رێككەفتنا 11 ئادارێ بەرهەمێ خەباتا شۆرەشا ئیلۆنێ یە
دیدار، سالار محەمەد دۆسكی:
54 سال دەربازبوون ل سەر رێككەفتنا بەیانا 11ی ئادارێ یا سالا 1970 د ناڤبەرا حوكمەتا ئیراقێ وسەركردایەتییا شۆرەشا ئیلۆنێ دا، لدووڤ گۆتنا شارەزا و بسپورێن مێژوویا مللەتێ كورد، شۆرەشا گولانێ و سەرهلدان و هەر دەسكەفتەكێ نوویە یێ مللەتێ كورد بەرهەمێ ڤێ شۆرەشێ بوویە.
وان كامیران دۆسكی، مامۆستا پشكا مێژوویێ ل زانكۆیا دهۆك و قوتابیا ماستەرێ دبیاڤێ مێژوویا مللەتێ كورد دا، ل دور بورینا (54) سالان ل سەر دەربازبوونا رێككەفتنا (11) ئادارێ یا سالا 1970 ێ، بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: رێككەفتنا 11ی ئادارێ یا سالا 1970ێ ژ دەسكەفتێن شۆرەشا ئیلۆنا مەزن ب ڕێبەریا سەركردێ نەتەوا كورد (مەلا مستەفا بارزانی) بوویە، و حوكمەتا ئیراقێ ب هەمی رەنگا هات نەشیا شۆرەشا ئیلۆنێ ژناڤ ببەت وی دەمی پشتەڤانیەكا باش بۆ حوكمەتا ئیراقێ د هاتەكرن ژلایێ وەلاتێن عەرەبی ڤە، لێ شۆرەش رۆژ بۆ رۆژێ خورتر و گەشتر لێ دهات، و ئەو بوو حوكمەتا ئیراقێ نەچاربوو رێككەفتنا خیانەتكارانە یا جەزائیر ل گەل ئیرانێ ل 6ی ئادارا سالا 1975ێ ئیمزا بكەت، و ئەگەر حوكمەتا ئیراقێ ئەڤ رێككەفتنە ئیمزا نەكربا، نەچار نەبوو شەری بۆ ماوێ هەشت سالان ل گەل ئیرانێ بكەت، و ئەڤ شەرە پێنگاڤەك بوو بۆ چوونا ئیراقێ بۆ داگیركرنا وەلاتێ كوێتێ و ئەگەر ئیراقێ گوهداری یا (32) وەلاتان كربا ل نەتەوێن ئێكگرتی و دەركەفتبا ژ وەلاتێ كوێتێ، سەرهلدانا سالا 1991 نەدهات و قەوارێ هەرێما كوردستانێ دروست نەدبوو و ئەنجامدانا هەلبژارتنێن كوردستانێ ییێن سالا 1991 و پێكئینانا كابینا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كو ئەڤە هەمی ژ ڤەرێژا شۆرەشا ئیلۆنا مەزن بوویە.
وان كامیران دۆســـــكی زێدەتر گۆت: ل دووڤ گۆتنێن جەنەرالێن ئێكەتیا سوڤیێەتییا بەرێ و وەزارەتا دەرڤە یا بریتانی و هەتا جەنەرالێن لەشكرێ ئیرانی و ئاژانستا هەوالگێری یا ئەمریكی و راپورتێن رۆژنامەڤانێن بیانی، هەمی دسەلمینن شێوازێ شەڕكرنا پێشمەرگەی ل شۆرەشا ئیلۆنا مەزن یێ جودا بوویە وەك تەكتیك و پلان و ئەنجامدانا ئەوان شەران جوداهییا خوە هەبوویە ژ شەرێن پێشترێن بزاڤێن مللەتێ كورد، پێشمەرگە ل شۆرەشا ئیلۆنێ گەلەك ب زیرەكی و قارەمانانە شیاینە هەبوونا خوە ب سەلمینین ل دەڤەرێ و ئەڤە ژی بۆ شارەزایا سەركردێ شۆرەشێ (مەلا مستەفا بارزانی) ڤەدگەریت و سەرەرایی وی چەكێ پێشكەفتی و پشتەڤانیەكا باش و بێ سنور یا بۆ حوكمەتا ئیراقێ هەی كورد شیاینە هەبوونا خوە ب سەلمینن
هەمان مامۆستا زانكۆیا دهۆك زێدەتر گۆت: دماوێ شۆرەشا ئیلۆنێ دا ژ سالا 1961 هەتا 1970 گەلەك شەرێن بناڤ و دەنگ ل دەڤەرێ دژی حوكمەتا ئیراقێ هاتنە ئەنجامدان و ئەڤان شەڕان عەرشێ حوكمەتێن ئیراقێ یێ ئێك لدیف ئێك هەژاند ، و ژ ئەوان شەرێن گەلەك بناڤ و دەنگ ل دەڤەرا بەهدینان هاتینەكرن وەك شەرێن ( داستانا زاویتە، و لومانا، گەلیێ قەنتارا) ی و هەمی ب سەرپەرشتییا سەركردێ نەتەوا كورد (مەلا مستەفا بارزانی) بوویە و رەنگە گەلەك جاران خوە ڤەكێشانا پێشمەرگەی ل جهەكی بۆ جهەكێ دی سەركەفتن بوویە، و ئەڤە ژی هەر بۆ زیرەكی و ژیری یا رابەرێ شۆرەشێ ڤەدگەریت.
