ده‌رفه‌تێن وه‌به‌رهه‌م هێنانێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین
بارگرانی یا مێژووی ب هێزتره ژ لوژیكا سه‌رمایه‌داریێ
گوَڤارا ئیكونومیست یا بریتانی ل ژمارا خویا دوماهیێ بابه‌ته‌كێ گرنگ سه‌باره‌ت رۆژهه‌لاتا ناڤین به‌لاڤه‌كریه وه‌ك ده‌ڤه‌ره‌كا زه‌نگین ب ده‌رفه‌تێن وه‌به‌رهه‌م هێنانێ سه‌ره‌رایی ئه‌و قه‌یرانێن جوَر وجوَر كو وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ دناڤ دا د بورن. گوڤارێ ئاماژه كری یه وێ ئێكێ كو ده‌ڤه‌ر یا ده‌وله‌مه‌نده ب سامانێن نه‌فت و گازێ كو دێ یا ڕاكێشه‌ر بیت سه‌باره‌ت پیشه‌سازیێن سه‌ره‌كی مینا بتروكیمیاویات وحه‌لاندنا ئه‌له‌منیومێ، وحكومه‌تێن وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ ب تایبه‌تی ئه‌ڤێن ئارامی ناڤ دا هه‌یه هه‌ول و پێكولا دكه‌ن ژ پێخه‌مه‌ت ڕاكێشانا كومپانیێن بیانی بو مه‌به‌ستا سه‌رمایه‌گوزاریێ نه‌خاسمه كو ده‌ڤه‌ر یا ده‌وله‌مه‌نده ب سامانێن سرۆشتی و مرۆڤی وزێده‌بوونا سه‌رژمارێ كو دبیته بازاره‌كێ باش بو كومپانیێن جیهانی.
لێ بارۆدوخێ ده‌ڤه‌رێ ب شێوه‌یه‌كێ یه كو زه‌حمه‌ته عه‌قلێ رۆژئاڤایی ژێ تێبگه‌هیت چونكه وه‌كو گوَڤارێ ئاماژه پێكری نه وه‌كو بابه‌ته‌كێ باوه‌رناما ماسته‌رێ یه دبیاڤێ كارگێری كار دا، له‌ورا دیراسه‌تكرنا مه‌ترسیێن سیاسی (نموونه عیراق وسوریا) و كلتورێ مێژوویێ تایبه‌ت ب ده‌ڤه‌رێ ڤه كاریگه‌رتره ژ هه‌ر تشته‌كێ دی چونكه ب نێزیكترین ده‌رفه‌ت دا، كاریگه‌ری ئه‌وان فاكته‌را ره‌وشا ئه‌ڤان وه‌لاتان دگوهوریت ژ ده‌ڤه‌ره‌كا باش بو سه‌رمایه‌گوازری بو ده‌ڤه‌ركا ته‌ژی ناكوكی (نموونه لیبیا) چونكه دناڤبه‌را ماوه‌یه‌كێ كێم دا هه‌می نێرین هاتنه گوَهارتن ژ به‌ر تیرۆرێ وتێكچوونا ره‌وشا سیاسی.
یا ئاشكرایه كو وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین پڕن ب هه‌می گرفتێن بازارێن ژ نوَی پێگه‌هیشتی، وه‌ك دامه‌زراوه‌یێن لاواز، ژێژخانه‌كا خراب، لێ سه‌ره‌رایی ڤێ ئێكێ زێده‌بوونا سه‌رژمارێ ل وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ (تنێ وه‌لاتێن كه‌نداڤی نه‌بن) دبیته هوكارێ هه‌بوونا هێزه‌كا كاری یا زوَر و ئه‌رزان و ئه‌ڤ چه‌نده ژی ره‌نگه بشێتن قه‌ره‌بووی یا وێ پاشكه‌فتنێ بكه‌ت ژ ئه‌گه‌رێ هه‌بوونا دامه‌زراوه‌یێن لاواز و ژێرخانێن پاشكه‌فتی وخراب ل وان وه‌لاتان. لێ ل وه‌لاتێن كه‌نداڤی ئه‌ڤ هێزا مه‌ن یا مرۆڤی نینه ژ ئه‌گه‌رێ كێم بوونا رێژه‌یێن زێده‌بوونا سه‌رژمارێ له‌ورا كومپانیێن جیهانی مووچێن بلند دده‌نه خه‌ڵكی بو كاركرنێ، سه‌ره‌رایی كو خه‌لكێ رۆژئاڤا دێ ناچار بن سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل كلێگه‌هه‌كا مینا كه‌ن یا پێكهاتی ژ بارگرژیێن ئاینی ونه‌ته‌وه‌یی و تایفی، هه‌تا پێكهاتا سه‌رژمارێ یا زێده ل ده‌ڤه‌رێ نابیت پشبه‌ستنێ پێ بكه‌ین وه‌كو فاكته‌ركێ گرنگ ل بهێزكرنا ئابووریێ، چونكه رێژه‌ی یا زێده یا گه‌نجان رێكێ خوش دكه‌ت بو په‌یدابوونا نه‌سه‌قامگێری یا سیاسی وكومه‌لایه‌تی ل شۆَینا كو زێده‌بوونه‌كا بكاربرنێ دابین بكه‌ت (نموونه: وه‌لاتێ میسر كو سه‌رژمارا وێ 85 ملیون كه‌سه زێده‌باری كو شیایه تا ڕاده‌كێ باش وه‌به‌رهه‌م هێنانێن بیانی ڕابكێشته ناڤ وه‌لاتی دا، لێ ئێكه ژ هه‌ژارتین وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ و نها رۆژهه‌لاتا ناڤین دابه‌شكری یه بو كومێن هه‌ڤدژێن ئێك، زێده‌باری نه‌بوونا رێككه‌فتنه‌كا بازرگانی یا تایبه‌ت ب وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ، كو دبیته ئه‌گه‌رێ هه‌بوونا باواره‌كێ پارچه پارچه‌كری پتر ژ ژیّریا رۆژهه‌لاتێ ئاسیا.
