روودانا چارلی ئیبدو و ڕاوه‌ستیانه‌ك
بێگومان وه‌لاتێ فره‌نسا ئێك ژ وان وه‌لاتانه ئه‌ڤێن هه‌ڤپه‌یمانا ژ نێڤ پشتی شه‌ڕێ جیهانا دووێ ئیمزا كری بۆ وه‌رگرتنا په‌نابه‌رێن سیاسی و رێزگرتن ل وان په‌نابه‌ران د هه‌می مافێن ژیانێدا وه‌كو هه‌ر وه‌لاتیه‌كێ فره‌نسی بخوه. لێ ب دیتنا من هه‌كه رۆژه‌ك بهێت بۆ هه‌ڵوه‌شاندنا ڤێ هه‌ڤپه‌یمانێ، دێ فره‌نسا ده‌وله‌تا ئێكێ یا ئه‌ورۆپی بیت پشته‌ڤانیا خوه بۆ ڤێ هه‌ڵوه‌شاندنێ دیار كه‌ت، چونكو فره‌نسا ژ وان وه‌لاتانه كو ژ ره‌فتارێن په‌نابه‌رێن خوه گه‌له‌ك تێر بووی، نه‌مازه ئه‌ڤرۆ نێزیكی پێنچ ملیۆن كه‌سان ژ ره‌ڤه‌ندا موسڵمانان ل وێرێ هه‌نه و پرانیا وان بووینه فره‌نسیێن سیتیزن و ژ و وه‌لاتێن ژێكجودا هاتینه و ژوانژی پتریا وان عه‌ره‌بێن جه‌زایرێنه. ترسا فره‌نسا ئه‌وه كو ل پاشه‌رۆژێ ساڵ بۆ ساڵ ره‌ڤه‌ندا ئیسلامی د بزاڤێن خوه دا خورتتر لێ بهێت و ل دووماهیێ فره‌نسا بكه‌ڤیته ل بن فشارێن ده‌وله‌ته‌كا ئیسلامی. ژ به‌ر ڤان سه‌ده‌مان فره‌نسا نه‌چاربوویه هنده‌ك ئاسته‌نگان دابنیته هه‌مبه‌ر ژیانا موسلمانان، ژ وانژی ل سالا ٢٠١٠ێ، پێچا ژنێ، ئه‌وا ژنێن موسلمان سه‌روچاڤێن خوه پێ دڤه‌شێرین، ل جهێن كاری ژ لایێ حوكمه‌تێڤه هاته قه‌ده‌غه كرن، د سه‌ر نه‌رازیبوونا موسلمانێن وێرێ دا ب رێیا خوه‌نیشاندانان، ل دووڤرا ئه‌ڤه چه‌ند ساڵه‌كه كۆڤارا ترانه‌پێكرن یان كاریكاتۆری: چارلی ئیبدۆ، ب چه‌ند پێ سڤككرنه‌كان ل دژی پێغه‌مبه‌رێ موسلمانان محه‌مه‌د (س) رادبیت و ئازادیا ده‌ربڕینێ بۆ مه‌ره‌مێن ئازادیا سڤككرنێ بكاردئینیت و هه‌ستا موسلمانێن وێرێ بریندار دكه‌ت، هه‌ر چه‌نده نه تنێ كاریكاتوران ل سه‌ر هێمایێن ئیسلامێ به‌لاڤ دكه‌ن به‌لكو ل سه‌ر هه‌می ئایینێن دی ژی، ژ وان دژی عیسا پێغه‌مبه‌ری كو پرانیا وه‌لاتیێن وان كریسیانینه ژی، به‌لێ ئه‌و دزانن هه‌ر ده‌م ترانه پێكرن ب ئیسلامێ و پێغه‌مبه‌رێ خودێ ل ده‌ف پرانیا موسڵمانان هێڵا سۆڕه، ئه‌ڤه ژی پتر وه‌ل میدیاكارێن فره‌نسی ب تایبه‌ت و یێن جیهانێ بگشتی دكه‌ن رژدیا خوه ل سه‌ر ئه‌ڤان كارێن نه د به‌رژه‌وه‌ندیا ئازادیا رۆژنامه‌ڤانیێ دا بكه‌ن، داكو هنده‌ك گرۆپێن ئیسلامیێن رادیكالیێن توندڕه‌و راكه‌نه سه‌ر خوه و مه‌ژیێ هنده‌ك جحێلێن وان بلڤلڤینن و ده‌ست بكارێ تیڕۆرێ بكه‌ن وه‌كو مه به‌ری چه‌ند رۆژان ل پاریسێ دیتی و بوویه سه‌ده‌ما كوشتنا چه‌ند رۆژنامه‌ڤانه‌ك و پۆلیسه‌كێن فره‌نسی. ل ڤێره بۆ مه ئاشكه‌را دبیت هه‌روه‌كو دو یاریكه‌رێن یاریا شه‌تره‌نجێ كو ئێك ژ وان فره‌سیه ب شاره‌زایی به‌ركێن خوه دلڤینن بۆ جهێن پێدڤی، به‌روڤاژی یاریكه‌رێن ئیسلامیێن هشكباوه‌ر كو ژ ئه‌نجامێ نه پلاندانانه‌كا ساخله‌م و نه جێبه‌جێكرنه‌كا باش شكه‌ستنێ دئینن. ئه‌رێ ئه‌گه‌ر راسته وان گرۆپێن موسلمانان رێز ل ئایینێ خوه هه‌یه و رێز ل پێغه‌مبه‌رێ ئیسلامێ هه‌یه، بۆچی دژایه‌تیا ئاخفتنا خودێ و فه‌رمۆده‌یێن پێغه‌مبه‌ری دكه‌ن؟! بێگومان هه‌كه ئه‌ڤرۆ پێغه‌مبه‌ر (س) د ناڤ ڤان روودانان دا بایه، به‌ری نه‌كامیا وان رۆژنامه‌ڤانان كربا، دا نه‌كامیا ژ وان نه‌ته‌وه‌یێن خوه یێن ئیسلامی كه‌ن ئه‌ڤێن ب كارێن تیرۆرێ رادبن. ده‌ما جاره‌كێ سه‌حابیه‌كی پرسیار ژ پێغه‌مبه‌ری (س) كری بۆ ئه‌و كه‌سێن سڤكیێ ب وی دكه‌ن، ئینا به‌رسڤا وی ئه‌و بوو كو موسلمان تێكه‌لیا وان نه‌كه‌ن و ل گه‌ل وان نه روونن و دانوستاندنێ درێژ نه‌كه‌ن. لێ مخابن گرۆپێن تیرۆرێ د ڤی سه‌رده‌میدا، تنێ به‌رسڤ ب سه‌ربرین و كوشتن و سڤككرنێ و تالانێ و ته‌عداری یه. ئه‌رێ چه‌ندین رێیێن دی نه‌بوون ئه‌و موسلمان دژی رۆژنامه‌یا چارلی ئیبدۆ رابوه‌ستن ب سه‌ره‌ده‌ریێن ئاشتیانه؟! ئه‌رێ بۆچی خونیشاندانێن فه‌رمی و ب رێیێن ته‌نا ل سه‌ر جادده‌یێن پاریسێ نه‌دهاتنه ئه‌نجامدان؟! ئه‌رێ بۆچی هنده‌ك وه‌لاتێن ئیسلامی رێگری و جه‌رده ل به‌رهه‌مێن فه‌ره‌نسا نه‌دكرن و ده‌رگه‌هێن بازرگانیێ ل وان نه‌دگرتن؟! ل جهێ تیرۆرێ، بۆچی قونسۆڵخانه‌یێن فره‌نسی نه‌دهاتنه گرتن و بۆ ده‌مه‌كی بالیۆزێن وان نه ده‌ردئێخستن؟! هه‌ر چه‌نده ئه‌ڤ رێیێن مه گۆتین ژی نه چاره‌نه، لێ دا پتر كارتێكرنا خوه ل سه‌ر وی وه‌لاتی هه‌بیت. به‌لێ مخابن موسلمانێن رادیكالی رێیێن توندوتیژێێ یێن دژی مرۆڤایتیێ دانانه به‌ر ڤێ كێشێ و ب هزرا وان كوشتنا میدیاكاره‌كی یان پۆلیسه‌كی دێ تڕسی ئێخنه د دلێ واندا و گه‌هنه مه‌ره‌مێن خوه. به‌لێ تیرا خوه ب به‌روڤاژیڤه ل سینگێ خوه چوكلاند و ئه‌و رۆژناما رۆژێ چه‌ند هزاره‌ك ژێ دهاتنه دفرۆتن، پشتی وێ روودانێ د روژه‌كێدا، حه‌تا سێ ملیۆن ژمارا هاتنه فرۆتنێ و دونیایێ هه‌میێ ئیدانه و تاوانباریا وێ كریارا تیڕۆری كر. ب مخابنیڤه ئه‌ڤ سه‌رده‌ریێن توندوتیژیێ رێزێ ل وان موسلمانێن راست و دورست ناگرن، ئه‌و موسلمانێن كه‌سێن ئاشتیخواز و ئیسلامێ دبینن وه‌كو ئایینێ ڤیان و ته‌ناهیێ. ده‌ما به‌رسڤا هنده‌ك موسلمانان ب ڤان رێیێن كوشنده و زه‌بروزه‌نگ بن، ئانكو ئه‌وان ب خوه ب ڤی ئاوای ناسنامه‌یا راستگۆیێ دا وێ كۆڤارا فره‌نسی و دێ ژ ئه‌ڤرۆ وێڤه ڤان میدیایا پتر میسداقیه‌تا خو دسه‌ر شاشیێن خورا هه‌بیت. ل ڤیره نه وه‌كو ئه‌م دگه‌ل ئایدیۆلۆژیان ڤێ مه‌دیایێینه، به‌ڵكو ئه‌م دژی ڕه‌یاكشن و به‌رسڤا بچیڤینه، ئه‌ڤا تیرۆرا ده‌وله‌تا ئیسلامێ بكاردینیت نه‌ك موسلمانێن رێبازا پێغه‌مبه‌رێ ئاشتیێ و ئیسلاما راست و زه‌ڵاڵ. بلا بانگه‌وازیا مه ژی بۆ هه‌می موسلمانان بیت، ژ وان موسلمانێن گه‌لێ مه یێ كورد، كو هه‌میان ماف هه‌یه رێگریێ ل سڤكاتیێن دژی ئایینێ خوه بگرن، به‌لێ ب هه‌ڤبه‌ره‌كا ئاشتیانه و رێیێن قانوونی داخوازا مافێن خوه بكه‌ن، دا هه‌می مرۆڤ پێكڤه ب ته‌ناهی بژین و رێز ل هزر و بیر و ئایین و پیرۆزیێن وان ل سه‌ر ئاخا ژیانێ بهێته كرن.