هەمان مامۆستا پشكا مێژوویێ ل زانكۆیا دهۆك گۆت: ل دەڤەرا بەهدینان وەك پێكهاتا لەشكری ل سەر چەندین سەركردێن شۆرەشێ هاتبوو بەلاڤەكرن وەك (ئەسعەد خوشەڤی) سەر لەشكرێ ئێكێ دەڤەرا بەهدینان بوو، (عیسێ سوار) بۆ دەڤەرا زاخۆ و (عەلیێ خەلیل) بۆ هێزا دهۆك و دەڤەرا دۆسكیا و (حسۆ میرخان) بۆ دەڤەرا شێخان و ئاكرێ، هەتا سالا 1965 هێز و بەتلیون و لق و پەل و دەستە و زێدەتر خوە دیت و رۆلێ وان دناڤا لەشكری دا دیاربوو، و پشتی چوونا خودێ ژێ رازی (مەلا مستەفا بارزانی) بۆ دەڤەرا سوران، و ئێكەم شەرێ هاتیە ئەنجامدان گرتنا كەلها (رایات) بوو و ئێك ژ سەركەفتی ترین پلانێن لەشكری بۆ هاتبوودانان كو بن دەرگەهێ كەلهێ و ب شێوازەكێ جودا پێشمەرگە دەربازی دناڤا كەلهێ دابوون، گەلەك شەرێن بناڤ و دەنگ دناڤبەرا حوكمەتا ئیراقێ وسەركردایەتی یا شۆرەشا ئیلۆنێ دا دروست بوون وەك شەرێن (هندرین) سالا 1966ێ پلانا ڤی شەری ژلایێ خودێ ژێ رازی (ئدریس بارزانی) ڤە هاتبوو دانان و سەرپەررشتیا شەری دكر و چەندین فەرماندێن چاف نەترس ل گەل پشكدارب بوون وەك (فاخر مێرگەسوری، عزەت سلێمان بەگێ دەرگەلی) چەندین فەرماندێن دی و بەریێن شەری گەلەك ب رێك و پێك هاتبوونە دابەشكرن و ماوەكێ كێم دا شیان ب سەركەفتیانە دەربازببن.
وان كامیران دۆسكی، زێدەتر گۆت: وەك پێشتر مە ئاماژە پێكری هەكە شۆرەشا ئیلۆنێ نەبا رەنگە بەیانا 11ی ئادارێ سالا 1970ێ ژ دایك نەدبوو، و لێدانا (گازخانا كەركووكێ) ئێك ژ چالاكیێن هەرە بناڤ و دەنگێن پێشمەرگەی بوو، و پلانەكا مەزن بۆ ڤێ هێرشێ هاتبوو دانان و بەلگەنامێن ئاژانسا هەوالگێری یا ئەمریكی و بەلگەنامێن وەزارەتا دەرڤە یا بریتانی وەلاتێن هەرێمێ شیان و قارەمانیا پێشمەرگەی دسەلمینن كا چەوا ب سەركەفتیانە دربێن مەزن ب ئابوورێ ئیراقێ كەفتن، و كومپانیا بریتانییا دەرهینانا پەترۆلێ كەفتن، و ئێدی حوكمەتا ئیراقێ ئەو هێزا جارا نەما بەرامبەر مللەتێ كورد ب راوستیت و نەچار دبیت بهێتە سەر مێزا دانوستاندنێ، و لێدانا (گازخانا كەركووكێ) ب لێگەریانا شەهید (سامی عەبدوالرحمان) بوو، و پێشتر خول بۆ پێشمەرگەی ل سەر هاڤێتنا توپان هاتبوونە ڤەكرن، و گەلەك ب رێك و پێك شیان سەركەفتنێ بینن .
