خه‌نجه‌ر كاڤلانكێ خوه نابریت
عزه‌ت یوسف
د پێچێ كه‌ساتیه‌كێ دیارێ ئیراقى دا، راپرسییه‌ك ئۆنلاینى هاتى یه ئه‌نجامدان، تێدا ئه‌ڤ پرسیاره هاته ئاراسته‌كرن: (د ناڤ ئه‌ڤان به‌رێزان دا، كو پشتى سالا 2003 پۆستێ سه‌رۆكاتییا ئه‌نوجومه‌نێ وه‌زیران وه‌رگرتى، كێ ئاسته‌كێ باشتر هه‌بوو؟ بۆچى؟) ناڤ ل گه‌ل وێنه‌یێن وان دانا بوون، ناڤ ژى ئه‌ڤه بوون (ئه‌یاد عه‌لاوى، ئیبراهیم جه‌عفه‌رى، نورى مالكى، حه‌یده‌ر عه‌بادى، عادل عه‌بدولمه‌هدى، مسته‌فا كازمى و موحه‌ممه‌د سودانى).
دێ كه‌سه‌كى هه‌لبژێرى و هۆكارى دیاركه‌ى، ئانكو پرسیار نیڤ گرتى و نیڤ ڤه‌كرى بوو.
به‌رسڤ ب هزاران بوون، پشكا شێرى به‌ر ب عه‌بادى كه‌تبوو، كو ئاسته‌كێ باش ژ حوكومرانیێ گێرا بوو، ره‌واتییا گه‌له‌كان ژى ئه‌وبوو كو عه‌بادى شیایه شكه‌ستنێ ب پرۆژێ ریفراندۆما هه‌رێمێ بینیت و كه‌ركووك و ده‌ڤه‌رێن دى ل ژێر ده‌ستێ پێشمه‌رگه‌ى ڤه‌گه‌راندینه ژێر ده‌ستهه‌لاتا حوكمه‌تا مه‌ركه‌زى.
ل نك من ئه‌ڤ به‌رسڤه یا سه‌یر نه‌بوو، چونكى هه‌ر نه‌هێلانا كوردان و كوردستانێ هه‌ر ژ به‌رێ هه‌تا نها د مه‌ژیێ وان دایه. هه‌تا هنده‌كێن كو عه‌بادى ب قاره‌مان هه‌لبژارتى ژى ناڤێن (كوردى) ل سه‌ر بوون. لێ سه‌یر ئه‌وه، هێشتا هنده‌ك كورد و ئالییێن كوردى هه‌بن به‌غدا كرینه قیبلا خوه و ب هه‌سپێ وان دچنه سوارانێ.
وه‌ره به‌رسڤده‌رێن راپرسیێ ژین و ژیارا وان، بارێ ئاسایش و ته‌ناهیێ ل ده‌ف گرنگ نه‌بیت، به‌س سه‌رنه‌گرتنا ریفراندۆمێ ئارمانجا وان بیت، هه‌روه‌كى ریفراندۆم ئه‌گه‌رێ هه‌مى كێشه و گرفتێن وان بیت. ئه‌رێ ریفراندۆمێ.چ زیان گه‌هاندى یه وان، چ زیوان كرى یه د ناڤ گه‌نمێ وان دا؟ ئه‌رێ ریفراندۆمێ چ په‌یوه‌ندى و ب معاویه و یه‌زید و سپایكه‌ر و زه‌رقاوى و به‌غدادى ڤه هه‌بوو؟ به‌س ئه‌ڤه ئیراقه ئاڤ و ئاسمان و ئه‌ردێ خوه دده‌نه بیانى و داگیركه‌ران به‌س دا كو كورد لاواز بن یان نه‌مینن. ئه‌ڤه ژى نه خاله‌ك حێبه‌تى و خێڤه‌تى یه، چونكى كه‌لتۆرێ وان و به‌ره‌باب و باپیرێن وان ل سه‌ر كوشتن و تالان و شه‌ران راهاتى نه.
