د ڤان 30 سالان دا مە شۆرەشەکا نیشتیمانی یا مەزن کریە
ئەڤرۆ نیوز:
مەسعود چەلکی چاڤدێر و شرۆڤەکارەکێ سیاسیە دیار کر: هەر ژ سەرهلدانا پیرۆز یا سالا 199 یا گەل و شورەشا گەلێ کوردستانێ ب سەرپەرشتیا ڕاست و ڕاست یا سەرکرداتیا بەرەیێ کوردستانی ب ڕابەرایەتیا سەرۆک بارزانی و وەرگرتنا مەسئولیەتا کارگێریا خۆیەتی وەکو کیان و قەوارەکێ سەربخوە و ب حوکمێ بڕیارەکا نێڤنەتەوەیی و دروستکرنا دورهێلەکی کو ل هێلا پانیێ یا 36 باکور وەکو ناڤچەکا ئارام و دژەفڕین هاتە دروست کرن و لەشکەر و ئیدارا ڕژێما عێراقێ ب زۆرێ هێزا لەشکەری و قانوونی خوە ژێ ڤەکێشا و ئێدی کورد ب سەرێخوە دەستهەلاتێ ل خوە دکەن، دیارە هەر ل سەر پێشنیار و داخوازا سەرۆک بارزانی و ب پالپشتی و بەرهەڤیا هەموو هێزێت کوردستانی و جەماوەرێ کورد و کوردستانێ ئێکەم هەلبژارتن هاتنە ئەنجام دان و 19گولانا 1992 و ئێکەم پەرلەمان و حکومەت یێن کوردستانێ هاتنە دامەزراندن و ب پشداریا هەموو هێزێت سیاسی.
ب هەر حوکمێ هەبیت چ زاتی و چ مەوزوعی بیت، ئەم وەکو کورد سەرکەفتی نەبووین د پرۆسا ب رێڤەبرنا دەستهەڵاتەکا کارگێری پەڕلەمانی ب کراسەکێ قانوونی و هەر زوو کێش و ئاڵوزیا دەستپێکر و هەتا گەهشتیە لێکدان و ب روو ب روو بۆنێن مەیدانی و لەشکەری مخـابن حەتا 1998، پاشی زڤڕین بۆ سەر مێز و مێزگەردا پشتی هندەک پروتوکول و پەیمانناما کو ئێدی شەڕ نەبیت مەحەک و میحوەرێ هەڤڕکانێ د کوردستانێ دا ب ئیمزایا لایەنێ سێ لەوما دیسان هەڵبژارتن و دروستکرنا حکومەت و پەڕلەمانا دەستپێکر و قوناغەکا دیتر دەست پێکر لێ دیسان جهێ داخێ یە د وێ ژی دا ئەم سەرکەفتی نەبووین، بەلکو دو زلهێز و دو دەستهەڵات و دو ئیدارەیی لێ پەیدا بی و ناکوکی و دو جەمسەری خورت بی، پشتی ڕوخانا ڕژێما عێراقێ و هاتنا هێزێت ئوپوزسیونێت عێراقی و ئاڤاکرنا عێراقەکا نوو و ب دەستور و سیستمەکێ نوو هەڵبەت کوردا ڕوڵەکێ ئەکتیڤ و پوزەتیڤ هەبوو د داڕشتنا دەستورێ عێراقا نوو دا و شیان زۆربەیا ئارمانجێت خوە بهنگێڤن و هێزا خوە بێخن کار بۆ چەسپاندن و بەرجەستەکرنا وان د دستورێ عێراقێ دا بۆ نموونە سیستەمێ دیموکراسی و پەرلەمانی و فیدراڵی بۆ عێراقێ.
دیتنا چارەسەریێت بنبڕ بۆ کێشێت ئەزەلی و موتەئەزم ل گەل ڕژێمێت عێراقێ وەکی دەڤەرێت کوردستانی کو دکەڤن خار هێلا 36 پانی و چەسپاندنا فیدراڵیەتێ بۆ هەرێماکوردستانێ و ب قانوون کرن د دەستوری دا، لێ دیسا کورد سەرکەفتی و نموونەیی نەبووینە ل گەلەک دوسیە و فائیلا دا ل گەل عێراقێ و پەیوەندیێت هەرێمی و نێڤدەولەتی دا ئێکگرتی نەبینە و دیسان گەندەڵیەکا ئێکجار بەربەڵاڤ و سەربەردای هاتە کرن و کەتە دناف ڕحا لایەنێت بەرپرس و هێزێت سیاسی دا و ئێدی بی دیاردەکا شەفاف و بەرەلڵا و بێ سانسوور کو یا ژ هەمیێ خراپتر ئەو بوویە و تا ڕادەیەکی باوەری یا جەماوەری یا ژ دەست دای کو دیسان دسەرکەفتی نەبین د پروسا یاسایی و حوکومڕانیێ دا و حەتا ئەڤرۆژی بەردەوام و واقعە.
