خواندنەكا ڕەخنەیی بۆ هەلبەستا «كچێن ڕۆژێ» یا هەلبەستڤان «مهاباد حەمید»
محسن عەبدولڕەحمان
چریسكەك:
ئارێشە نەترسا زارۆکان ژ تاریێ یە، بەلکو ترسا مەزنان ژ ڕۆناهیێ یە!
«پلاتو»
دەقێ هەلبەستێ
کچێــن رۆژ
د رەنگینییــا جلێـن خــۆدا ئـەم باوەرییا ئاخێ و چیایــان هەلدگریــن،
نە بتنـێ هنـدەک داڤ و دەزیێـن رەشـن.. داڤێــن رۆژێ و ئەردی و خوینـێنە..
ئـەم کچێــن چیـانــە.. کەســک ژ مــە دهێـت
کچێــن رۆژێنــە.. زەر ژ مــە دهێــت
کچێــن شوڕەشانــە.. سۆر ژ مـە دهێــت.
رەخنە:
هێماگەری:
پێکهاتا دەقی توڕەکا ئاماژەیانە توخمێن ماددی بو ئاستێ گیانی و مێژوویی بلند دکەت، هێماگەری لڤێرە بوویە دلێ ژیندارێ جوانکارییا دەقی، ژ هێماگەرییا توخمێن گەردوونی و هێماگەرییا رەنگێن ئاماژەکەرێن ناسنامەیێ، وەکو هێماگەریا رەنگان (جلکێن رەنگز – ملابس زاهیە):
ئاماژە:
جلک ژ ئەرکێ بنەرەتی دەربازدبیت دا ببیتە ئەو ئامانی ناسنامەیێ، ئەو نەتنێ راپێچە بەلکو گۆتنەک بینڕاییە بۆ شانازیێ، هێمایێ خۆ پیرۆزکرنێیە و شانازبوون ب ناسنامەیێیە. دیسان هێماگەرییا توخمێن گەردوونی (کۆکا هەبوونێ) لڤێرە کۆکا ناسنامەیێ /ئەم/ د هەبوونێدا دبنە داڤێن ئاماژەکەرێن گەردوونی، پوختەیا هێماگەریێ د دەقیدا هێماگەرییا ناسنامەیا ئەرێنییە، ئارمانج ژێ ئاڤاکرنا ناسنامەیەکا کۆمەکییە /ئەم/ یا رهدار د سروشتیدا / چیا و کەسکاتی/، د رۆناهییا خۆ نویکەردا/ هەتاڤ و زەر/، مێژوویا خەباتێ/ شۆرەش و سۆر/، بکارئینانا جهناڤێ/ ئەم/ هایدانێ ب هەبوونا ناسنامەیەکا کۆمەکییا بهێز و ب خۆشاناز ددەت، ئەڤە دەقی دکەتە بەیاننامەکا کۆمەکی پتر ژ دەربڕینەکا تاکەکەسی، بڤێ چەندێ رەنگ و جلک و دەزی دبنە داڤێن راگەهاندنەک هەبوونگەری، هێزا ڤێ ناسنامەیێ و شانازی و کووراتییا وی ب یا مێژوویی و گیانێ رادگەهینیت:
هێما و ئاماژە توخمێ / ماددی – گیانی
هێمایێ رۆناهی، هیڤی، ژیانا هەلاتگەری و زانینێ، ناسنامەیا گەش و نویکەر داڤێن رۆژێ
هێمایێ رهان، خۆرستیبوون، رەسەناتی و گرێدانا – ئەم – ب جهیڤە، کووراتییا مێژوویی زەمین.
هێماگەرییا ژیان و خۆگوریکرن و بەهزادەیێ – النسب الطاهر- نوینەراتیا گرێدانا چارەنڤێسساز و مێژوویی دکەت، لەو ناهێنە ژێکجوداکرن، ئاماژەیە بۆ بەرهەڤییا خۆگوریکرنێ ژبۆ ناسنامەیێ خوین
هەروەەسا هێماگەرییا رەنگان: رەنگ د دەقیدا نە جوانکرنە، بەلکو هەڤکێشەیێن هێماگەرینە بو رەهەندێن ناسنامەیێ، ئەڤە هەرە بهێز و چرییە د دەقیدا:
هێماگەری رەنگ ناسنامەیا ئاماژەکەر
هێمایێ گەشەبوونێ، پێتبوون، خۆرستیبوون، بەرخۆدان/ چیا هێمایێ بلندیێ و کەسک هێمایێ سروشتی کەسک کچێن چیا
هێمایێ هەلاتگەری، رۆناهی، گەشبینی/ رۆلێ ئەوان بو کەسێن دەوروبەر وەکو ژێدەرێ ژیانێ و رۆناهییەک نەڤەمریت زەر کچێن روژێ
هێمایێ خۆگوریکرنێ، خوین، سەرگەرمی، وێرەکی، قەبخوازی/ گرێدانا ناسنامەیێ ب مێژوویەکا خەباتیڤە، داکۆکیکرنە ل سەر گیانێ شۆرەشگێری و موکوڕی ل سەر گوهۆڕینێ سۆر کچێن شورەرشڤان.