ل سالا 1797 گه‌رۆكێ ئنگلیزى (جاكسۆن)، سه‌ره‌دانا ئیراقێ دكه‌ت، پشتى گه‌شته‌كا واستیان و تژى مه‌ترسى ژ به‌سرا ژێهه‌ل بۆ به‌غدا و دیالا.. شیره‌ته‌ك بۆ ئه‌وان ئوروپیان یێن دخوازن سه‌ره‌دانا ئیراقێ دكه‌ن، نڤێسى: (ئه‌ڤ وه‌ڵاته د ره‌وشا شه‌رێ به‌رده‌وام دایه، گه‌له‌ك ژ خه‌لكێ وێ نه گرێداى سسته‌م و یاسایێ یه، ل دویڤ غه‌ریزه و حه‌زێن خوه ره‌فتارێ دكه‌ن و دژین، هه‌ست و سۆزێن جامێرانه كارتێكرن و باندورێ ل سه‌ر ناكه‌ن. بێ ئاگادارى هه‌ر كه‌سه‌كێ دشێنێ دكوژن و تالان دكه‌ن!
ئه‌و ل گه‌ل ته‌ڤاهییا جیهانێ ژبلى هۆزا خوه د ناڤ شه‌ڕه‌كى مه‌یدانى دانه! ئه‌ڤه كاودانێ ئه‌ڤى وه‌لاتى یه كو ب ئێك ژ باشترین وه‌لاتێن به‌رداره ل ئه‌ڤى هه‌مى گه‌ردۆنێ. گه‌شتیار نه یێ ب سلامه‌ته و ل به‌ندێ یه ل هه‌ر ده‌لیڤه‌كێ هێرش ل سه‌ر بهێته‌كرن و تالان بكه‌ن و بكۆژن).
گه‌ر ته ناڤێ ئیراقێ دیت، كوشتن و كۆده‌تا و ئه‌نفال و نه‌ژیان دبن شیژن و سیخمێن وێ ڤه زیق دبن. (لاك روچێلد)، دبێژیت ده‌مێ قوتابیێن سیاسه‌تا ناڤده‌وله‌تى دیرۆكا ئیراقێ دخوینن، دشێن كولونیالیزم، سنۆرێن ده‌ستكرد، سه‌ركردێن تاكره‌و، كۆده‌تایێن له‌شكرى، دكتاتۆریه‌ت، سه‌رهلدانێن نه‌ژادى، ناكوكیێن ئولى، شه‌رێن ناڤخوه‌یى، شه‌رێن ناڤده‌وله‌تى و داگیركاریێ ببینن.
به‌ریا هه‌یامه‌كا كورت دو په‌یام ژ ئالیێ دو سه‌رۆك وه‌زێرێن ئیراقێ یێن به‌رێ هاتنه راگه‌هاندن، حه‌یده‌ر عه‌بادى، دبێژیت: (كى ل به‌غدا فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێمێ پتر سزا بده‌ت دێ د هه‌لبژارتنان دا پتر ده‌نگان ئینیت.) گۆتنه‌كا رۆن و پێدڤى چ كۆمێنتان ناكه‌ت.
یێ دى عادل عه‌بدولمه‌هدى، دبێژیت: (بۆدجه‌یا ئیراقێ 100 ساله دژى گه‌لێ كوردستانێ و وێرانكارنا وێ بكاردهێت، ل ڤى سه‌رده‌مى ژى بۆ برسى كرن و شكاندنا خه‌لكێ كوردستانێ دهێته بكارئینان.) ئه‌ڤه ژى دانپێدانه‌كا زه‌لاله و نه‌هه‌وجه‌ى هیچ كۆمێنتانه.
كوردینۆ ئه‌ڤه‌یه ئیراق یا به‌ربوویه گیانێ ته، نه‌شێت هیچ چاره‌یان بۆ خوه ببینیت، دێ چ مفاى گه‌هینته ته. گۆتنه‌ك كوردى هه‌یه دبێژیت خه‌نجه‌ر كاڤلانكێ خوه نابریت، ئه‌ڤ گۆتنا ته‌یه ل ئه‌ردى نه‌ده.
