رۆلـێ ژنـان د ژیـانـا جڤاكـی یا ئـازاد و یـەكسان دا
مـونـا عەبدولسەلام
ژن وەك نیڤا جڤاكێ یا گرنگە، رۆلەكی بەرچاڤ د ئاڤەدانكرن و پێشڤەچوونا جڤاكێ دا دبینیت و د مێژوویا مرۆڤایەتیێ دا ژنان نەبتنێ وەك دایك و خانم كاركریە، بەلكو وەك كاركەر و هونەرمەند و زانا و ڕابەر جهێ خۆ د جڤاكێ دا دیاركریە د واری كاركرنێ دا، هەتا نوكە گەلەك ئاستەنگ ل هەمبەری پێشڤەچوونا ژنان هەبووینە بتایبەتی د جڤاكێن كلاسیك دا، پتریا جاران ژن یا گرێدای كارێن مالێ و خودانكرنا زارۆیان ڤە بوو، بەلێ د سەدەیێن نوی دا ژنان دەستپێكر و بەرەف خواندگەهان ڤە چوون بۆ بدەستڤەئینانا باوەرنامە و بسپۆرییان د وارێن جوداجودا یێن خواندنێ دا، ئەڤرۆ ژن د هەمی وارێن ژیانێ دا مل ب ملێ زەلامان پشكداریێ دكەن، بۆ نموونە نۆژداری و ئەندازیاری و مامۆستایی و ئابووری و سیاسی و تەكنۆلۆژیا نوی، بەلێ هێشتا ژی كێشەیێن وەك جیاوازی د مووچەیان دا و دەرفەتێن كاری و راگرتنا هەڤسەنگیا د ناڤبەرا ژیانا كاری و خێزانێ دا یێن ماین، كاركرنا ژنان نە بتنێ بۆ وان یا گرنگە، بەلكو بۆ تمامیا جڤاكێ یا گرنگە، دەمێ ژن كاردكەن زێدەتر شارازای بۆ وان پەیدادبیت د وارێ ئابۆری دا و رێڤەبرن ورێڤەبەرییا مالێ دا و دبنە رێنیشادەر بۆ زارۆكێن خوە و زێدەتر گرنگیێ ددەنە پەروەردا زارۆكێن خوە و ژن زێدەتر داهاتێ خوە بۆ بابەتێن گرێدای ب ساخلەمی و پەروەردەی خەرج دكەن، هەروەسا ئاستێ داهاتێ وان بلند دبیت ژپێخەمەت رێڤەبرنا ژیانەكا باشتر و دانانا پاشەكەوتان بۆ داهاتوی، كاركرنا ژنان یا گرنگە نە بتنێ د وارێ ئابۆری دا، بەلكو د وارێ جڤاكی و كەلتووری و سیاسی دا جهێ خۆیێ نیشادای. كاریگەریا جڤاكی یا كاركرنا ژنان گۆڕانكاریەكا بنەڕەتی د ساخلەتی خێزانان و جڤاكی دا كرییە، ژنا كاركەر پتریا جاران سەربخۆیا خوە نیشاددەت، هەروەسا پشكداریا وێ د بڕیارێن خێزانی دا زێدە دبیت، ئەڤە ژی رێكەكە بۆ دروستبوونا خێزانێن دێموكراتیتر، كو تێدا بڕیاران ب هەڤپشكی ددەن. كاریگەریا كولتووری د بیرئینانا كولتووری دایە جڤاكێن كو ژن تێدا پشكداریێ د كاركرنێ دا دكەن، بەر ب پەسندكرنا یەكسانیا د ناڤبەرا رەگەزان ڤە دچن، هەروەسا ژن زێدەتر گرنگیێ ددەنە كولتوور و دوبارە ساخكرنێن كولتووری. كاریگەریا سیاسی یا كاركرنا ژنان رێك دا زێدەبوونا پشكداریا وان د ژیانا سیاسی دا، هندەك ژنان شیانێن گەلەك باش و هزرێن پێشكەفتی و نوی یێن هەین د وارێ سیاسی دا، ئەڤە دبیتە ئەگەر بۆ داخوازكرنا مافێن خوە و پشكداریێ د بریارێن گرێدای ب ماف و ژیانا وان ڤە دكەن، د جڤاكا مەدا ژن زێدەتر بەرەف پێش ڤە دچن بۆ پشكداریكرنا پرۆسەیا ژیانا ئابووری و جڤاكی دا، حوكمەت و دامەزرێنەرین جیاواز و نوی بۆ پەرەپدانا شیانێن ژنان و پشكداریكرنا وان دەلیڤەیێن نوی د بازاڕێ كاری دا دروست دكەن، بەلێ پێشڤەچوونا راستەقینە بتنێ ب گوهۆرینێن یاسایی ناهێتەكرن، بەلكو پێدڤیە كولتوورێ جڤاكی ژی بگوهۆرین داكو ژن وەك هاریكارا یەكسان د هەمی وارێن ژیانێ دا بێتە دیتن، ئەڤ كارە پێدڤی ب هەولا هەمی كەسێن جڤاكی یە یێن د بیاڤێن ژنان و خێزان و رێكخراوان دا كاردكەن، ژیان د جڤاكا ئازاد و یەكسان دا د بەرژەوەندیا هەمی جڤاكێ دایە و ئەڤ یەكسانیە ل وی دەمی پەیدا دبیت دەمێ ژن ب یەكسانی و مل ب ملێ زەلامی پشكداری هەمی كار و چالاكیان دبیت، كاركرنا ژنان وەك گوهۆرینەكا گرنگ د مێژوویا مرۆڤایەتێ دا هاتیە قەبوولكرن، ئەڤێ پرۆسێ نە بتنێ ژیانا ژنان باشتر لێكر، بەلكو بنچینەكا ب هێز بۆ دروستبوونا جڤاكەكا ئازادتر و یەكسانتر و خۆش گوزەرانتر دانا.
