دیدارا ئەدەبی یا ئاکرێ (١)، شەهید (شاکر فەتاح)ی خەلات دکەت
ئازاد مستەفا
محەمەد شاکر میرزا فەتاح ھەمەوەندی، یێ بەرنیاس ب (شاکر فەتاح)، ل سالا ١٩١٤ێ ل سلێمانیێ ھاتیە سەردونیایێ و قووناخا سەرەتایی ل باژێرێ سلێمانیێ و یا ناوەندی و ئامادەیی ل بەغدا تەمامکرینە. ل سالا ١٩٣٦ێ باوەڕنامەیابەکالوریۆس ژ زانکۆیا بەغدا وەرگرتیە و ل سالا ١٩٤١ێ کولیژا سەربازی تەمامکریە و پلەیا ئەفسەر وەرگرتیە.
نڤیسەر و شەھیدێ پەیڤێ شاکر فەتاح، (١٦٥) مژار و بابەتێن جودا جودا نڤیسینە و ٦٤ پەرتووک و نامیلکە ب زمانێ کوردی ھەنە.
شاکر فەتاح ئێک ژ نڤیسەرێن کوردە، کو ب نڤیسینا گەشتنامەیان هەڤتەریب ل گەل نڤیسەر (عەلائەدین سوجادی) ناڤدارە بوویە. شەھید شاکر فەتاح، ھەر ژ دەستپێکا ژیانا خۆ، چەندین گەشت کرینە و هەر دەما قەستا ھەر جەـ و باژێر و وەلاتەکی کربا، ئەو گەشت ب تەمامی دنڤیسی، لەوڕا ژی پتریا وان گەشتان تۆمارکرینە و بەلاڤکریە. بەرچاڤترین گەشتێن شاکر فەتاحێ گەشتڤان کرین ئەڤەبوون:
شارباژێر، پێنجوین، سرۆچک، ھەلەبجە و ھەورامان، ئەترۆش، زڕباتیە، قەرەحەسەن، خۆرمال، قادر کەرەم، رانیە، چەمچەمال، شێخان، ئاکرێ، ئامێدی، دھۆک، زاخۆ، ھەولێر، سوریا، لوبنان، پاریس، تورکیا، عەممان، مسر و چەندین جەـ و باژێرێن دی.
شەھیدێ نڤیسەر (شاکر فەتاح) نە بتنێ گەشتنامە نڤیسی یە، بەلکو نڤیسەرەکێ ئینسایکلۆپیدی بوو، کو دچەندین بوارێن ئەدەبی و دیرۆکی دا بابەت و نڤیسین ھەنە، ھەروەھا رۆلەکێ مەزن و بەرچاڤ دبوارێ وەرگێرانێ دا ھەبوویە و ھەردەم ھاندەرەکێ سەرەکی بوویە ژبۆ گەنجان کو گرنگیێ ب خواندن و چاند و زانستێ و ھونەری و فەلسەفێ بدەن، بۆ وێ چەندێ ژی پروژەیەکێ درێژخایەن ھەبوو بناڤێ پروژێ (خواندەڤانێن کورد)، کو یێ پێکھاتیبوو ژ وەرگێرانێ و نڤیسینا چەندین بەرھەمێن نڤیسەرێن بەرچاڤێن جیھانی.
شەھیدێ نڤیسەر (شاکر فەتاح) ژبلی نڤیسین و وەرگێرانێ دبوارێ چاندا کوردی، کەسایەتییەکێ میری و حکومی یێ چالاکبوو کو ل ھەر جھەکی ئەرک پێ ھاتبا راسپاردن وەکو فەرمانبەر یانکو ھەر پۆستەکێ ھەبا، سەرەرای ئەرکێن خۆ، شوین تلێن خۆ ددیرۆکا وان جە و باژێران دا دھێلان.
