دهولهتا نهتهوهی یا كوردا د هاوكێشهیا ئایندهیا روَژههلاتا ناڤهراست دا
ئهڤرۆ ل سهر ئاستێ سیاسهتا نێڤ دهولهتی خواندن و دیتن و بوَچوونێن ب هێز و كاریگهر ههنه، داكو جارهكادی و دوباره نهخشهیێ دهڤهرا روژههلاتا ناڤین بهێته دارشتن و رێكخستن ل سهر بنهمایێ نهتهوهیی و مهزههبی. واته بوَ ژێك جوداكرنا ( عهرهبێ سوننه ژ عهرهبێ شیعه). وه ئهگهر ئهڤ خواندن و دیتنه بوونه پلان و جێ بهجێ بوون و كهفته د بوارێ پراكتیكێ دا، نهخشهیێ دهڤهرێ دێ ب ئێكجارهكی هێته گوهۆڕین و و ژ ئهنجامێ ڤێ هاوكێشا سیاسی و جیوپولتیكی، دێ دهولهتا نهتهوهیی یا كوردا ئایندهیهكێ باش ههبیت. چنكو كورد نهتهوهیهكه و كیشا نهتهوهی ههیه، گهلێ كورد ب پراكتیك ژی سهلماندی یه كو ژێدهرێ ئاسایش و ئارامیێ یه بوَ ههموو دهڤهرێ ، وه ههموو جیهانا ئازاد ژی حێبهتی ماینه ژ خوهراگریا هێزا پێشمهرگێ كوردستانێ و ئهڤ هێزه بوویه ژێدهرێ ڤێ ئارامیێ. ژ لایهكی ڤه سهركردایهتی یا سیاسی یا ههرێما كوردستانێ ژی یا پێنگاڤێن ل سهرخوه و هشیارانه و پراكتیكی دهاڤێژیت بوَ راگههاندنا دهولهتێ وهكو: 1) ههولدان بوَ ئێك دهنگی و رێك و پێك كرنا ناڤ مالا كوردی. 2) دهستپێكرن بوَ هایداركرن و گفتوگویێ ب رێكێن دیبلوماسی ل گهل دهولهتێن دهوروبهر و ههڤپهیمان ژ پروژێ نهتهوهیی. 3) مكۆم كرن و پاراستنا سنوورێن كوردستانێ ب خوینێ. 4) كێشان و لێدانا خهندهكا سنوورێ كوردستانێ ل گهل ههڤسنوورێ دهولهتا ئیراقا عهرهبی ب هاریكاری و سهرپهرشتیا تیمێ ئهندازیاری و شههرهزای یێن نهخشهكێشانا سنووران یێن دهولتێن زلهێز. 5) راسپاردنا لیژنا كارێ ریفراندوَمێ بوَ خوه ئامادهكرن و ئهنجامدانا كارێ راپرسی یا سهرتاسهری ل كوردستانێ و دووماهیك بریارا گهلێ كورد بوَ ئاڤاكرنا دهولهتێ. .. .. لێ ب بوَچوونا من د ناڤا ڤێ بوَركانا ئاگری یا روَژههلاتا ناڤین دا، مودێلا ئاڤاكرنا دهولهتا كوردستانێ دێ یا سهرنج راكێش بیت ژ لایێ دهولهتێن جیهانا ئازاد و ههڤپهیمان ڤه و كا چهوا سهركهڤتنێن هێزا پێشمهرگهی ل سهر هێزا تیروَرستێن(داعش) د سهرنج راكێش بوون. لهورا ژی ئهو مودێل و جورێ دهولهتا نهتهوهی یا كو (سهروَك بارزانی ) بانگهشێ بوَ دكهت و بنواشه بوَ دانای و ئاڤا دكهت، دێ دهولهتهكا ( نهتهوهیی و دیموَكراسی و ئازاد و فێمینزم و مودرێن) بیت كو مافێ ههموو كهسهكێ كوردستانی ژ ههموو ئایین و مهسهب نهتهوهیهكی یێ پاراستی بیت و دێ وهلاتهك بیت بوَ ههر مرۆڤهكی ل كوردستانێ بژیت. دهولهتا نهتهوهیی واته ب دهستڤه ئینان و بهرقهراركرنا ئاسایش و ئارامی و پیشكهفتن و خوهشگوزهرانی یا گهل و وهلاتی. كو ئهڤ بیروَكه دگونجیت و ههڤ ئاراستهیه دگهل سیستهمێن دهولهتێن دیوكراسی و جیهانا پێشكهفتی. ژ لایهكێ دیڤه ئهڤ بیروَكهیه و سیستهمه ههڤدژه ل گهل تێگهه و ئاڤاكرنا ئیمپراتوَریهت یان دهولهتا ئاینی یا توَندڕهو. چنكو ئهڤ جورێ دهولهتا ئاینی یا بێی سیستهمه و كارێ وان سوَتن و سه ر برینا مروَڤێن بێ گونههه. لهورا بیروَكا سهركردایهتی یا سیاسی یا كوردستانێ بوَ ئاڤاكرنا دهولهتا نهتهوهیی د چاڤێن ههموو جیهانا ئازاد دا دێ بیته دهسپێكا بوهارا گهلێ كوردستانێ و دهسپێكا پایزا دهولهتا تیرورێ. ههموو خهلكێ جیهانێ و دهڤهرێ ژی چاڤهرێی موَدێلهكا نوو و تازهیه ژبوَ ئاڤا كرنا ڤێ دهولهتێ و بهرههنگار بوون و بنبڕكرنا ریه و ریشالێن دهولهتا دڕندهیا (داعش). ژ لایهكێ دیڤه ئهڤ چهمكێ ئاڤاكرنا دهولهتێ د گونجیت د گهل پێناسا ( ماكس ڤیبهر) بوَ وهلاتێن تازه پێگههشتی یان ژی ئهوێن پشتی شهری ئازاد دبن، ب راستی ژی ههر ئهڤ چهمكه بوو كو بوویه پالدهر و ئهگهر كو شوَڕهش بهرپا بووی وه هاتیه ب ناڤ كرن بناڤێ ( بوهارا گهلان) ل سالا ( 1848) كو بارا پێتر ژ دهولهت و ناسیونالیزمێن ئهورۆپا ڤهگرتی. ههرچهنده پێتر ئهڤ پیناسه ئاماژهیه بوَ ئا ڤاكرنا دهولهتێ د ناڤ سنوورێن وێ یێن كهڤن دا. لێ بوَ وهلاتهكی وهكو ئهڤرۆ یێ كوردستانێ كو ژ ئهنجامێ ههردوو شهرێن جیهانی یێن ئیكێ و دووێ و ل دووڤ بهرژهوهندی یا دهولهتێن كولوَنیالیزمی یا وی سهردهمی هاتیه پارچه كرن. لێ ئهڤرۆ ژی د پراكتیكێ دا كوردستان وهلاتهكێ دامهزراوهیی و دیموَكراسی و لێبوردهیی و خوهشگوزهران و پێكڤه ژیانێ یه، لهورا ب ئاڤا كرنا دهولهتا كوردستانێ دێ ئهو عێراقا لاواز و ههلوهریای و دانپێكری ژ لایێ جفاكێ نێڤ نهتهوهی ڤه ژی دێ هێته گوهوَڕین ب دورستكرنا سنوورهكێ دیفاكتوَ و ب رازی بوونا دهولهتێن بڕیار بدهست كو ئهڤرۆ كار ل سهر دهێته كرن. چنكو ههر ب هزرا ڤی بیرمهندی واته ( ماكس ڤیبهر)ی بوو، كو پروَسێسا ئاڤاكرنا دهولهتێن نهتهوهی بوَ ئهورپا ژی دارێشتی و ئاڤاكرین كو پشتی شهرێ سیه سالی د ناڤبهرا وان دا ب دوماهی هاتی و پاشان رێككهفتناما ( ویستڤالیا) هاتی یه ئیمزاكرن. ههروهسا ئهو تیوَری و بنهمایێن كو ڤی بیرمهندی دارشتین بوَ ئاڤاكرنا دهولهتا نهتهوهیی ئهڤهنه وهكو: 1) لهشكهرهكێ ب هێزو ب بیر و باوهر. 2) دیموكراسی یا بهرقهرار بیت و ههلبژارتن بهێنه ئهنجام دان. 3) حوكمهتهكا دانپێكری ههبیت ژ لایێ مللهتی ڤه. 4) یاسا سهروهر بیت و كهسهك ژ یاسایێ مهزنتر نهبیت. 5) دهستههلاتا دادوهری كارێ خوه بكهت و سهربهخوَ و بێ لایهن بیت. 6) هێزا ئابووری ژی پێدڤی یه بوَ ڤهژاندنا گهل و وهلاتی. ژ لایهكی دیڤه ئهڤرۆ ژی ئاستهنگا ههری مهزن و سهرهكی یا نهتهوهیێن ئێكگرتی ل گهل كوردستانێ ئهوه كو دهولهتهكا فهرمی نینه دا كو داخوازكهنه كوَمبوونێن نهتهوهیێن ئیكگرتی و كوَمبوونێن ئهنجومهنێ ئاسایشێ. لێ ژبهر كو ئهڤرۆ كوردستان دهولهتهكا دیفاكتوَیه ل سهر ئاستێ سیاسهتا ههردوو بهرهیێن ئهتلهسی، و پشتهڤانیهكا باش یا نێڤ نهتهوهیی یا ب دهست ڤه ئینای و پێدڤی ب دانپێدان و فهرمی كرنا ڤێ دهولهتێ یه ژ لایێ نهتهوهێین ئێكگرتی ڤه، ههروهسا پێدڤی ب رێكو پێك و رێكخستنێ یه پشتی قوَناغا راگههاندنا سهربهخوَیێ.
