دیرۆكا په‌روه‌رده و فێركرنێ ل دهۆكێ د پرتووكه‌كێ دا
ئه‌ڤرۆ، زنار تۆڤى:
موسه‌ده‌ق تۆڤى ڤه‌كۆله‌ر و نڤیسه‌رێ دهۆكێ، بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دبێژیت: پرۆژێ دیرۆكا په‌روه‌رده و فێركرنێ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ دێ هێته چاپكرن، كو ئه‌ڤ پرۆژه ده‌ست پێ دكه‌ت، ژ دامه‌زراندنا ئێكه‌مین قۆتابخانا سه‌ره‌تایى ل سنۆرێ پارێزگه‌ها دهۆكێ یا نوكه و هه‌تا ئه‌ڤرۆ، دیسا ئه‌و قۆناغێن خواندنا فه‌رمى تێدا ده‌ربازبووى و چاوا ئێكه‌مین قۆتابخانه هاتینه دامه‌زراندن، كو ئێكه‌مین قۆتابخانه ل سه‌رانسه‌رى پارێزگه‌ها دهۆكێ ل سالا 1898، ل دووڤ ژێده‌ره‌كێ ل سالا 1900 ل ئاكرێ و ئامێدیێ و زاخۆ و دهۆكێ، ل سه‌رده‌مێ ئۆسمانیان هاتینه دامه‌زراندن و هه‌تا نوكه ئه‌ڤ هه‌ر چار قۆتابخانه دبه‌رده‌وامن، هه‌روه‌سا مژارا ڤێ په‌رتووكێ كو ل سه‌ر دیرۆكا په‌روه‌رده و فێركرنێیه ل سنۆرێ پارێزگه‌ها دهۆكێ ژ دو به‌رگان پێكهاتیه، به‌رگێ ئێكێ نه‌ه پشكه، هه‌ر پشكه‌كێ مژاره‌كا تایبه‌ت ب خوه‌ڤه گرتیه، كو مژارا سه‌ره‌كى په‌یدابوونا په‌روه‌رده و فێركرنێ ب شێوازێ مه یێ نوو و چاوانیا په‌یدابوونا وێ ل جیهانێ، هه‌روه‌سا چاوانیا په‌یدابوونا وێ ل سه‌ر ده‌مێ ئۆسمانیا؟. چاوا ژ پایته‌ختێ ده‌وله‌تا ئۆسمانى هاته پایته‌ختێ ویلایه‌تا و چاوا گه‌هشتیه باژێر و باژێركێن بچووك یێن ده‌ڤه‌را مه ل پارێزگه‌ها دهۆكێ، پشكا دویێ یا تایبه‌ته ب خواندنا ئایینى ڤه، كو ڤێ قۆناغه‌كا تایبه‌تى هه‌یه، پشكا سیێ یا تایبه‌ته ب خواندنا زمانێ كوردى ڤه، پشكا چارێ یا تایبه‌ته ب قۆتابخانێن كچان ڤه، دیسان پشكا پێنجێ یا تایبه‌ته ب ڤه‌كرنا قۆتابخانێن ناڤنجى و به‌ر ب ژوورتر، هه‌روه‌سا چار پشكێن دیتر كۆمه‌كا ڤه‌كۆلینا نه ل سه‌ر سه‌رۆبه‌رێ په‌روه‌رده و فێركرنێ و سه‌روبه‌رێ مامۆستا و قۆتابیان و كاریگه‌ریا روودانێن سیاسى ل سه‌ر قۆتابخانا و مامۆستا و قۆتابیان، كو به‌رگێ ئێكێ ژ نه‌ه پشكان پێك دهێت، هه‌ر پشكه‌ك ژى ڤه‌كۆلینه‌كا تایبه‌ته، ئه‌ڤان ڤه‌كۆلینان ژى هه‌ر ئێكێ ب ده‌هان دكیۆمێنتێن كو بۆ ئێكه‌مین جاره دهێنه به‌لاڤكرن ل سه‌ر سه‌روبه‌رێ په‌روه‌ردێ تێداهه‌نه.
