د.ئاڤا غازی: شیانێن كه‌سێن توره دگه‌ل گڤاشتنێن ده‌روونی ل ئاستێ پێدڤی نینن
ئه‌ڤرۆ، شڤان لقمان:
د.ئاڤا غازی، تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خۆشیێن ده‌روونی ل نه‌خۆشخانا وان گلوبال دیاركر تووره‌بوون هه‌سته‌كێ نورماله و ل ده‌ف هه‌موو كه‌سان هه‌یه، ل وی ده‌می په‌یدادبیت ده‌مێ ئه‌و كه‌س هه‌ستپێ دكه‌ت گه‌فێن ل سه‌ر هه‌ین، یان ده‌مێ دهێته ئێشاندن چ ئێشاندنه‌كا جه‌سته‌ی یان ده‌روونی بیت و ده‌مێ هزر دكه‌ت مافه‌ك ژ مافێن وی یان پێدڤییه‌كا وی به‌رده‌ست نه‌بوویه، هه‌روه‌سا نیشانه‌كه كو هنده‌ك تشتێن نه‌دروست ل ده‌وروبه‌رێن وی په‌یدابووینه و گۆت: هنده‌ك ره‌فتار دگه‌ل هه‌نه كا ئه‌و تووره‌بوون یا باشه یان یا خرابه، چونكو هنده‌ك جارا هنده‌ك ره‌فتار دگه‌ل توره‌بوونێ ده‌رئه‌نجامێن زیانبه‌خش په‌یدادكه‌ن، بۆ نموونه كارتێكرنێ ل په‌یوه‌ندیێن جڤاكی دكه‌ت و هنده‌ك ئاریشێن خێزانی و ساخله‌می و یاسای ژێ په‌یدادبن، دگه‌لدا ل جهێ كاری ژی په‌یدادبن و ئاستێ بجهئینانا كاری كێم دبیت، هنده‌ك جاران ژی تاوان و هه‌تا خۆكوشتن ژی چێدبیت.
د.ئاڤا غازی، دیاركر ده‌مێ مرۆڤ توره دبیت، هنده‌ك نیشانێن جه‌سته‌ی ل سه‌ر له‌شێ وی دیاردبن، بۆ نموونه زێده‌لێدانا دلی و هه‌ناسێ و سۆر دبیت و دله‌رزیت و خوهدان ژی په‌یدادبیت، هه‌روه‌سا هنده‌ك جارا بۆ نموونه دێ ده‌نگێ خوه بلند كه‌ت و هنده‌ك په‌یڤا بێژیت و ره‌نگه یێ ل به‌رامبه‌ر پێ ب ئێشیت و هه‌ستێن وی بشكێنیت و ببیته ئه‌گه‌ر شه‌ڕ دروست ببیت.
هه‌روه‌سا دیاركر ل ده‌مێ توره‌بوونێ دا هنده‌ك هزروبیر وی كه‌سی یێن هه‌ین، بۆ نموونه ئه‌و كه‌س هزردكه‌ت ئیهانا وی هاته‌كرن و هاتیه شكاندن، یان هزردكه‌ت حیله یا لێ هاتیه‌كرن، یان شوولێ وی ب دروستی نه‌هاتیه‌كرن و مافێ وی نه‌هاتیه‌دان.
تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خۆشیێن ده‌روونی دیاركر ئه‌گه‌رێن توره‌بوونێ ل سه‌ر دو ته‌وه‌را دهێنه دابه‌شكرن، ته‌وه‌رێ ئێكێ ئه‌وه كو گه‌له‌ك كه‌س یێن هه‌ین شیانێن وان دگه‌ل خوگۆنجاندنێن ده‌روونی یان گڤاشتنێن رۆژانه ل ئاستێ پێدڤی نینن، دێ بینی گڤاشتنه‌كا بچووك په‌یدابوو ئه‌وی ب توره‌ییڤه سه‌ره‌ده‌ری دگه‌ل كر، له‌ورا تووره‌بوون گه‌له‌ك جارا دگه‌ل گڤاشتنێن رۆژانه په‌یدادبیت، به‌لێ هنده‌ك جارا تێكچوونێن ده‌روونی دبنه ئه‌گه‌رێ توره‌بوونێ بۆ نموونه تێكچوونێن كه‌سایه‌تی، خه‌مۆكی و ب تایبه‌ت د ژیێ سنێلیه‌یێ دا و ب كارئینانا ماددێن هوشبه‌ر و دیسا تێكچوونا دوجه‌مسه‌ری و تێكچوونێن كو مرۆڤ نه‌شێت كونترولێ لسه‌ر خوه بكه‌ت، ده‌مێ ئاراستێ وی به‌ره‌ف جهه‌كێ دی دبه‌ت.
ل دۆر چاره‌سه‌ریێ دیاركر كو چاره‌سه‌ریا توره‌بوونێ ل دووڤ ئه‌گه‌ری دهێته گۆهارتن، هه‌كه خه‌مۆكی یان ماددێن هوشبه‌ر بن، پێدڤیه چاره‌سه‌ریا وان بهێته‌كرن، ئانكو پێدڤیه هه‌لسه‌نگاندنه‌ك بو ره‌وشا وی بهێته‌كرن و ل دووڤ رێكێن زانستی بهێنه چاره‌سه‌ركرن، به‌لێ هه‌كه شیانێن وی یێن خۆگونجاندنێ دلاواز بن، پێدڤیه ئه‌و شیان بهێنه بهێزكرن و ئه‌و كه‌س بهێته فێركرن كا دێ چاوا خوه دگه‌ل ژیانێ گۆنجینیت.
به‌هرا پتر یا نه‌خۆشیێن دبنه ئه‌گه‌ر مرۆڤ توره‌ببیت، ئه‌و كه‌س به‌رپرسه ژ ره‌فتارێن خوه ل به‌رامبه‌ر یاسایێ، ڕامان ژێ ئه‌وه هه‌كه كه‌سه‌ك یێ توره‌بیت وی چ لێبوورین نینن به‌رامبه‌ر یاسایێ.
