ده‌نـگێ كـاریگه‌ریـا سـۆشیال مـەدیـایـێ بلندتر لێهات لـێ هـه‌رگـاڤ زیره‌كتر نینه
لـه‌یلا ئـه‌سكه‌نده‌ر
ژ بۆ پۆستكرنا هاشتاگه‌كێ 30 چڕكه دڤێن، ژ بۆ هه‌لوه‌شاندنا سیسته‌مه‌كی ژی؛ دبیت ته‌مه‌نه‌كێ ته‌مام پێ دڤێت. ئێدی ده‌نگێ مه ژ جاران به‌رزتره ـ ب ملیۆنان ده‌نگ بۆ ناڤ ڤالاهیا دیجیتالی گازی دكه‌ن، دوباره پۆستان دوه‌شینن، لایك دكه‌ن و دبنه ترێند. ئینته‌رنێت پڕ دبیت ژ بابه‌تێن جۆراوجۆر، ب ئیمۆجییان و ب تووڕه‌بوونێ دبیته ئاگر. به‌لێ ل پشت ئه‌ڤێ ده‌نگڤه‌دانی ژی تشته‌كێ به‌رزه هه‌یه.
ئه‌و ژی مه ب شاشی قه‌باره‌كێ زێده دایه وان ده‌نگان، مه ڕاستی و ترێند ته‌ڤلی هه‌ڤ كرینه. چالاكیێن سیاسی مه بۆ خۆ كرینه جوانكاریه‌ك. ئه‌ڤه ژی نه‌ئه‌وه هێرشكرنه‌كه بۆ سه‌ر هوشیاریێ. به‌لكو بانگه‌وازیه‌كه بۆ وژدانێ. چونكو ل ده‌مه‌كی دا ئه‌و كه‌سێن داخبار «مانگگرتنان» بۆ فۆلۆیێن خۆ ته‌خمین دكه‌ن، ئافره‌ت ل ئێرانێ ژ بۆ ئازادیێ پرچێن خۆ دبڕن و گیانێ خۆ ژده‌ست دده‌ن. د ده‌مه‌كی دا خه‌لك وه‌كو هه‌ڤده‌نگی وێنه‌یێن پڕۆفایلێن خۆ دگوهۆرن، له فه‌له‌ستینێ ژی ڕۆژنامه‌نڤێس دهێنه زیندانكرن و ئه‌شكه‌نجه‌دان و هێنه كوشتن ل سه‌ر هندێ ژبۆ گۆتنا ڕاستییان. ل ده‌مه‌كی ژی دا كه‌سایه‌تیه‌كا ناڤدار د تویته‌كێ دا پشتگیریێ ل مافێن ژنان دكه‌ت، كچێن بچویك ل ئه‌فغانستانێ ژ خوێندنێ بێ به‌هر دبن.
چارگۆشه‌یه‌كا ڕه‌ش رێگری ل جۆرج فلۆید نه‌كر كو دوماهی هه‌ناسه‌یێن خۆ هه‌لنه‌گریت. هاشتاگه‌كێ ترێند ژینا ئه‌مینی ژ دڕنده‌یا پۆلیسێن ره‌وشتی ڕزگار نه‌كر. ئینفۆگرافیكه‌كێ (به‌لگه‌یا داتایان) یێ هزاران زارۆیێن ڕه‌سه‌ن كو ل ژێر خاكا كه‌نه‌دا هاتینه ڤه‌شارتن، ژ لایێ دادگه‌هه‌كێ ڤه به‌لاڤه‌كربوو سه‌رنه‌گرت، كو ژ لایێ دادگه‌هێ ڤه هاتبوو وه‌شاندن.
دیسا ژی وێنه‌گرتنا ناشیۆنال جیۆگرافیك رێگری نه‌كر كو جوانی و نازكیا ڕوخسارا كوردان ئه‌و چاڤێن بێگونه‌ه، ئه‌و گوندێن چیایی و ئه‌و ڕه‌نگێن جوان یێن خۆڕاگریێ ژ لایێ عه‌لی كیماوی ڤه ب سته‌م و د ئێك رۆژ دا ب غازێ بهێنه بارانكرن و خه‌لكێ كورد ب هزاران هاتیه كوشتن. جیهان ب جوانیا مه سه‌رسام بوو، به‌لێ د ئاماده نه‌بوون ژیانا مه بپارێزن. كامێره‌یان ئه‌و تشت گرتن و وێنه‌كرن یێن مێژوویێ ڕه‌تكری كو به‌رگریێ ژێ بكه‌ت.
سۆشیال میدیایێ ده‌نگێ چالاكیان به‌رزتر لێ كر، به‌لێ هه‌رده‌م زیره‌كتر نینه، هه‌رده‌م راستی نینه، هه‌رده‌م ته‌ڤلی ده‌رده‌سه‌ریان دبین. دو جاركی فشار دكه‌ڤیته سه‌ر مه و هه‌ر به‌ره‌ڤ پێش ڤه دچین ـ خۆ ب چ تشتی رازی دكه‌ین؟ ب هۆیێ ئه‌وێ خه‌ونا كو «مه بۆ خۆ تشته‌ك كریه« ئه‌م خۆ پێ ئارام دكه‌ین. به‌لێ هشیاریا بێ كریار ئه‌نجامدانا هه‌ڤسۆزیێ یه ن كو ب شێوه‌یێ پراكتیكی.
چالاكیا ڕاسته‌قینه ب تنێ یا جوان نینه، كویرتێر نینه لێ قوربانیدانه. ل ده‌مێ كامێره ل وێرێ نه‌بن هینگی دیارببیت، خۆ تووشكرنه بۆ مه‌ترسیێ پێخه‌مه‌ت ئارامیا خه‌لكی ـ رۆزا باركس چارگۆشه‌كا ره‌ش ب تنێ به‌لاڤ نه‌كریه، به‌لێ روونشتیه و ژیانا خۆ تووشی مه‌ترسیێ كریه. نلسۆن ماندیلا د مه‌ودایه‌كێ به‌رفره‌ه دا وه‌شاندن نه‌كریه، 27 سال ل پشت شفشێن زیندانێ بوو پێخه‌مه‌تی دادوه‌ریێ. مه‌لالایێ چو پۆستێن وه‌رگرته نه‌وه‌شاندبوون، به‌لێ فیشه‌كه‌ك ب سه‌رێ وی كه‌فتبوو دا كو كچ بكارن بچنه خواندنگه‌هێ. ئالاڤێن سۆشیال میدیایێ دكارن گوهۆرینێ مه‌زن بكه‌ن. به‌لێ نكارن ب دوماهی بینن… ئه‌رێ ته هاریكاری دڤێت؟ بۆ دۆزا هه‌نێ خۆبه‌خشیێ بده. به‌رهه‌ڤی كۆمبوونێ ببه. په‌یوه‌ندیێ ب حوكمه‌تا خۆ بكه، دابڕینا وان كۆمپانیان بكه یێن پشته‌ڤانیێ ل ژناڤبرنا ته‌ڤایی دكه‌ن. زارۆیێن خۆ فێربكه، ل ده‌مێن ته‌نگاڤان بئاخڤه. وه‌سا باخڤه و ده‌نگێ خۆ بده هه‌روه‌كو ژیانا خه‌لكی یا ل سه‌ر هندێ ـ چونكو ئه‌و ب خۆ ژی وه‌سایه، جیهانێ زێده‌تر پێدڤی ب ئاماژه‌یان نینه. پێدڤی ب ڕۆحا هه‌ژێنه‌ر هه‌یه. ڕاستگۆیا، ئاڤاكه‌ران. شه‌ڕڤانان، له‌ورا به‌ریا كو به‌لاڤ بكه‌ی، پسیار ژ خۆ بكه:
ئه‌رێ ئه‌ڤه پێنگاڤه‌كه به‌ر ب دادپه‌روه‌ریێ، یانژی رێیه‌كا كورتكریه بۆ هه‌ستكرن ب باشیێ؟
چونكو چالاكی ئه‌وه كو خۆ دیار بكه‌ێ و ره‌تكرنا به‌ره‌ڤاژی هندێ، نه‌ك ژ بۆ لایكان. نه‌كو ژ بۆ ده‌ستقوتانان. به‌لكو چونكو بێده‌نگی هه‌لبژارتنه‌كه كو خه‌لكێ سته‌ملێكری شیانێن هندێ نینن زێده‌تر ته‌حه‌مولێ بكه‌ن و ئه‌ڤه ژی هه‌ر نابیت.
