دو پڕۆژەیێن ستراتیژی و هەڤدژ (هیلالا شیعـی، هیلالا ئـەبـراهـام)ی
خورشید ئەحمەد سوورچی
ل گەل دەركەفتنا ئایینان و بزاڤێن وان، دەولەتا ئێكگرتی (الدولە الموحدە) بوو ئارمانجا سەرەكی یا پەیڕەوكەر و پەیامبەرێن ئایینی، چونكی دەقێن ئایینی مرۆڤان پالددەن دبن سیهۆنەكێ پێكڤە بژین ب تایبەت ئەو دەڤەرێن ئایین و نەتەوەیێن وان وەكی ئێكن یان ژێك د نیزیكن. د ناڤ ئایینێ یەهۆدیەتێ و مەسیحیەتێ و ئیسلامێ دا هەرگاڤ سەركردەیێن وان پێكۆلا دورستكرنا دەولەتەكا ئێكگرتی یان دەڤەرەكا ئێكگرتی دایە. دشێم بێژم بەكگراوەندێ (هیلالا شیعی) و (هیلالا ئەبراهام) مۆركەكا دیرۆكی یا پێڤە، لەوڕا (ئیران و ئیسڕائیل) ڤان دو پڕۆژەیان دبینن پڕۆژێن ستراتیژی.
هیلالا شیعی چی یە؟ ئارمانج ژڤی پڕۆژەی چی یە؟
هیلالا شیعی پڕۆژەكێ ئیرانی یە و ل باشورێ ئیرانێ دەست پێ دكەت حەتا دگەهیتە بەسڕا و كەربەلا و نەجەف حەتا دگەهیتە ڕۆژئاڤایێ مووسل ل وێرێ ژی بەرەف سووریا و لبنانێ ڤە دچیت. مەرەم ژ دروستكرنا ئەڤێ هێلێ یان ژی ئەڤێ ڕێكێ گرێدانا لبنان و سووریا و ئیراقێ یە ب ئیرانێ ڤە، هەروەسا كۆمكرنا شیعەیانە د ناڤ ئێك جوگرافیا ئێكگرتی دا ب مەرەما هندێ د پاشەڕۆژێ دا ئیمپڕاتۆریا شیعی بهێتە دروستكرن و ئەڤ دەڤەرە ب تەمامی بهێتە شیعیزمەكرن، هەروەسا ئەڤ دەڤەرە هەم ببیتە مەترسی ل سەر نەیارێن شیعەیان، هەم ژی ببیتە دەرفەتەك بۆ دورستكرنا ئیمپراتۆریا فارسی یا ئێكگرتی. پشتی ژناڤچوونا ڕژێما بەعس هیلالا شیعی بوو ئێك ژ ستراتیژیێن بالا یێن ئیرانێ و هێزا قودسا ئیرانی هاتە دەستنیشانكرن بو جێبەجێكرنا ئەڤێ ستراتیژیەتێ. پشتی ڕژێما بەعس ژناڤچووی دەرفەت بۆ ئیرانێ چێبوو كو كاربكەت بۆ ڤێ ستڕاتیژیەتێ لێ ژبەر هەبوونا هێزێن ئەمریكا ل دەڤەرێ ئاستەنگیێن مەزن كەفتنە پێش هێزێن شیعە كو ب ڤی كاری ڕابن، بەلێ ل دەمێ كو باراك ئۆبامی ل سالا ٢٠١١ بڕیارا دا كو هێزێن ئەمریكی ڤەكشینیت ژ ئیراقێ، ڕێك ل پێش هێزێن شیعی ڤەبوو كو دەست ب جێبەجێكرنا ستراتیژیەتا خۆ بكەن و ب ڤی ڕەنگی شیان حەتا ئاستەكێ باش بگەهنە ئارمانجا خۆ، هەروەسا ل دەمێ داعش پەیدادبیت و بەر ب سنوورێن ئیراقێ ڤە دهێت، ئیران هەست ب