رەوانبێژی: دەقەک قەبارە بچویک و پەیڤ کێم، ب رستەیێن نەرم و سەلیقەکا ئارام کو بو بهیستنێ بساناهی و د کەهی، لی داگرتی ب وێنەیێن جوانکری، ئەگەر ب ئازراندنا هەستان، ئەوێن خزمەتا شانازبوونێ ب ناسنامەیێ دکەن، ئەوژی ل سەر دوو بنەما بلندبوویە: بەرجەستەبوونا هەرەجوان بو ئاماژەیێن راماندار و کورتبوونا رەوانبێژییا هەڤسەنگ. ئەڤێ چڕییا رەوانبێژییا شاکار دایە دەقی.
دەقی پەیڤ کرینە ئامانێ رامانێن رووت، ئەڤە کۆپیتکا رەوانبێژیێیە، وەکو خوازەیا / د رەنگینییــا جلێـن خــۆ دا ئـەم باوەرییا ئاخێ و چیایــان هەلدگریــن/ جلک وەک کەرستەک بەرهەست کرە ئامان و عەنبارا باوەریێیە، ئەڤ بەرجەستەبوونە باوەریێ دکەتە پشکەک بینڕای و هەستەوەر ژ ناسنامەیێ، کو کارتێکرنا هێزا دەربڕینێ زێدەدکەت.
لێکچوونا نەراستەوخۆ بو سەرکەفتنا ڕهوڕیشالی، ب گۆتنا/ نە بتنـێ هنـدەک داڤ و دەزیێـن رەشـن..داڤێــن رۆژێ و ئەردی و خوینـێنە.. / رەوانبێژی لڤێرە ژ سالۆخدانی بو سەلماندنا هەبوونێ دچیت، جلک نەوەکو داڤێن هەتاڤێنە /لێکچوونەکا راستەوخۆیە/ بەلکو داڤێن رۆژێنە / لێکچوونەکا بهێزە/ ئەڤ سەلماندنە بهایەکێ ڕها ددەتە جلکان و دکەتە پۆختەیا سێ تۆخمێن گەردوونی: هەتاڤ/هێمایێ ئاسمانی و رۆناهیێ/ زەمین /هێمایێ چەسپایی و ڕهانە/، خوین/ هێماییێ ژیان وخۆگوریکرنێیە.
رەوانبێژیا کورتکرن و لێکڤەکرنێ:
د دەقیدا گۆتن ژ رامانێ کورتترە، دەق متمانەیێ ل سەر شێوازێ کورتکرنا هەڤسەنگ و لێکڤەکری بو پەیداکرنا سەلیقەکا کاریگەرا دەروونییا بهێز دکەت، ب پۆلینکرنێ و گرێدانا وێ ب ناسنامەیێڤە وەکو: کەســک ژ مــە دهێـت / زەر ژ مــە دهێــت/ سۆر ژ مـە دهێــت/، ئەڤ هەڤۆکێن کورت و بڕی سەلیقەکا بلەز و دراماتیک دئافرینیت، کو دگەل بیرۆکەیا ناسنامە و شانازیێ گونجاییە، سێ جاران دوبارەکرنا / کچێــن – ژ مــە دهێــت/ دوبارەکرنا هایدانبەخشە، دوبارەکرن نەژبۆ درێژکرن و پەرەسەندنێیە، بەلکو ل سەر داکۆکیکرن و کورترکرنێیە، چنکو دەق پشتراستدکەت کو ناسنامە دەرئەنجامێ سێ رەهەندانە/سروشت، رۆناهی، شۆرەشگێری/ و مافدارییا بیرۆکەیا /ژ مە دهێت/ دچەسپینیت.
