دیتنه‌ك ل سه‌ر پرتووكا نادیا مراد (دووماهیك كچ)
ئارام دهۆكی /كه‌نه‌دا
پشتی جینۆسایدا ئێزێدیان ب ده‌ستێن رێكخراوا داعش و ب تایبه‌تی ل گوندێ (كۆچۆ) ل هاڤینا 2014 ێ و كه‌تنا ب هزاران كچ و ژن و سنێله و زارۆیێن ئێزدیان د ده‌ستێ رێكخراوا ناڤكری دا، ئه‌ڤ بابه‌ته بوو جهێ به‌رخودانا هه‌موو رێكخراو و سیاسه‌تمه‌دار و ده‌ستهه‌لاتێن جیهان ژ به‌ر دژواریا رێكخراوێ و كارێن وێ یێن هرڤه‌تی و ب تایبه‌تی ل سه‌ر جڤاكه‌ك بێ ده‌ستهه‌لات یان ئاینه‌ك كه كێماسی دئێن ژمارێ ل هه‌موو جیهانێ و ل عێراق و كوردستانێ ب تایبه‌تی. ئێك ژ وان رێكێن كو كه‌سایه‌تیا گرتیه به‌ر نڤێسانا كتێبان بوو كو ژ هه‌موویان كاریگه‌رتر، پرتووكه‌ك ب ناڤێ (دیماهیك كچ) هات چاپكرن ل سالا چووی ب زمانێ ئینگلیزی، ل سه‌ر قیزا ئێزیدی ب ناڤێ نادیا مراد، ئه‌ڤ كتێبه ژ لایێ پارێزه‌را وێ ڤه هات پرۆڤكرن ب ناڤێ (ئه‌مل كۆلۆنی). به‌ری ڤێ كتێبێ بخوینم، من ته‌خمین دكر كو وێ هنه‌ك لا هه‌بن د كتێبێ دا كو یان وێ ب خرابی بن به‌حسكرن یان ژی وێ بێن پشتگوه هاڤێتن ب تایبه‌تی ژ لایێ نه‌ته‌وه‌بوونا جڤاكێ ئێزدی ژ به‌ر هنه‌ك ئه‌گه‌رێن خۆیا كو ئه‌وان ژی وێ د بابه‌تێ خوه‌دا شرۆڤه و رۆنكرنه‌كێ بێخین سه‌ر.
دیاره هه‌موو كه‌س دزانن كو به‌ری دووماهى جێنۆسایدا ئێزدیان 72 فه‌رمانێن دی ب سه‌رێ ئێزدیادا هاتینه و پرانیا وان ل چه‌رخێن ده‌ستهه‌لاتا ئۆسمانیدا بووینه د ناڤبه‌ر 1200 ـ 1900 كو ئه‌و ده‌من یێن كو عوسمانیا ده‌سته‌لاتا هه‌ره زال ب سه‌رده‌ڤه‌رێدا هه‌بوو، هه‌لبه‌ته د كه‌ڤندا ئێزدی هاتینه نیاسین (كوردێن ره‌سه‌ن) ژ به‌ر كو گه‌له‌ك به‌لگه وه‌سا خۆیا دكه‌ن كو ئاینێ كوردان به‌ری موسلمانبوونێ دبیت ئێزدی بن و زه‌ره‌ده‌شتی، كو د په‌رستنا خوه دا نێزیكی هه‌ڤن، وه‌كو دن ئێزدی پرانیا وان د ناڤ خاكا كوردان دا بووینه و ده‌وروبه‌ر هه‌موو باژار و گوندێن كوردێن موسلمان ئه‌ڤه ژ بلی كو خودان یه‌ك زمانن كه ئه‌و ژی دبێژنێ كوردی (كرمانجی)، هه‌لبه‌ت ژ بلی كو ده‌ستخۆشیه‌كا بێ دووماهیك بۆ نادیا مراد دخوازین ژ به‌ر كو ب وێره‌كانه شیا چیرۆكا ژیانا خوه ل بن ده‌ستێن رێكخراوا ناڤكری به‌لاڤكر و خسته ده‌ستێن میدیا و رێكخراوێن مه‌ده‌نی و سیاسی و هه‌موو ته‌خ و چینێن جڤاكی ل ته‌واوا جیهانێ، ئه‌نجامدانا خوه به‌خشانه بۆ به‌لاڤكرنا ڤان كاران هه‌موو كه‌سان نه ئه‌و شیان و نه ئه‌و وێران هه‌یه، له‌وان خه‌باتا وێ گه‌له‌كا كاریگه‌ر بوو بۆ زێده‌كرنا دوژمنێن رێكخراوا ناڤكری ب تایبه‌تی كتێبا مه به‌حس ژێ، هه‌روه‌سا ده‌ستخۆشی بۆ خانم ئه‌مه‌لێ بۆ ئه‌نجامدان ڤی كاری كو شیا گه‌له‌ك ده‌لیڤان بۆ نادیایێ و جڤاكا ئێزدی په‌یدا بكه‌ت بۆ ناساندنا فه‌رمانا وان، پشتی من هه‌موو كتێب خواندین، من دیت كو پرتووك گه‌له‌ك كاریگه‌رانه هاتیه نڤێسین و خوانده‌ڤان حه‌ز ناكه راوه‌سته هه‌تا كو هه‌موو یێ بخینه و وه‌سا یا دیار كو چیرۆكه‌ك راسته و هه‌موو تێدا ژ ره‌فتار و كارێن ئه‌ندامێن رێكخراوا ناڤكرینه. به‌س یا من دڤێت خۆیا بكه‌م كو لایێ وێ یێ نه‌ته‌وی گه‌له‌ك خاڤ و سست هاتیه نڤێسین و قه‌د ڤه‌كۆلینه‌كا كویرا دیرۆكی نه‌كریه ب ره‌نگه‌ك بابه‌تیانه كو بێت زانین كانێ چما و بۆ رێكخراوا ناڤكری ب ڤێ هۆڤه‌تیێ ئێزدی كرن ئارامانج مانێ كێماسیێن دن ژی ل وێرێ بوون مینا فه‌لا و ئه‌رمه‌نا و شه‌به‌ك كاكه‌یا و ….هتد. ب من وه‌ره كو هێرشن سه‌ر ئێزدیان گه‌ر رێژه‌كا هه‌ره مه‌زن ژ به‌ر كو ئێزدی د چاڤێ ئیسلامیدا بێ دینن و یان ژی مه‌لایكه‌ته‌كی ل ده‌ف وان دئێت په‌رێستن كو ژ لای موسلمانان دوژمنێ ئیسلامێ و خودایه، رێژا دی ژ به‌ر كو ئه‌ڤ كێماسیه ئاینه ب زمان و ناسناما خوه كوردن، كوردان ژی ژ ئالیێ سیاسی ڤه هه‌رده‌م دوژمن هه‌بووینه و نه خواستینه كو كورد بگه‌هین چ قووناغێن سه‌ركه‌تنی له‌وان شكه‌ستنا ئێزدیان به‌رده‌وام شكه‌ستنه‌ك پكشه‌ك ژ كوردان بوویه. ئه‌ڤ خاله پتر هات دیاركرن ده‌ما رێخكراوا ناڤكری هاتی و ئێزدیان دیت و هات گۆتن و باوه‌ری پێكرن كو هێزێن كوردی ل ده‌ڤه‌را وان وه‌كو پێدڤی نه پاراستن یان ژی خاین بوون و ژ وێ ئه‌نجامێ ژی ئه‌و هات سه‌رێ وان یا هاتی، ژ به‌ر ڤێ خالێ نه نادیا مراد و نه چ ئێزدیان ئه‌و دل نه‌ما كو ئێدی بێژن ئه‌م كوردین، به‌لكو نوكه هه‌ستا زال بی ئه‌وه كو ڤی پرانیا باوه‌ری پێكه‌رێن ڤی ئاینی حه‌زدكه‌ن نه خوه ب كورد بناسن و نه ب عه‌ره‌ب و سونی و…هتد ب ناسن سه‌ره‌رای هندێ كو هه‌ر زمان و چاندێ وان كوردیه، ژ ڤی لایڤه كتێبێ وه‌كو پێدڤی ره‌ونه‌ق نه دایه بابه‌تی. خالا دووێ، د سه‌ر هندێرا كو خانم ئه‌مه‌ل خانمه‌كا پارێزه‌ره و وه‌كو مرۆڤ ل خوه دنێڕیت، ژ به‌ر كو رهێن وێ د ناڤا كۆمه‌لا جڤاكا نێڤنه‌ته‌وی و ژیانا هونه‌رمه‌ندان تێدا چوویه خار، چونكو زه‌لامێ و بخۆ جۆرج كۆلۆنی ژ ئه‌كته‌رێن هه‌ر مه‌زنه یێن ئه‌مریكا و دنیایا مه‌دنی دا دژیت، لێ ئه‌ڤه وێ یه‌كێ ناگه‌هینه كو ئه‌مه‌ل بخوه توخم عه‌ره‌به و ئه‌ڤجا راسته‌وخوه یان نه‌راسته‌و خوه، خوه ل بابه‌تێ ره‌ونه‌ق دانا ئه‌گه‌رێن زێندی و زانستی كو په‌یوه‌ندی ب نه‌ته‌وه‌بوونا ئێزدیان ڤه به نه كریه، ئه‌ڤه د سه‌ر هندێرا كو كتێب دئێنه زمان كو ته‌نێ ده‌مێ كوردان ده‌ست ب سه‌ر وارێ ئێزدیان دا گرتی ئێزدی ژیانا وان ژ لایێ ئابووری و جڤاكی و ئاینی ڤه گه‌له‌ك پێشكه‌فتن دخوه‌دا دیتینه، ئه‌و ژی كو مالا نادیا مراد بخۆ پێچه‌كێ ره‌وشا وان باش بیه و نه‌فه‌سا ئازادیێ و خۆشحالا مادی هاتیه پێش د دیرۆكا درێژا وی جڤاكی دا. خالا سیێ یا كو هه‌ڤكار بوویه كو ئه‌ڤ كتێبه روویێ خوه ل نه‌ته‌وا خوه بگوهۆره، جڤاكێ ئێزدی یێ به‌ری نوكه قه‌ستا ژ ده‌رڤه كری، ب تایبه‌تی پشتی كۆمه‌لكۆژیا 2014 و ئاڤابوون هنه‌ك رێكخراوێن ب سه‌ر ئێزدیان ڤه مینا یه‌زدا كو ئه‌ندامێن وێ هه‌موویان كلومل خواستن كۆمه‌لێن به‌س ئێزدی دروسته‌كن و ب سه‌ر چ لایه‌نێن دی یێن نه‌ته‌وه‌یێن ده‌وروبه‌ر ڤه نه‌بن، ب تایبه‌تی كوردان، ئه‌و رۆله‌كێ كاریگه‌ر دبینن ژ به‌ر كو ئه‌و كۆمه‌ل زمان زان و خودان ئه‌زموونێن هه‌مه‌لایه‌نێن له‌وان هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی ل هه‌موو جهێن ئێزدی لێ، یێ هه‌ولده‌ن كو كۆمه‌لێن ئێزدیان دروستكه‌ن و دوور كه‌ڤن ژ نه‌ته‌وه بوون كه كوردن. وه‌كو دیار د كتێبا ناڤكری دا پشتی نادیایێ په‌یوه‌ندیا وێ چێبووى، ئه‌وان كار و ئه‌جه‌ندا بوو وێ درستكرن و كانێ چ بینه زمان و كیژ لای لاواز كه‌ن و كیشكێ بینه پێش. له‌وان ژی هه‌ر جهێ كو نادیایێ قه‌ستكریێ و په‌یڤه‌ك خواندی ب زمانێ عه‌ره‌بی و ته‌كه‌زى ل سه‌ر حه‌زكرنا عێراقێ كریه و پوویته دایه وی لایی بێی كو بێژه ئه‌ز كچه‌كا ئێزدیمه وه‌كو ئاین و كوردم و كوردی زمانم وه‌كو ره‌گ و ریشال.
دیاره جڤاكێ ئێزدی وه‌كو ئاین یان تاكه كه‌س ئازاده چاوا پێناسا خوه بكه و ژ به‌ر كو ئه‌ڤرۆ ده‌م ده‌ما دیمۆكراسی یه و هه‌موو جڤاكێن دنیایێ حه‌ز دكه‌ن كو هه‌ر ملله‌ته‌ك و ئاینه‌ك ئازاد نه هه‌تا كو دگه‌هه تاكه كه‌سی، لێ پێكۆله‌كا مرۆڤ بكه باشتر ئه‌وه ببه‌لگه و دیرۆكا خوه بینه پێشچاڤ ژبه‌ر ئه‌گه‌ر ل سه‌ر حه‌ز و ئاره‌زویان یان هێز و ده‌سته‌لاتداریێ هه‌ره دبیت د وی ده‌میدا به‌ری كو مرۆڤ بخۆ بحه‌سه مرۆڤ هه‌بوونا ناسناما خوه ژ ده‌ست بده، ئێزدی د سه‌ر هندێرا كو ئه‌ڤرۆ د ده‌مه‌ك گه‌له‌ك ئالۆز و دژواردا ده‌رباز دبن مینا هه‌موو كوردان، لێ ده‌م ئیۆو سیاسینه و نه خۆجهن، كورد مینا موسلمان و ئێزدی باشتر ئه‌وه بزانن كو هه‌ر شكه‌ستنا هه‌ر لایه‌ك ژ وان بكه‌ڤیتێ راسته‌وخو سوبه وێ كاریگه‌ری ل سه‌ر هه‌ردو ئالایان هه‌به. كورد ئێزدی به یان موسلمان به دچاڤێن ده‌وروبه‌ره دا دڤێت هه‌ر ل بن سیبه‌را وا بن و ب به‌لێ و له‌بێیا وان بن له‌وان هه‌ڤگرتانا نه‌ته‌وی ژ وان را گه‌له‌ك گه‌ره‌كه.