شاکر فەتاح و باژێرێ ئاکرێ
نڤیسەرێ شەھید (شاکر فەتاح)، دنامەیەکا خۆ دا سەبارەت باژێرێ ئاکرێ دبێژیت:
«ل ئێڤارا ١١/٦/١٩٥٠ێ، ئەز گەھشتمە باژێرێ ئاکرێ، ئەو نەرمە بایێ فێنک ئەوێ ل بلنداھییا چیایێن ئاکرێ دھات و ئەو دیمەنێ جوانێ وان چیا و رەز و باخان و رێک و پێکی و دلتەری و جوامێرییا خەلکێ وی باژێری، ماندیبوونا رێکێ ل بیرامن بر، ئەز ل وی دەمی گەلەک دلخۆشبوون ب وێ شارستانییەتا ل ئاکرێ ھەی، ھەر دوێ ئێڤارێ دا من ب کرنژینڤە سۆپاسییا خودایێ مەزنکر کو بەرێ من دایە ئاکرێ، روینشتڤانێن وی باژێری ھەر چەندە ناکۆکی دناڤبەرا وان دا ھەبوون ب ئەگەرێ ھەبوونا ئینتیمایا عەشائیری، لێ من ھەر رەوشەکا شارستانی تێدا دیت، من گەلەک زەلامێن زیرەک و خودان شیان و چاڤ ڤەکری تێدا دیتن، کو ھەر ھەموو ژی تێھنیێن پێشکەڤتنێ بوون، ھندی کو ئەز ل ئاکرێ من ھەست ب جوامێرییا مرۆڤێن وی باژێری دکر و وان وەل من کربوو کو ئەز خۆ وەک کەسەک ژ وان ببینم، ئەو ژیانا من ل ئاکرێ دەربازکری، من ل چ جھێن دی دەرباز نەکریە، دگەل وێ چەندێ ژی ل ئاکرێ من گەلەک خۆ ماندی دکر و ھەمی ژی ژبەر جوامێرییا خەلکێ وی باژێری بوو، لەورا من ھەست ب ماندیبونێ نەدکر، دەمێ بریارا ڤەگۆھاستنا من ھاتییە دان کو ئەز ل ئاکرێ بچمە ئامێدیێ، خەلکێ ئاکرێ ل چەندین جھان خۆپێشاندان ئەنجامدان و ب دلەکێ گەلەک خەمگین دوان خۆپێشاندانان دا راوەستیابوون ھەتا کو دوکانداران دوکانێن خۆ دایخستن و ڤەنەکر و فەرمانەران ژی مانگرتن کرن و چەندین نامە بۆ مویسل و بەغدا ھنارتبوون و تێدا داخوازکربوو کو ئەز ل ئاکرێ بمینم، پشتی ئەز چوویمە ئامێدیێ خەلکێ ئاکرێ داخوازدکرن کو پەیکەرەکی بۆمن ل ئاکرێ دروست بکەن و دوکاندارن ژی وێنەیێن من ب دوکانێن خۆ ڤەکربوون و نامە بۆمن دھنارتن کو بزڤرمەڤ ئاکرێ و خۆ دناڤ نفوسا ئاکرێ دا ب (ئاکرەیی) ناڤنڤیس بکەم، ل ھەمبەر وان رەوشتێن بلند یێن خەلکێ ئاکرێ ئەز تێگەھشتم کو ئەو خەلک گەلەکێ نیشتیمان پەروەر و حەز ژ پێشکەڤتن و شارستانییەتێ دکەن، پشتی ئەز چوویمە ئامێدیێ رۆژانە من ھەست ب غەریبییا خەلکێ ئاکرێ و کولانێن ئاکرێ دکر و ھەردەم من دڤیا ڤەگەرێمەڤ ئاکرێ، لێرەدا ئەو کەسێن ڤێ ناما من ھەمبەری ئاکرێ و ئاکرەیان دخوینن ب شاشیڤە تێنەگەھن و ھزر نەکەن کو ڤیایە کەسایەتییا خۆ نیشان بدەم، بەلکو جوامێری و رەوشت بلندیا خەلکێ وی باژێری وەل من کربوو کو بڤی رەنگی ئاخڤتنێن خۆ ھەمبەری وان بنڤیسم و بۆ وان کەسان یێن کو بەرییا من ب نەرێنی بەحسی روینشتڤانێن ئاکرێ دکر نیشانبدەم کو ھندەک راستبێژ نەبووینە ل ھەمبەر ئاکرێ، بتنێ ئەڤە مەرەما من بوویە دناڤا ڤێ نامێ دا و نە زێدەتر، پشتی ھەفت مەھێن مانا من ل ئامێدیێ دەمێ کو ئەز ڤەکەریایمەڤ ئاکرێ ئێدی ھەر وەکو کو ئەز ل ئاکرێ چوویم، من دیت ھەمی خەلکێ ئاکرێ بۆ پێشوازییا من ھاتبوونە سەر رێکان، لێ نە بدلەک خەمگین بەلکو ڤێ جارێ ب دلخۆشی و سترانگۆتن ھاتبوونە پێشوازییا من، دوی دەمی دا من سۆپاسییا خودێ کر کو جارەکادی من دیت ئەز یێ ڤەگەریایمەڤ ئاکرێ و دناڤا وی خەلکێ جوامێر دا».
