خواندنه‌ك د پرتووكا “داعش. . نه‌خشه‌یێن خوینێ و سه‌رابێ”
ئێكه‌م پرتووكا د جیهانێ دا ل سه‌ر “داعش” ژ لایێ نڤیسه‌رێ رۆژنامه‌ڤان “مه‌حموود ئه‌لشه‌ناوی”، رێڤه‌به‌رێ نڤیسینێ ژ ئاژانسا نوچه‌یێن “ئه‌لشه‌رق لئه‌وسه‌ت” ژ چاپحانه‌یا “ره‌وعه” بۆ وه‌شانێ ده‌ركه‌ت، پرتووك ژ شه‌ش پشكان پێكهاتییه نێزیكی (200) به‌رپه‌ڕێن ناڤنجی هه‌مبێز كرینه، ئێكه‌م چاپ ژ جۆرێ خوه د پرتووكخانا عه‌ره‌بی و جیهانی دا ل سه‌ر “داعش”. نڤیسه‌ر دامه‌زراندنا ئێكێ یا رێخستنێ ب رێیا (جه‌ماعه‌ت ئه‌لته‌وحید وه‌لجیهاد) نیشا دده‌ت، ئه‌وا “ئه‌بۆ موسعه‌ب ئه‌لزه‌رقاوی” ل سالا 2004 دامه‌زراندی و پێشكه‌فتنێن بخوه‌ڤه دیتین و هه‌یا گه‌هشتیه ویستگه‌ها نها كو داعش نوونه‌راتیا ژێ دكه‌ت. نڤیسه‌ر نه‌خشه‌یه‌كێ ته‌مام بۆ ئالاڤێن كارێ رێكخراوێ و رێیێن برێڤه‌برنێ و دیارترین سه‌ركرده و ناڤێن كو ب ئه‌ركێ میراتیێ و وه‌زاره‌تان د حوكمه‌تێن هاتینه برێڤه‌به‌رن د قه‌واره‌یا ب ناڤ (ده‌وله‌تا ئیسلامی) دا ل ده‌ڤه‌رێن جودایێن عیراقێ رابووین پێشكێش دكه‌ت و تاكتیكك و شێوازێن رێكخراوێ ب كارئیناین ب ئالایێن جودا جودا یێن كو ل بن سێبه‌را وان كاركری د كۆمه‌كا دیوكیۆمێنت و ده‌یده‌ڤانێن ساخ دا، یێن كو نڤیسه‌ری پشكه‌كا مه‌زن بده‌ست ئێخستین، ده‌ما كار ل عیراقێ دكری وه‌كو برێڤه‌به‌رێ نڤیسینگه‌ها ئاژانسا نوچه‌یێن “ئه‌لشه‌رق و لئه‌وسه‌ت” د ناڤبه‌را سالێن 2006 ـ 2010. نڤیسه‌ر شرۆڤه‌كرنه‌كێ بۆ شه‌نگه‌ستێن هزری و كوله‌كه‌یێن ئایینی یێن كو سه‌ركرده و ئه‌ندامێن رێكخراوێَ پشدانی ل سه‌ر كری پێشكێش دكه‌ت، یێن كو دیمه‌نێن ڤه‌كوشتن و دیلێن ژن و گۆڕێن ب كۆم ل هه‌ر ده‌ڤه‌ره‌كا هاتییه كونترولكرن ژ لایێ وان دهێنه دیتن و چاوا رێكخراو پێشكه‌ت ـ كی ل پشته ـ و ئه‌و هزر و ئالاڤ بۆ راكێشان و سه‌ربازكرنا گه‌له‌ك شه‌ڕكه‌ران ژ گه‌له‌ك ده‌رێن جیهانێ ل ژێر كاریگه‌ریا هنده‌ك درووشمێن بریقه‌دار وه‌كو، ده‌وله‌تا عه‌دلێ، ده‌وله‌تا خیلافه و “سه‌ركه‌فتن بۆ مه‌زلومان”. كو گه‌له‌ك خه‌له‌ك پێ ب سه‌ردا بر و دانه كوشتن بۆ رێكخراوێ. نڤیسه‌ر راچێته‌یه‌كێ بۆ چاره‌سه‌ریا ڤێ شێرپه‌نجه‌یا له‌شێ جیهانێ ڤه‌گرتی ده‌ردئێخیت و پێشكه‌ش دكه‌ت و چاوانیا به‌رهه‌نگاریا