موسه‌ده‌ق هێشتا دبێژیت: پشكا دویێ ژ په‌رتووكێ پێكهاتیه ژ ڤه‌كۆلینان ل سه‌ر 40 قۆتابخانان ئه‌وێن ئێكه‌مین جار ل سنۆرێ پارێزگه‌ها دهۆكێ هاتینه دامه‌زراندن، وه‌كو قۆتابخانا دهۆكێ، زاخۆ، ئامێدیێ، ئاكرێ، قۆتابخانا گوندێ هۆره، هرۆرێ، كانى ماسێ، شه‌رانش، سه‌ناتێ، ئاسهێ، زه‌نگه‌نان، و چه‌ندین قۆتابخانێن دیتر، كو هه‌ر قۆتابخانه‌كێ ژى ڤه‌كۆلینه‌كا به‌رفره‌ه و پشت راستكرى ب هژماره‌كا دكیۆمێنتان و ژێده‌ران ل سه‌ر هاتینه نڤێسین، كو ئه‌ڤ پرتووكه ژ دو به‌رگان پێكهاتیه، به‌رگێ دویێ ڤه‌كۆلین ل سه‌ر ئێكه‌مین قۆتابخانێن سه‌ره‌تایى یێن كو ل سنۆرێ پارێزگه‌ها دهۆكێ هاتینه دامه‌زراندن هاتیه كرن، د هه‌مان ده‌مدا به‌حسێ ئێكه‌مین قۆتابخانێن ناڤنجى ژى ل سنۆرێ پارێزگه‌ها دهۆكێ ژى دكه‌ت، هه‌روه‌سا به‌حسێ ئێكه‌مین قۆتابخانا مامۆستایان كو دگۆتێ قۆتابخانا مامۆستایێن گوندان، كو ل سالێن چلان ل سه‌دێ بۆرى ل دهۆكێ هاتیه ڤه‌كرن تێدا یه.
ناڤهاتى ئه‌و چه‌ند ژى گۆت: ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه پارێزگه‌ها دهۆكێ و هه‌ر حه‌فت قه‌زایان و و هه‌موو ناحیان ڤه‌دگریت، كو به‌حسێ وان قۆتابخانان دكه‌ت، یێن ل سه‌ر ده‌مێ پاشاتیێ هاتینه دامه‌زراندن و هه‌ردو به‌رگان ب سه‌دان دكیۆمێنتارى تێدا هه‌نه، هژماره‌كا وێنێن فوتۆگرافى یێن كه‌ڤن تێدا هه‌نه، پشكه‌كا تایبه‌ت ژ به‌رگێ دویێ هاتیه ته‌رخاتكرن بۆ مامۆستایێن كه‌ڤن، كو یێن ل سه‌ر ده‌مێ ئۆسمانیان و پاشاتیێ ل سنۆرێ پارێزگه‌ها دهۆكێ كارێ مامۆستایه‌تیێ كرین، كورتیه‌ك ژ ژیانا وان هاتیه به‌رچاڤكرن، هه‌روه‌سا ئه‌ڤه ئێكه‌مین پرۆژه‌یه ل سه‌ر دیرۆكا په‌روه‌رده و فێركرنێ ل سنۆرێ پارێزگه‌ها دهۆكێ و قۆتابخانێن كه‌ڤن یێن پارێزگه‌ها دهۆكێ و مامۆستایێن كه‌ڤن ل پارێزگه‌ها دهۆكێ هاتیه نڤێسین، هه‌روه‌سا ئه‌و یێ ب هیڤى یه، كو ل دوماهیا ئه‌ڤ ساله، یان ژى ل ده‌ستپێكا سالا نوو، كو ئه‌ڤ پرۆژه دێ كه‌ڤیته بازارى.
