ره‌گه‌ز و بنه‌مایێن ده‌وله‌تبوونێ
ملله‌تێ كورد خودانێ خوه ژماره‌كا مه‌زنه یا ره‌گه‌ز و بنه‌مایێن ده‌وله‌تبوونێ، یێن دیرۆكی و شارستانی و سه‌رده‌م، نه كێمترن ژ ملله‌تێن دی ل جیهانێ، كو به‌ری هزاران هزار سالان خودان ده‌وله‌ت و ئیمبیراتوریا ومیرنشینان بوو. دێ ب ئانه‌هیا خودایێ مه‌زن دلۆڤان وان ره‌گه‌ز و بنه‌ما، ئیك ئێكه به‌لاڤه‌كه‌ین كو دگه‌هنه نێزیكی ٢٥ هه‌تا ٣٠، لێ یا هه‌ره گرنك و پێدڤی و هه‌ستیار، ئێكرێزی و ئیك گۆتارا سیاسی و رێخستنا مالا كوردی و هه‌می ملله‌ت د ئێك سه‌نگه‌ردا بیت ب ئێك ده‌نگ و ره‌نگ، هه‌ژی گۆتنێ یه كو رێفراندۆما كورد و كوردستانیان ل رۆژا ٢٥/٩/٢٠١٧ مه‌زنترین ره‌گه‌زێ ده‌وله‌تبوونێ یه، ده‌نگ و ئیرادا ملله‌تێ كوردانه، بۆ سه‌ربه‌خوه‌یێ، ب رێژا ٩٣٪، لێ خودێ مالا ره‌گه‌زپه‌رست و شۆفینیان و نه‌یار و نه‌حه‌زا و رژێمێن سیته‌مكار و دكتاتۆر خرا بكه‌ت، یێن بووینه رێگر و مانع به‌رانبه‌ری ئیرادا گه‌لێ كوردستانێ و ستری شوژن د بن پێتمه‌را و دێ ده‌ستپێكه‌ین ب ڤی ره‌گه‌زی.
(١) (ئه‌ردو جوكرافیا كوردستانێ)
كورد د كه‌ڤن دا به‌ری هزاران هزار سالان ل سه‌نته‌رێ رۆژهه‌لاتا ناڤین دژین، وه‌ك ئێك ژ ملله‌تێن ئاری، ل ده‌ڤه‌ره‌كا چیایی و پر رووبارێن ئاڤێ یێ مه‌زن بچووك، ب توخیبه‌كێ به‌رفره‌ه، د ناڤبه‌را پلا فره‌ه ٣٤و ٣٩ و پلا درێژ ٣٧ و ٤٦ ب ناڤێ كوردستان (بلاد الكورد) د ناڤبه‌را دو خالێن سه‌ره‌كی، ئه‌و ژی چیایێن ئارارات و گزیرتا ئه‌سكه‌ندرۆنه ب ئێك گومتلێ پێكڤه ب چار گوپیتكا (قمم) كوری ل باكۆر و جۆله‌مێرگێ ل باشۆری و شووشه ل رۆژهه‌لاتێ و بایبۆرت ل رۆژئاڤایێ، ب رووبه‌رێ ٥٠٠٠٠٠كم٢ ل دووڤ ته‌قدیرا ڤه‌كۆله‌را و ته‌قدیرا كا دی یاڤه‌كۆله‌را یا نووی، رووبه‌رێ كوردستانێ ٤٠٩٦٥٠ كم٢ كوردستانا توركیا ١٩٤٤٠٠كم٢ كوردستانا ئیرانێ ١٢٤٩٥٠كم٢ كوردستانا ئیراقێ ١٧٢ هزاركم٢ كوردستانا سووریا ١٨٣٠٠كم٢. درێژاهیا كوردستانێ ل باكۆر تا باشۆر ١٠٠٠كم و تێكرای فره‌هیێ ٢٠٠كم ژ لایێ باشۆری و به‌ر ب زێده‌بوونێ بۆ باكۆری هه‌تا دگه‌هیته ٧٥٠ كم. كو به‌ری رێكه‌فتنا ساكسپیكۆ ١٩١٦ و په‌یمانا لۆزان یا ره‌ش ١٩٢٣ ئه‌وێن كوردستان دابه‌شكری سه‌ر چار پارچا، ل ژێر حوكمێ چار ده‌وله‌تا، ئیران و توركیا و عیراق و سووریا. كوردستان ئێك پارچه بوو، جهێ ژماره‌كا مه‌زن یا ئیمبراتوریا و ده‌وله‌تا و میرنشینان بۆ و نه‌خشێ خوه یێ تایبه‌ت هه‌بوو، نموونێ وی نه‌خشه‌ی یێ ل هه‌می