ژ لایێ خوڤه، كومپانیێن رۆژئاڤایێ ۆی ب رۆی مه‌ترسیه‌كا ژنوَی په‌یدابووی ڤه دبنه‌ڤه ژ ده‌رئه‌نجامێن پێچه‌وانه یێن كو ژ ده‌رئه‌نجامێ هه‌لسوكه‌فتێن وان په‌یدادبن ل رۆژهه‌لاتا ناڤین. چونكه حكومه‌تێن وان ل وه‌لاتێن رۆژئاڤا شه‌ڕێ گه‌نده‌لیێ دكه‌ن، نموونه ئه‌مریكا سزایان ل دیف یاسا كریارێن گه‌نده‌لیی یا بیانی دسه‌پینیت، و بریتانیا یاسا نه‌هێلانا به‌رتیلخوارنێ توَندتر كری یه، لێ یا ب زه‌حمه‌ته مه‌رجێن ئه‌ڤان یاسایان دگه‌ل داب و نه‌ریتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین بگونجن ل وه‌رگرتنا بوندێن بازرگانی ب ئاوایه‌كێ نه فه‌رمی، وتنێ داخازكرن ژ وه‌لاتێن عه‌ره‌بی ئه‌ڤان مه‌رجا بنڤیسن دهێته هژمارتن وه‌ك ئیهانه وره‌زیلكرن، وپاشان پێدڤی یه ل سه‌ر كومپانیا سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل ڤێ چه‌ندێ هه‌میێ بكه‌ن ب رێێ یا پیاده‌كرنا چالاكیێن بازرگانی دگه‌ل هه‌ڤالبه‌نده‌كێ ناڤخوَیی، لێ ل وه‌لاتێن رۆژئاڤا لایه‌نێن داده‌وه‌ری كومپانیا بناسكار دكه‌ت بو هه‌ر هه‌لسوكه‌فته‌كا كو هه‌ڤالبه‌ندێن وان ئه‌نجام دده‌ن بناڤێ كومپانیێن وان.
له‌ورا د راپۆرتا گوَڤارا ئیكونومیست دا هاتیه كو پێدڤی یه كومپانیێن بیانی هزرا وه‌به‌رهه‌م هێنانێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ژ بیر بكه‌ن، كو تا راده‌كێ تشته‌كێ نه راسته سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل ڤی پرنسیپی دا بكه‌ن، چونكه دده‌مه‌كێ دا جیهانیبوون یا بوویه سه‌ركه‌فتنه‌ك بو لوژیكا وئایدیولوژیه‌تا سه‌رمایه‌داری یا رۆژئاڤایی ب سه‌ر پڕسگرێك وسنوورێن جوگرافی دا، لێ میراتێ مێژوویی ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ب سه‌ر لوژیكا سه‌رمایه‌داریێ دا یێ زاڵه، و هه‌تا حكومه‌تێن ده‌ڤه‌رێ یێن ل دیف شیانا خوه هه‌ولا نه‌هێلانا ئاسته‌نگێن وه‌به‌رهه‌م هێنانێ دده‌ن و ئاسانكاریكرن ل پیاده‌كرنا چالاكیێن ئابووری ب ئاوایه‌كێ ب ساناهی، لێ په‌یدابوونا ناكوكیێن سیاسی وئایدیولوژی دێ كومپانیا پالده‌تن دوو جار هزربكه‌نه‌ڤه پێشی په‌نابرن بو وه‌به‌رهه‌م هێنانێ ل ده‌ڤه‌رێ.
× مامۆستایێ زانكویێ و بسپۆرێ ئابووری.