ڤێ هزرا هشكباوه‌ر و و كێمكرنا پانتاهیێن به‌رفره‌هبوونا وێ، پشتی شرۆڤه‌كرنه‌كا تێروته‌سه‌ل بۆ رێیێن خه‌رجیده‌ر و تاكتیكێن كاری و لڤینێ د بازنه‌یێ ده‌ڤه‌رێن سوننه دا یا كو رێكخراو خوه ب به‌ره‌ڤانیكه‌را خه‌لكێ وان دده‌ته ناسین، سه‌رباری كو وان ده‌ڤه‌رێن سوننه مه‌زنترین دوراندن و شكه‌ستن روو ب رویێ “قاعیده” ل “بیلاد و ئه‌لرافیده‌ین” كرینه و پاشی رێكخراوا ده‌وله‌تا عیراق و شام یا ئیسلامی، كو وه‌ل نڤیسه‌ری كریه، پشكه‌كێ ته‌مام ژ پرتووكێ بۆ پرۆژێ “سه‌حه‌وات” یێن كو ژ كورێن عه‌شیره‌تێن سوننی ب چاڤدێرییا ئه‌مریكا دروست بووین ته‌رخان بكه‌ت، د پرتووكێ دا بۆ ئێكه‌م جار وێنه‌یێن گرێبه‌ستێن كو دهاتنه ئیمزاكرن بۆ بجهئینانا ئه‌ركان دهێنه به‌رچاڤكرن. پرتووك به‌رسڤا كۆمه‌كا پرسیاران دده‌ت وه‌كی: چاوا ئه‌ڤه ده‌ركه‌تن و كارێ دامه‌زراندنا ده‌وله‌ته‌كێ كر كو دستوورێ وێ له‌زكرنه د ته‌كفیركرنێ دا یا كو هاریكاره بۆ رێتنا خوینا بێ گونه‌هان و ترسێ وێرانكرنێ ل هه‌ر ده‌ره‌كا پێت وان بگه‌هیتێ لێ دچینن، چاوا هه‌ست ب حه‌شارگه‌هێن ته‌نا یێن كو ئه‌ڤ هه‌موو به‌رهه‌ڤیه پێدای كر؟ چاوا رێخستنا خوه برێڤه‌دبه‌ن؟ پشدانیێ ل سه‌ر كی لقێ ئایینی یێ ناڤنجی دكه‌ن، هه‌یا ڤێ هه‌موو كوشتن ڤه‌كوشتنێ بكه‌ن، ئه‌و چیه دهێلیت گه‌نجێن باش به‌ر ب زلكاوێن ئیتیماكرنا وان دبه‌ن، چاوا شووشتنا مێشكێ كه‌سێن په‌یوه‌ندیێ پێ دكه‌ن دشۆن؟، چاوا توقاندن (ارهاب) د وان جڤاكان دا به‌لاڤ بوو و چاوا مێشكێن گه‌نجان كۆنترۆل كرن؟ و ئه‌و چ ئامیر و رێك بوون هاتینه بكارئینان؟ چاوا دێ به‌رهه‌نگاری ڤێ به‌رفره‌بوونێ گرین و خوه‌پاراستنه‌كا خودی بۆ جڤاكی چێكه‌ین، داكو گه‌له‌ك روحێن د رێیێن به‌رزه‌بوون و ده‌ره‌وێ دا ب ناڤێ جیهادێ نه بنه قوربانی؟ دێ چاوا هه‌موو په‌نجه‌رێن گومانا وی دائێخین یێن كو د ناڤڕا تێگه‌هێن كه‌ربوكینێ دهێن و ده‌هۆلا شه‌ری دهێنه لێدان، و ب هزاره‌ها ب به‌ز و غاردان دكه‌ڤنه رێ وه‌كه به‌رسڤدان بۆ بانگێ مرنێ پێخه‌مه‌ت خه‌ونه‌كا پێگۆتی، خوینا پاقژ و بێگونه‌ه ل ئه‌ڤغانستان و بوسنه و شیشان و ل داویێ ژی ل سووریێ و عیراقێ دبیته قوربانی؟ نڤیسه‌ر دوپات دكه‌ت كو ئه‌ڤ گه‌نجه یێن كو گه‌له‌ك زانایێن ئیسلامێ ب خه‌وارج و كوژه‌ك ل قه‌له‌م دده‌ن، مرۆڤ دكاریت ته‌ماشه‌ی وان بكه‌ت كو كۆمه‌ك هژارن و ب په‌رده‌یا جیهادێ هاتینه سه‌ردابرن و وان دهاڤێنه ناڤ گێژه‌لۆكا تونكاریێ دا و نابیت ته‌ماشه‌ی رێخستنێن ئایینی بكه‌ین كو ب ته‌نێ دیارده‌یه‌كه و پێدڤی ب زێده ب كارئینانا توندیێ د گه‌ل ئه‌ندامێن وان هه‌یه، لێ دڤێت بهێته ته‌ماشه‌كرن وه‌كو دیارده‌كا هزری، كو پێدڤی ب پێشكه‌شكرنا هزره‌كا راست و شیاندار هه‌یه بۆ به‌رهه‌نگاریا هزرا توندڕه‌و. نڤیسه‌ر وه‌ها دبینیت كو ب رێیا شرۆڤه‌كرنا نه‌خشه‌یێن خوینێ یێن كو داعش كێشاین “ئه‌رێ كرنا هزرا مانه‌ڤه‌یا “داعش” وه‌كو سیسته‌مه‌كێ هه‌ڕه‌می یێ خوه‌دی ده‌وله‌ت و نها سنۆرێن ب خوینێ و بارودێ دهێنه كێشان، تشته‌كێ نه چاڤه‌رێكریه، ژ به‌ر شێوازێ ڤێ رێكخراوێ د ره‌فتارێن رۆژانه‌دا، یێن كو زگماكیا ساخله‌م یا خه‌لكێ وان ده‌ڤه‌رێن كه‌تینه د ل ژێر كۆنترۆلا وێ دا ره‌د دكه‌ت، نموونه‌یا “قاعیده ل بیلاد و ئه‌لرافیده‌ین” هه‌ر مایه د بیردانكێ دا و شكه‌ستنێن وێ ل ده‌ڤه‌رێن كو خه‌لكێ وان ب وێنه‌یێن ره‌نگیین د به‌رهه‌نگاری و رووبرووبوونا وێ رێخستنێ دا كێشاین سه‌رباری ئاستێ هۆڤاتیێ هه‌ر ماینه، یان ئه‌و سیناریۆیێن هنده‌ك لێكولین دیاردكه‌ن كو دبێژن: “چاڤه‌رێكریه”داعش” راستیه‌كا واقعیه و ئه‌سته‌مه ده‌رخستنا وێ ل عیراقێ و سووریا ژ به‌ر زێده‌بوونا هه‌یبه‌تا وێ “ئه‌و سیناریۆنه یێن سروشتێ وان ده‌ڤه‌ران به‌رچاڤ نه‌گرتی، یێن كو “داعش” خستینه ژێر كۆنترۆلا خوه و ب رێیا زێده بكارئینانا توندكاریێ خوه ل سه‌ر وان سه‌پاندیه و دوباره چێكرنا سه‌حه‌وات “صحوات” د شیاندایه و ئه‌گه‌ره‌كێ ب هێزه، ب لبه‌رچاڤگرتنا ئه‌و ده‌ڤه‌رێن پووچ بووین، داعش بهێته بنبڕكرن. دیسا ویلایه‌تێن ئێكگرتی یێن ئه‌مریكا ژی كو جه‌مسه‌رێ ئێكانه‌یه ل جیهانێ دكاریت لایه‌نێن ڤه‌گرێدایی نه‌چار بكه‌ت كو جهێن خوه بگوهۆڕیت ب زۆری و گه‌فان ب رێیه‌كێ یان كۆمه‌كا رێیان. پرتووك دوپات دكه‌ت كو ل به‌رامبه‌ر ئه‌و نه‌خشه‌یێن خوینێ یێن داعش خیچێن وێ دكێشت و به‌لاڤ دكه‌ت، نه‌خشه‌یێن سه‌رابێ و خاڤ هه‌نه، كو د شیاندایه نه‌خه‌شه‌یێن داعش به‌رته‌سك بكه‌ت و نه‌هێلێت، وێ ده‌وله‌تا خوارافاتێ و ژناڤببه‌ت.
