دبیت تەمبەلی د جینێن مرۆڤی دا هەبیت
د. کاژین حەسەن جاسم
تمبەلی هەردەم نە ب تنێ رەفتارە، بەلکو ڤەکۆلینێن زانستی ئاماژێ ب وێ چەندێ ددەن کو هندەک کەس ژ لایێ بۆماوەیێ ڤە بەرهەڤن کو کێمتر چالاک بن.
* جین چاوا کارتێکرنێ ل ڤێ چەندێ دکەن؟
-1 جینێن دۆپامینی (DRD2 و DRD4): ئەڤ ژینە کۆنترۆلا سیستەمێ خەلاتکرنێ د مێشکی دا دکەن.
هندەک کەس هەمان هەستا ب خوشیێ وەرناگرن دەمێ چالاکیەکا لەشی ئەنجام ددەن، لەوا رینشتن بۆ وان سەرنجراکێشتر دبیت ژ لڤینێ.
-2 جینێن دەمژمێرا بایۆلۆژی (CLOCK و PER): هەر تێکچوونەک د ڤان جینان دا ریتما ژیانێ یا لەشی تێکددەت، و ئەڤ چەندە دبیتە ئەگەرێ هەستکرنا ب بێهێزیێ د دەمێن نە چاڤەرێکری دا، حەتا کو نڤستنا وان تێر ژی بیت.
-3 جینێن مایتۆکۆندریا: ئەڤە کارگەهێن وزێ نە د ناڤ خانا لەشی دا؛ هەر گوهۆرینەکا بچووک د ڤان ژینان دا دبیتە ئەگەرێ بەرهەمئینانا وزەکا کێمتر، و ب ڤێ ژی زویتر هەست ب ماندیبوونێ دهێتە کرن.
* جارا بهێت دەمێ تە هەست ب تەمبەلیێ کر، ل بیرا تە بیت کو بەشەک ژ ڤێ چەندێ دبیت د (DNA)ه