پشتی ڤان هەمی قوناغا دیسان هەڵبژارتن بۆ پێکئینانا نەهەمین حکومەتی و پێنجەمین خوڵا پەڕلەمانی ل 30 ئیلولا 2018 هاتن کرن و هەموو پارتی و لایەنێت سیاسی یێت کوردستانی بەشدار بوون و ل سەر دەرئەنجاما و ب شێوەیەکێ یاسایی و سازان حکومەت هاتە پێک ئینان ب هەردو چەمکێت دەستهەڵات و ئوپوزسیونڤە یێن کەتین د خزمەتا خەلکێ کوردستانێ دا و ب پڕوژەکێ تێر و تەسەل و گشتگیر کو هەمی لایەن ژێ و پێ بەرپرسیان ل گورەی قەبارە و بەرکەفتێت خوە یێت پوست و بەرپرسیاریێت قانوونی و کارگێری کو گەلەک پێنگاڤێت ژ هەژی پاڤێژن و هەر چ نەبیت بشێن هندەک گرێکا ڤەکەن و بابەتێت خزمەتگوزاری یا بۆ وەڵاتیان وەرارێ پێ بدەن و کێشا گەندەڵیا ئیداری و مالی بڕاوەستینن و کێم بکەن و بەرەف ئاسویەکێ ببەن و خوەشبەختانە بزاڤێت پەڕلەمانی و تەنفیزی هەنە و پاڵپشتی یا هندەک حزب و لایەنا ژی جددی و بهێزە و دیسان ڕووتینا ئیداری و خاڤیێ د دام و دەزگەهێت میری و خزمەتا خەلکێ کێم بکەن و نەهێلن، ئەڤە وەکو پڕوژە بن دەستن و کار لسەر دهێتە کرن و هەڵبەت خەمخوری و پشتەڤانیا خەلکێ کوردستانێ ژی گرنگ و کاریگەرە و مەرجە بۆ سەرخستن و دەستکەفتێت ئەرێنی.
هەڵبەت بێ شکین و هەڤڕاینە ل سەر وێ چەندێ کو ب شێوەکی گشتی ئەم دسەرکەفتی نەبووین د پێڤاژوا ئیدارە و حوکومڕانیا دەولەتداری دا لێ دڤێت ئەم بزانین ژی بۆ مە بابەتەکێ نوو بۆ و پێشهاتەکا نوو بۆ و کێم بسپوری و نەبوونا ئێک میحوەر و ئێک بازنێ دەستهەڵاتێ و کاریگەری و دورهێل ژی دسەر ئیرادا مە ڕابوون و بەرژەوەندیخوازا ڕوڵێ سەرەکی دیت د دەستهەڵاتا دا و بڕبەزانکا حزباتیێ و ناوچەداریێ و ناڤ و نیشان و دەستکەفتێت مەعنەوی و مادی و کارتێکرن و گڤاشتن و ئەجێندایێت هەرێمی و نێڤدەولەتی ب سەرێ خوە و بڕیارا ئێکلاکەر بوون د هەموو قوناغ و وێستگەهێن وێ دا.
لێ دڤێت ئەم ب ئینساف ژی بین دیسان دسەر ڤان هەموو ب سەدان کێماسی و بێ دادیا ڕا و فەشەلا مەیا پروسا ئیداری وکارگێری و هەمی فشار و ئابلووقە و گڤاشتنا ڕا دیسان کورد خودان ئیرادە و هێز و خودان دەستکەفت ژی بووینەە دڤان سالان دا،
ئێدی شەڕێ خوەیی و کوردو کورد بی کەلتورەک خەیانەت و شەرمەزاری و دیرووکەک ڕەش و خەیانەتکاری کەس نەشێت وێ جسارەتێ ئێدی بکەت ڤە و دوژمنا زۆر پێکول کرن نەشیان بگەهن ڤە وێ مەرەم و ئارمانجێ،
کورد شیان وێ دەرفەتێ بقۆزن و مفای ژ ژینگەها سیاسی و ئەمنی بکەن یا ل دەڤەرێ و هەرێمێ پەیدا بووی و شیان خوە وەکو مللەتەکێ ئاشتیخواز و ئارامگێز و شارستانی نیشان بدەن و باوەریا خەلکێ جیهانێ بۆ خوە ڕابکێشن،
کورد شیان دوپات بکەن کو ئەگەر چەند کڤاشتن لسەر هەبن و قوربانی چەند بن و چ بیت خوە نادەت دەست ئیرادەکا توندرەو و مەژیەکێ گرتی و تازی و دێ هەر بەڕەڤانیێ ژ ساڵوخەت و پرەنسیپێت خوە یێت مرۆڤایەتی و پێکڤە ژیانێ و دادپەروەریێ کەت ئەگەر بتەنا سەرێ خوەژی بیت تەسلیمی هێزێت ڕەشبین نابیت.