مەترسیا هندێ دكەت كو داعش پڕۆژەكێ (ئەنتی – شیعی) یە و ئارمانج ژێ دروستكرنا مەترسیێ یە ل سەر هیلالا شیعی، لەوڕا زی دەست ب هێرشكرنێ دكەت و هەڤكاریا هێزێن ئیراقی دكەت ل دژی داعشێ. داعش بوو ئەگەر كو شیعەیێن ئیراقێ ل سەر دەستێ قاسم سولەیمانی بهێنە كۆمكرن ل ژێر سیهۆنەكێ دا و بێگومان ئەڤەژی پتر هەڤكاریا پاراستنا هیلالا شیعی دكەت، لەوڕا د شیان دایە بێژین (ڤەكێشانا هێزێن ئەمریكا ل سالا ٢٠١١ و هاتنا داعش ل سالا ٢٠١٤)، دو دەرفەتێن مەزن و زێڕین بوون بۆ هێزێن شیعی كو بگەهنە ئارمانجا خۆ یا بالا. هێزێن شیعەیان ل سووریا و ئیراقێ ب نێزێكی ٢٠٠ هزار كەسان بوون ل سەردەمێ داعش دا و هەر هەمیان شەڕ ل دژی داعشێ دكر دا ڕێكێ ل وان مەترسیان بگرن یێن كو داعشێ دڤیا دروست بكەت ل سەر هیلالا شیعی.
هیلالا ئەبراهام چی یە؟ ئارمانج ژ ڤی پڕۆژەی چی یە؟
پشتی كو ئیسڕائیلێ زانی ئیران یا ب ڕێكا هیلالا شیعی دەردۆرێن ئیرانێ پاقژ دكەت ژ مەترسیا ب مەرەما سەقامگیریا ئیرانێ، ئیسڕائیلێ ژی هزر د هندێ دا كر كو دڤێت پشتینەكا سەلامەتیێ بۆ خۆ دورست بكەت، ڕوویدانێن ٧/ئۆكتۆبەرێ، دەرفەتەكا باشبوو بۆ ئیسڕائیلێ كو دوبارە دەست ب پڕۆژێ خۆ یێ ستراتیژی بكەتەڤە و پێكۆلا گەشەكرنێ وێ بكەت. ئیسڕائیل یا دبێژیت: ڕووبارا فوڕات حەتا ڕووبارا نیل ئەردێ مە یەهودیانە ب بەلگەیێن دیرۆكی و ئایینی، لەوڕا ژی سنوورێ هیلالا خۆ یێ گرێدایی ب ڤان دەڤەرا ڤە. پشتی ڕاگەهاندنا ئەڤێ پڕۆژەی ژلایێ ئەمریكا و ئیسڕائیل و ئیماراتێ ڤە پتریا سەرۆك وەلاتێن كەنداڤی پشتگیریا خۆ بۆ ڕاگەهاند و چوونە د ناڤ ڕێككەفتنامێ، لێ ئیرانێ و توركیا ئەڤ پڕۆژەیە ب پڕۆژەكێ مەترسی دانا ل سەر دەڤەرێ ب گشتی، چونكی ئەو وەسا هزر دكەن ئەڤ پڕۆژەیە بۆ هندێ یە ئیسڕائیل دەڤەرێن خۆ یێن دیرۆكی بزڤڕینتەڤە و دەستهەلاتا ئیسلامێ ژناڤببەت.
د ناڤ ڕۆژهەلاتا ناڤین دا، ئەڤ هەردو پڕۆژەیێن ستراتیژی یێن كەفتینە ناكۆكی و هەڤدوژیان ب دژی ئێك، چونكی هیلالا شیعی مەترسیە لسەر ئیسڕائیلێ و مانا وێ، هیلالا ئەبراهام ژی مەترسیە ل سەر ئیرانێ و مانا وێ، لەوڕا دڤێت چاڤەڕێ بین كا كی پڕۆژە دێ سەركەڤیت دڤێ ماڕاسۆنا هەڤدژیێ دا.
