر دبت. ئانكو، وەختێ ئەم دژین و بەر ب كالیێ دچین، هندەك ژ زاڕۆكاتیێ دەربازی گەنجاتی و مەزنیێ دبت و هندەك ژ هەردووان، دەربازی پیراتیێ دبت.
ب ئەڤێ دیتنێ، هەكەر ئەفسانە زاڕۆكاتیا مرۆڤان بت، مرۆڤ چەند مەزن و پیر ببن، چەند، هۆشمەندانە هزر و ڕەفتارێ بكەن، هەر هندەك ژ ئەفسانەیێ؛ ژ زاڕۆكاتیێ د پیراتیێ دا دمینت، و پارچەیەكە ژ مرۆڤی.
گەر ئەڤێ دەربازی نەورۆزێ بكەین، دێ دو ڕاستی بۆ مە دیار بن؛ ئێك، نەڤرۆز ب هەمی ڕوویێن خوە ڤە (ئەفسانە، چیڕۆك، سەرهاتی و ڕاستیێن سروشتی)، گرێدایی دەستپێكێن نەتەوەیا كوردن. گەر ئەفسانە بت، گرێدایی زاڕۆكاتیا مە یە وەكو نەتەوە، و هند دگەل جانێ مە پەچروومە بوویە، و مە دگەل خوە ئینایە ئیرۆ. ئەڤجا، نەڤرۆز، پێكڤە و هەمی ڕوویێن وێ؛ خەون، سروشت، چیڕۆك.. سەرهاتیا مە یە دگەل مێژوو و سروشت و ژینگەه و هیڤیێن مە. دو، ئەوێن ب هۆشمەندی و ئاگەهداری، دژاتیا نەڤرۆزێ دكەن، دو جۆرن؛ جۆرەك، ب ئاوایەكێ زانستی، سەرەدەریێ دگەل هەمی ڕوویێن نەڤرۆزێ دكەت، وەكو بویەرەكا مێژوویی لێ دنێڕن، هەكەرچی، نەڤرۆز وەكو مێژوو، لاوازترین و سادەترین ئالیێ وێ یە، ئالیێین جڤاكی و سیاسی و كولتۆری و سروشتی.. گرنگن. جۆرێ دی، ژبەر فاكتۆرێ دینی، ئایدیۆلۆجی، سیاسی،.. دڤێن نەڤرۆزێ لەكەدار بكەن، چونكی نەڤرۆز فاكتۆرەكێ هەری گرنگێ پێكڤەمان و پاراستنا ناسنامەیا نەتەوەییا كوردانە، ئەوێن دژاتیێ دكەن، ژبلی كەسێن سادە و ساویلكە، هەمی دكەڤنە د خانەیا دژاتیا نەتەوەیا كورد دا و ملێن خوە ددەنە دوژمنان.
ل دوماهیێ من دڤێت ببێژم؛ هەركەسێ خەونا هەڤپشكا كوردان، كو نەڤرۆزە، ب ناڤێ ئەكادمی ئان دینی ئان هەر بەهانەیەكا دی، لەكەدار و سار بكەت، دكەڤتە خانەیا نەیارێن كوردان، چ بزانن ئان نە.