پێشکەفتنەکا هەری بەرچاڤ و بێ وێنە دڤان 15 ساڵان دا ل کوردستانێ ڕوودا ژ لایێ زانستی و وەرارا پروسا زانستی و ئەکادیمی دا و پێگەهاندنا کادرێ بلند د ئاستێ زانستی دا و دیسان سەکتەرێ تەندروستی و هێلێت پەیوەندی و گەهاندنێ دا و ئاڤەدانکرنێ و ڕەوشەنبیریا گەشت و گوزارێ و هەمبێزکرن و قەبوولکرنا هەموو ئول و نەتەوا و ڕێزگرتن کو دبێژنێ ( عیلمانیەت )،
ڕاکێشانا خەلکێ بۆ کوردستانێ ب هەر ئالیەکیڤە کو دوور ژ سلوک و ڕەفتارێت توندو توند ڕەویێ و بسینگەکێ فرەه و مەژیەکێ ئارام ڤە ئەڤێ باڵا خەلکێ ڕاکێشا و ساڵانە ب ملیونان ژ هەموو ڕەگەز و ناسناما تێن بۆ کوردستانێ و گەشتوگوزارێ کو دڤێ ڕێکێ ڕا خەلکێ زوربەیا جیهانێ کورد نیاسین.
د وارێ لەشکەری دا کو بشانازیڤە پێشمەرگێ کوردستانێ شیا خوە نیشا هەموو جیهانێ بدەت کو ئەو هێزا کاریگەر و شەڕکەرە ل سەر ئەرد و ئاخ و کەرامەت و هەبوونا خوە و خودان شیان و ئەزموونە و لەشکەرەکێ ب ئیرادە و جانفیدایە و جهێ باوەریێ یە و دشێت ئارمانجێت خوە باش بهنگێڤت و پێک بینت و ئەگەر پاڵپشتی بۆ هەبیت دێ هەڤڕکیێ لسەر ناسناڤێ جەنگاوەرترین لەشکەر د جیهانێ دا کەت و د هەمان دەم دا لەشکەرەکێ بەرگریکارە.
دیسان ل ئاستێ دبلوماسی دا کوردستان زۆر ل پێش و سەرکەفتیە و شاڕەزایەکا باش و سەرکەفتی پەیدا کریە و شیایە جهێ خوە ل ئاستێ هەرێمی و جیهانی باش و دیار ڕوڵێ خوە ببینت، هەروەسا ئاسایشا هەرێمێ ب هاریکاری و پشتەڤانی و چاڤ زلیا تەڤایا خەلک و لایەنێت کوردستانی شیاینە هەتا ڕادەکێ سەرکەفتی بن ئاسایشا هەرێما کوردستانێ پاراستیە.
د ئالیێ بازرگانی و ئاڤاکرنا ژێرخانا ئابووری و ئاڵوگوڕا بازرگانی و ڕاکێشانا هێز و کومپانیایێت زەبەلاح ل سەر ئاستێ جیهانێ بۆ هەرێما کوردستانێ و ڤەژاندنا کەرتێ ئابووری و بازرگانیێ و هەتا ڕادەکێ سەرکەفتی ژی سەربەخوە کرنا ئابوورێ کوردستانێ هەڵبەت کو پروسەکا زۆرا ئاڵوز و یاسایی بیە لێ کورد شیا سەربکەڤن دڤی ئالی دا.
تەجروبەو سەر بۆرێت باش ئەم فێر بووین هەم وەکو دەستهەڵات و حوکومڕانی و هەم ژی وەکو میللەت و هەڤنیشتیمانی و بۆ مە وەکو وێستگەهەکا ئینتیقالی و تێستەکا هەری باش و کاریگەر بوویە بۆ داهاتی و پاشەڕوژێ.
لایەن و بابەتێ هەری گرنگ و هەستیار بابەتێ ئازادیا ب ڕەهەندێت خوەڤە و د هەمی بوارەکی دا و ب تایبەت ڕاگەهاندن و مەدیایێ دا دیسان پاراستنا پرەنسپێت دیموکراسیەتێ تا ڕادەکی باش بووینە و سەرەڕای زۆر کێم و کاسی و تێبینی یا لێ ب شێوەکێ گشتی وەرارەک ژی هەیە و فۆکوس نینە لسەر هەرێمێ دڤی بیاڤی دا ژ لایێ هێز و ڕێکخراوێت دیموکراسی یێت نێڤدەولەتی ڤە و دیتەکا ئەرێنی هەیە بۆ پاشەڕوژا دیموکراسیەتێ ل کوردستانێ.
