د ناڤبەرا یێ پاشەرۆژا خۆ دنڤێسیت و یێ بۆریێ خۆ ژێ دبەت، پارادۆكسا كوردستانێ و ئیراقێ
عومران میكائیل
ئەو لایەنێ كو بەر ب پێشڤەچوونێ ڤە دچیت و پاشەرۆژا خۆ باشتر لێ دكەت هەرێما كوردستانە و ئەو لایەنێ رابردوویا خۆ ژێ دبەت ئیراقە.
هەرێما كوردستانێ هەر ژ دامەزراندنا وێ ل سالا 1992ز و تا ئەڤرۆ، بەر ب پێشڤەچوونێ ڤە دچیت، چ ل دەمێ داهات هەبوویە، یان ژی ل دەمێ قەیران و كیشەیان، هەرێما كوردستانێ هەر یا بەردەوام بوویە ل سەر پێشڤەچوون و پێشكەفتنێ، هەردەم حوكمەتا هەرێمێ بزاڤ یێن كرین كو هەرێما كوردستانێ د هەمی واران دا وەكهەڤ بیت ل گەل وەلاتێن پێشكەفتی و نموونەیێن هەرە گرنگ ل سەر ڤێ پێشكەفتنێ كو د ڤێ سالێ دا دهێنە جێبەجێكرن: پرۆژەیێ رۆناكی (كو كەهرەبا 24 دەمژمێری دابین دكەت و ژێنگەهێ دپارێزیت ژ دویكلا موەلیدان)، پرۆژەیێ دابەشكرنا ئاڤێ ل هەولێرا پایتەخت، پاركا نۆی ل دهوكێ، پرۆژێ دابینكرنا ئاڤێ ژ بەنداڤا مووسلێ بو بەنەداڤا دهوكێ، ڤەكرنا جادەیان نۆی و بەرفەرهكرنا هندەك جادەیان، و گەلەك نموونەیێن دیتر.
بەرانبەر هەرێما كوردستانێ و بزاڤێن وێ یێن هەردەم ژبۆ پێشكەفتنا، ئیراقە ئەوا سال بۆ سالێ پاش دكەڤیت، هەر چەندە ئیراق رابردۆیەكێ هەرە گرنگ یێ هەی و دەولەتەكا ب هێز بوویە د میژوویێ دا، بەلێ ئەڤرۆ حوكمەتا ئیراقێ یا رابردویا خۆ ژێدبەت، نەبتنێ پاش دكەڤیت، ئەڤە ژبەر گەلەك ئەگەرانە وەك گەندەلی و ململانەیان د ناڤبەرا پارتێن سیاسی، كونترۆلكرنا گرۆپێن چەكداری ل سەر حوكمەتێ.
و پاشكەفتنا ئیراقێ د گەلەك واران دا دیار دبیت، بۆ نموونە: كەهرەب ل ئاستەكێ خرابدایە ل هەمی پارێزگەهێن ئیراقێ ل دەمێ پرۆژێ رووناكی دهێتە جێبەجێكرن ل هەرێمێ، خزمەتگوزاری پاشدكەڤیت ب شێوەكێ گشتی، پێدانا پلەیێن بلند بۆ فەرمانبەر و هێزێن لەشكری و ئەمنی بێ كو خزمەت هەبن، ئامێرەیێن پزیشكی یێن كەڤن ل نەخۆشخانەیان، جێبەجێكرنا سیستەمێ خواندنێ (پۆلۆنا) بۆ زانكۆیان بۆ ڤێ سالا خواندنێ ٢٠٢٥-٢٠٢٦ پشتی چەندین سالان كو هەرێما كوردستانێ جێبەجێكری و سەركەفتنەكا بەرچاڤ بدەستخۆڤە ئینای، (ئەڤە ژی بۆ مە دیاردكەت كو حەتا ل دەمێ حوكمەتا ئیراقێ بزاڤێن پێشكەفتنێ كرن چاڤ ل هەرێمێ كر).
د ڤیرە دا بۆ مە دیاردبیت، لایەنێ بەر ب پاشڤەچوونێ و پاشكەفتنێ ڤە دچیت و لایەنێ بەرەڤ پێشڤەچوونێ و پاشكەفتنێ دچیت؛ كینە، كو ئەڤ سەربۆرێن هەرێمێ وەرگرتین و بكارئیناین، دەولەتەكا وەك ئیراقێ د ڤی دەمی دا بۆ خۆ یا بكاردئینیت داكو بشێت پێشكەفتنەكا بچویك بدەستڤە بێخیت، وەك كاركرنا وان ل سەر سیستەمێ خواندنێ و دابینكرنا كەهرەبێ، بەلێ د ڤی دەمی دا هەرێم یا ل دویڤ هندەك پێشكەفتنێن دیتر دچیت.
و ئەڤە دیار دكەت كو هەرێمێ شیانێن دەولەتبوونێ هەنە، و ژ حوكمەتا فیدرال پێشكەفتیترە.
ل دوماهیێ، ئەز پێشنیار دكەم بۆ حوكمەتا هەرێمێ گرنگیێ بدەت ب جۆتیاران و كەرتێ كشتوكال و بەرهەمێ خۆمالی، چونكو ئەگەر گرنگی ب بەرهەمێ خۆمالی بهێتەدان، و كار ب دروستی ل سەر چاندن و بەرهەم ئینانێ بهێتەكرن، ل جهێ كو ئەم بەرهەمێ بیانی داخواز بكەین، دێ مە شیان هەبن بەرهەمێ خۆ یێ خومالی دابین بكەینە بازاری و هەر دێ د بەرژوەندیا وەلاتییان دا بیت وەك جۆتیاران.
هەر وەسا پێشنیار دكەن پێشەسازیا ناڤخۆیی ل هەرێمێ هەبیت، بۆ پێدڤیێن رۆژانە دەسپێكێ، پاشی بۆ هەر تشتەكێ دی پێ پیدڤی وەك بكارئینانا نەفت و غازێ بۆ دروستكرنا كەلوپەلێن پلاستیكی یان بێژێن دروستكرنا كەلوپەلێن ترومپێلان ب رێكا ئامیرەیان ب تێچوویەكا كێم دی بەر دەینە د بازرێن خۆ یێ ناڤخۆیی دا و رەنگە ببیتە داهاتەك ژی بۆ هەرێمێ ئەگەر هاتە داخواز كرن ژ لایێ دەولەتێن دەوروبەران.