وان كامیران دۆسكی هەروەسا گۆت: شۆرەشا ئیلۆنێ نەبتنێ بیاڤێ لەشكەری دا شۆرەش هاتیەكرن بەلكو مللەتێ كورد ب هەمی ئول و نەتەوا ڤە وەرەڕەكا مەزن دئەڤان سالان دا ب خوە ڤە دبیت وەك بیاڤێ (رەوشەنبیری، راگەهاندنێ، كەلتوری و جڤاكی) لەوما دهێتە ناڤكرن ب شۆرەش و یێن پێشتر بزاڤ بووینە، و رەنگە گەلەك دەم نەڤەكێشاینە هەر زیكا ژ نافچووینە، سەركردە (مەلا مستەفا بارزانی) شارەزایەكا باش هەبوو دسەردەریكرنێ دا ل گەل حوكمەتا ئیراقێ، و هەر ل دانوستاندنەكێ دا مفا ژ دەمی وەردگرت و پێشمەرگەی زێدەتر رێكخستنێن خوە چالاك دكرن، دیسا دبوو بهێنڤەدانەك بۆ پێشمەرگەی كو بەردەوام بیت، ل سەر خەباتا خوە و هەتا گەهشتینە ئارمانجا خوە، و بەیانا 11ی ئادارێ بوویە ل سالا 1970ێ و ژدایك بوو.
حسێن ئوسمان یێ بەرنیاس ب بابێ كوڤانی پێشمەرگەیێ شۆرەشا ئیلۆنا و گولانێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: پشتی شۆرەشا 14ی تیرمەهێ ژ ئارمانجێن خوە دیركەفتی كو دیموكراتیەت بۆ ئیراقێ بهێتە ب جهئینان و ل هەمی پارت و ئالیێن سیاسی ل ئیراقێ دای و پارتی دیموكراتی كوردستان ئێك بوو ژ ئەوان پارتێن من ئاماژەپێكری و نەچار بووین دەست ب هاڤێژنە تڤەنگێ و ئەو مافێن مللەتێ كورد ئەوێن هاتینە خوارن بدەست خوە ڤەبینن.
هەمان پێشمەرگەیێ شۆرەشا ئیلۆنێ ئەو ژی گۆت: شۆرەشا ئیلۆنێ هندەك جوداهی هەبووینە ل گەل شۆرەش و بزاڤێن پێشترێن مللەتێ كورد و ئەڤە ئەگەرەك بوو كو شۆرەشا ئیلۆنێ یا جودابیت و یا سەركەفتی بیت ، و رەنگە شۆرەش و بزاڤێن پێشتر ل دەڤەرەكێ سەر هلداین و هەر زیكا دوژمنێن مللەتێ كورد دەستێ خوە د دانانە سەر و ژ ناڤدبرن، شۆرەشا ئیلۆنێ یا سەرانسەری بوو ل باشورێ كوردستانێ هەر ژ زاخۆ هەتا خانەقین ئێك سەركردایەتی بوو و جەنابێ (مەلا مستەفا بارزانی ) پارتی دیموكراتی كوردستان سەرپەرشتییا ڤێ سەركردایەتیێ دكر، و تاكە پارت بوو ل كوردستانێ خزمەت و خەباتێ بكەت ژبوونا ئارمانجێن نەتەوەیێن مللەتێ كورد و هەمان دەم حوكمەتا ئیراقێ هەڤسەنگیەكا دورست هەبوو، كو خودان لەشكرەكێ ب مەشق و ب راهێنان و جاش بوویە، بەرامبەر مللەتەكی كو خودانێن جفت و تڤەنگێن ئنگلیزی بووینە، و سەرارەی ڤێ هەمیێ مللەتێ كورد شیا حوكمەتا ئیراقێ نەچار بكەن ل سالا 1970ێ بەیانا 11ی ئادارێ رابگەهینن و هەتا نوكە مللەتێ كورد شانازیێ پێ دكەت، و ببیتە بنیاتەك بۆ شۆرەشا گولانێ وسەرهلدانێ و هەتا ئەڤرۆ ژی بەردەوام بیت.