شاکر فەتاح و ئاکرێ و پروژە
نڤیسەرێ نیشتیمان پەروەر (شاکر فەتاح) دەمێ ل ئاکرێ وەکو دەڤەردار و سەرۆکێ باژێرڤانیێ دەستبکاربووی، دروینشتنەکا خۆدا دگەل چەندین رەوشەنبیر و کەسایەتیێن دەڤەرێ پێشنیارا وێ ئێکێ کر کو رۆژنامەکا ھەفتییانە یا گرێدایی ب ژین و ژیارا خەلکێ دەڤەرێ و کاروچالاکیێن فەرمانگەھێن میری ڤە دەربکەن، داکو ھەڤوەلاتی و خواندەڤانێن ئاکرێ ب ئاشکرا ھایدار و سەرھەلی ھەموو کاروچالاکییان ببن، ئەو بوو ل رۆژا ١٥ تیرمەھا سالا ١٩٥٠ێ رۆژناما ئاکرێ دەرئێخست و بۆ سەرنڤیسەرێ رۆژنامێ کو ئێکەم رۆژنامە بوو ل ئاکرێ لسەر دەستێ شەھید (شاکر فەتاح)ی ھاتییە وەشاندن، ھەژی یە بێژین رۆژناما ئاکرێ لسەر ئاستێ پارێزگەھا دھۆکێ، ب ئێکەمین گاڤا رۆژنامەڤانی دھێتە ل قەلەمدان، ئەڤە ژی وێ چەندێ دسەلمینت، کو ئاکرێ د گەلەک بواران دا پێشەنگە، نەمازە دبوارێ چاند و ھونەر و پەیڤا رەسەنا کوردی دا لسەر ئاستێ کوردستانێ و تایبەتی ژی ل دەڤەرا بەھدینان، رۆژناما ئاکرێ (١٠) ژمارە ژێ دەرکەڤتن، وێ رۆژنامێ ھەژمارەکا بابەت و مژاران بخۆڤە دگرتن و راستەوخۆ پەیوەندی ب ئاکنجیێن دەڤەرا ئاکرێ ڤە ھەبوو، ھەژی گۆتنێ یە ژبەر خاستا ھەڤوەلاتییان ل دەمێ وەشانا ئێکەمین ھژمارا رۆژناما ئاکرێ، حەزا خەلکی ژبۆ خواندنێ بەر ب زێدەبوونێ ڤە چوو.
خزمەت و ئاڤەدانی.
لسەر دەمێ شەھیدێ نڤیسەر (شاکر فەتاح)ی گەلەک پروژەیێن خزمەتگۆزاری یێن گرنگ ل ئاکرێ ھاتنە دروستکرن، کو دوو جاران بوویە دەڤەردارێ ئاکرێ و شیایە دھەیاما ھەر دوو جاران دا ئاڤەدانی و وەرارەکا ھەژی بۆ ئاکرێ پێشکەش.
شەھیدێ نڤیسەر (شاکر فەتاح) ل ٢٧/٦/١٩٨٨ێ و دژیێ (٧٤) سالیێ دا ژلایێ رژێما بەعسا گۆربگۆر ل باژێرێ ھەولێرێ دھێتە سێدارەدان و شەھیدکرن، شاکر فەتاح ئێکە ژوان شەھیدێن رێبازا رزگاریخوازا گەلێ کورد.
ھەر بڤێ ھەلکەڤتێ بزاڤا رەوشەنبیری ل ئاکرێ ب فەر دیت و زانی کو خەلاتێ دیدار ئەدەبی یا ئاکرێ (١)، بۆ شەھیدێ نڤیسەر (شاکر فەتاح) ئاراستە بکەت کر و ژ لایی هەلبەستڤانا هیژا کەژال ئەحمەد ڤە هاتە وەرگرتن، وەکوو رێزگرتنەکا بچویک ل ھەمبەر خزمەت و خەبات و ئەمەکدارییا وی بۆ ئاکرێ، شەھیدێ نەمر، شەهیدێ پەیڤێ و کوردستانێ شاکر فەتاح، ھەر دمینیت ھێمایەکێ زیندی و پڕ سەروەری د دیرۆکا گەلێ مە دا و ھەمیشە ھەلگرێن پەیامێن مەزن ناھێنە ژبیرکرن.