جیهانێ هه‌ی و مۆزه‌خانا و ل مۆزه‌خانا نیشتیمانی ل دیمه‌شقێ پایته‌ختێ كۆمارا سووریا، مه یێ دیتی یێ ل سه‌ر دیواره‌كێ ٣م ب ٤م هاتیه نیگاركرن هه‌می جه و باژێر و باژێرك یێن سه‌ردیارن و ب نڤیسینه‌كا مه‌رن یێ نڤیسی (كردستان). ب شێوه‌كێ گشتی توخیبێن كوردی یێن دولی ل گه‌ل ئیرانێ و توركیا و سووریێ و عیراقێ، ده‌ستپێدكه‌ت ژ ره‌خێ رۆژهه‌لاتێ ڤه ل ئیرانێ ب باژێری ئیلام ـ ده‌ره شه‌هر ـ برۆجرد ـ قروه ـ بیجار ـ رووبارێ سفید ـ رووبارێ جغتور ـ میامدواب ـ ده‌ریا ورمی ئورمیێ ـ سلماس ـ رووبارێ ئاراس ـ ئارالیك ـ ئێریڤان ـ قارس ـ ئه‌رزرۆم ـ ئیشقه‌لا ـ جایرلی ـ حه‌كیم خان ـ داره‌منده ـ ئالستان ـ مرعش ـ ئوسمانییه ـ ئه‌سكه‌نده‌رییه ـ سه‌رده‌ریا ناڤین یا ئاسپی ـ كلیس ـ غازی عه‌نتاب ـ ئۆرفا ـ سوریچ ـ قاجه‌قه‌لا ـ وه‌یران شه‌هر ـ گرێ نه‌مر ـ كۆبانێ ـ عه‌فرین ـ قامشلۆ ـ حه‌سه‌كه ـ گرێ سپركێ ـ شه‌نگال ـ ته‌له‌عفه‌ر ـ تلكێف ـ ره‌خێ چه‌پێ یێ مووسل ـ قه‌ره‌قۆش ـ كه‌ركووكێ ـ تۆزخرماتۆ ـ كفری ـ شه‌هره‌بان ـ كه‌لار ـ خانقین ـ مه‌ندلی ـ به‌دره و جه‌سان ـ میهران ـ ده‌هلۆران ـ هه‌تا چاره‌كا دی ب گه‌هینه ڤه بۆ باژێرێ ئێكێ ئیلام و ده‌ره شه‌هر، ل په‌ی نه‌خشێ كوردستانێ ب مقیاس٢٠٠٠٠٠: sc:1 كو ڤان باژێر و باژێركا ڤه دگریت سه‌ر ئاستێ هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ، كه‌رمنشاه ـ سنه ـ سلیمانی ـ كه‌ركووك ـ هه‌ولێر ـ ئۆرمیێ ـ مووسل ـ دهۆك ـ هه‌كاری ـ ماردین ـ سرت ـ بدلیس ـ وانێ ـ ئامه‌د ـ موشێ ـ قه‌ره كوسه ـ قارس ـ ئه‌رزروم ـ بینگول ـ ئالازیغ ـ ئارزنجان ـ دێرسم ـ سیواس ـ مه‌لاتیا ـ مرعش ـ یامان ـ ئوورفا ـ غازی عه‌نتاب ـ ئه‌سكه‌ندرۆن… هه‌ژی گۆتنێ یه كو سه‌دان باژێرو باژێركێن دی یێن هه‌ین سه‌رب پارێزگه‌هاڤه‌نه ومێژوو شارستانیا خو یێن هه‌ین دبیاڤێ رێبازا رزگاری خوازیا كوردی و ب ناڤوده‌نگن، وه‌كو مهاباد (سه‌بلاغ) ـ قامشلو ـ كۆبانێ ـ دێركێ ـ شنۆ ـ قه‌سر شرین ـ زێوه ـ ئامێدیێ ـ زاخۆ ـ ئاكرێ ـ حه له‌پچه ـ جه‌مجه‌مال ـ كویێ ـ رواندۆزێ ـ رانیا ـ چومان ـ مووشێ ـ جوله‌مێرگێ ـ باتمان ـ عه‌فرین ـ جزیرێ ـ شه‌رنه‌خێ ـ… هتد. ژ باژێرو باژێركا و ده‌ڤه‌ر و ناڤچان. ئه‌ڤجا كوردستان ئێك پارچه‌یه ب ئێك جوكرافیێ ب ده‌شت چیا و ته‌حت و نهال و رووبار و شیفكا و ئه‌ردو ئه‌سمانان وه‌ك ره‌گه‌ز و بنه‌مایه‌كێ ره‌سه‌ن و خورت یێ ده‌وله‌تبوونێ ئه‌ردێ بابوبابیران.
