دهم لنك تیرۆریستان
دهمێ سایكولۆژی جیاوازه ژ دهمێ سروشتیێ كو مهبهست ژێ ئهو یهكویێن دهمی نه وهك سال و ههیڤ و ههفتی و رۆژ و دهمژمێر و. .. هتد، و بریتیه ژ ههموو ئهزموونێن مرۆڤی و ئهو بوویهر و روودانێن كو ئهو لسهر ئاستێ ههستهوهری وهك لایهنهكێ خوهدی ( objective ) ههست پێدكهتن. ڤی بابهتی گهلهك سهرنجا زانا و بسپۆرێن جودا جودا یا بۆ خوه ڕاكێشای، بهلێ زانستێ سایكوَلۆژی بچاڤهكێ تایبهت تهماشهی ڤی بابهتی دكهتن و وی ب ههموو لایهنێن كهساتی، ههلچوونی، سۆزداری و جڤاكیێ مرۆڤی ڤه گرێددهتن. چونكو د بنهرهت دا خال و تهوهرێ سهرهكی د ژیانێدا مرۆڤه كو ئهو بخوه ژیانا خوه و لسهر بنهمایێ رابردوو و نۆكه و ئاییندهی ڕێك بێخیتن و ههموو ئهڤ چهنده رامانهكا سایكوَلۆژیك ددهته دهمی. و ئهڤه ئانكو دهم بۆ مرۆڤێن جیاواز تشتهك جیاوازه. بۆ زارۆكوكی ههمیشه دهم خوه د ئاییندهی دا دبینیتن و گوتن و كریار و هزرێن وی لدۆر داهاتووی دزڤڕن، بهلێ بۆ كوسهكێ دانعهمر ئاییندهیهك نینه بهلكو ژیان د رابردووی دا رامانا خوه ددهتن چونكو ئهو هێدی ل هیڤیا ئایینهی دا نینه و چ باوهری پێ نینه بهلێ رابردوو و تام و چێژ و بوویهرێن وێ ئهو رامانه یاكو د هزرا ڤی كهسی دا ههی.
هندهك نهخوهشێن دهروونی و بوونهوهر یێن ههین كو د نۆكهدا دژین و نهشێن ئاسۆیهكێ دهمی بۆ خوه دروست بكهن، و ئهڤ چهنده نهخاسمه لسهر گیانهوهرا دچهسپیتن كو نهشێن رابردوو یان ئاسۆیهكێ داهاتووی بۆ خوه دروست بكهن و ههروهسا نهشێن خوه ژ قهید و بهندێن دهمێ نۆكه قۆرتال بكهن. ئهو ههموو تام و چێژا ژیانا كو د نۆكه دا دبوورینین وهردگرن و ههلسهنگاندنا وان بۆ دهمێن رابردوو و ئاییندهی لاواز یان ب ئێكجاری نینه، و ئهو وهكی بویكوكا لاستیكینه د دهستێن نۆكه دا و دهمێ نۆكه وان ب دلێ خوه هرڤه دئینیتن و وێڤه دبهتن.
ڤهكوَلینێن زانستی ئاماژهی ب راستیهكێ ددهتن كو سنێلهیێن تاوانبار د ههبوونا ئاسۆیهكێ دهمی دا یێن د ههلوێستهكێ گهلهك بهرتهنگدا، ئانكو وان چ ئاسۆیهك بۆ داهاتوویا خوه نینه، و بهرۆڤاژی ههموو تهكهزا وان یا لسهر دهمێ نۆكهدا. مرۆڤێن ئاسایی و دهرووندروست خوهدانێ سیستهمهكێ دهمی نه كو د ههر سێ قۆناغێن رابردوو و نۆكه و ئاییندهدا دژین. ئهو گرنگیێ ددهنه رێكخستنێ و پلاندهیناندنێ وهك شێوازهك ژ شێوازێن گههشتن ب ئاییندهی و دهستكوفتان لسهر بنهمایێ كارو چالاكی یێن نۆكه و ئهزموون و وانهیێن رابردووی، ئانكو بشێوازهكێ ماتماتیكی لنك وان ( رابردوو+نۆكه+ئایینده = ژیان )ه. ههكو ئهم ڤێ یاسایێ لسهر كوساتی و و كار و كریار و رهفتارێن تیرۆریستان جێبهجێ بكهین دێ گهلهك ب ئاشكرایی بینین كو ڤێ یاسایێ جهێ خوه د هزرا وان دا نینه و بهلكو ئهڤ یاسایه لنك وان بڤی رهنگی یه: ( نۆكه+نۆكه+نۆكه=ژیان )، و ئهڤه ههموو بهلگهنه بۆ هندێ كو ڤێ چهندێ بسهلمینن كو بۆ تیرۆریستان نه رابردوو و بۆها و ئهزموونا وان و نهیا وێ جڤاكا وان دڤێتن دهستههلاتدارییا وان بگرنه ستۆیێ خوه گرنگ و فهره، بهلگه ژی بۆ ڤێ چهندێ تێكدان و خرابكرنا ههموو شوینهوارێن دیرۆكی یێن وان دهڤهرانه بههموو جۆرێن خوهڤه، كو سیمبۆلێ شارستانیهت و سیمایێ كولتووری و جڤاكی و ئایینیێ وان دهڤهرانه، كو د ههمان دهمدا جهێ فهخر و شانازییا ههر جڤاكهكێنه. ههموو هزرا تیرۆریستان یا لسهر هندێ دهستههلاتهكێ د دهمێ نۆكه دا ئاڤا بكهن كو هیوا و ئۆمیدا وان تنێ د دهمێ نۆكه دا تێر بكهتن، بێی هندێ هزرا خوه د هندێ دا بكهن بڤێتن ئاییندهیهكێ ب پشتهڤانییا كارێ نۆكه و پێشینهیا رابردووی ئاڤا و دروست بكهن و ئهڤه ژی ئێكه ژ وان بناس و پالدهر و ئهگهرێن كو شكهستن و ژناڤچوونا وان، زوو یان درهنگ، مسۆگهرتر دكهتن، چونكو ئاڤاكرنا دهولهت و دهستههلاتێ بێی ههبوونا ئهزموون و بناغێ بهرێ و رابردووی و خزمهت و كار و بزاڤا نۆكه، و ههبوونا پلانهكا رێكخستی و لێكدای بۆ ئاییندهی، هزرهك نهك تنێ نهڤێككهفتی و خیال پلاڤییه بهلكو ئهستهمه و ئهڤ هزرا خاڤ وهكی خانیهكییه لسهر بناغێ گرهكێ كایێ و پووشی هاتبیته ئاڤاكرن و دوماهیكا وێ ههڕفتنه.
*بسپۆرێ پێداگۆگیا و سایكولۆژیێ / بهشێ دهروونزانیێ / زانینگهها زاخوَ