زادێن پێك نەكەن، پێكڤە نەخوە
زادێن پێك نەكەن، پێكڤە نەخوە!
كەس نینە، جارەكێ یان پتر، تێكچۆنا ھناڤان یان رەوشا گشتی، پشتی ھندەك جۆرێن زادی ب سەری نەھاتی. ھندەك ژ ئەڤێ تێكچۆنێ ڤەدگەڕتە پێكڤە خوارنا ھندەك زادێن پێك نەكەن. ل خوارێ دێ ھندەك نموونەیان بۆ ھەوە وەرگێڕین:
بێرگەر و پشكێن گۆشتی
گەلەك كەس، ل دانەكێ خوارنێ، پتر ژ جۆرەكێ گۆشتێ قەلاندی ئان براشتی پێكڤە دخون، وەكو رەفتار ھەر گۆشت خوارنە، لێ ب راستی خەلەتیەكا مەزنە، چونكی ھەردو پڕی بەزن و خوارنا ھەردووان پێكڤە، ھەر د جھ دا مرۆڤی سست و خاڤ دكەن، و شەكر و كۆلیسترۆلێ دفڕیننە سەلال.
كەلیك و پەنیر
پەنیر زەنگینە ب پرۆتینی، ھەم بای ڤ بەر زكێ مرۆڤی دئێخت ھەم گرانە لسەر ئووركی وەكی كەلیكان (فاسۆلی، لۆبیك، نۆك، نیسك،..). پەنیر گەرمكەرە، لێ كەلیكان ھەردو كالیتە ھەنە (گەرمكەر و ساركەر)، ئەڤە لبەر ھناڤان ھندا دكەت! ھەروەسا وەختێ دگەھنە كۆلۆنی، رەوش كامباختر لێ دھێت.
پیتزا و سۆدا
گەلەك كەس، پشتی خوارنێ سۆدایەكێ دخوازن! ئەڤە ژی كۆمكرمەكا خرابە، چونكی پیتزا ب پرۆتینان و كاربۆھێدراتان زەنگینە. ھەوراندن و بشافتن زاخا لەشی دبن، ل رەخێ دی، سۆدا كریارا ھەوراندن و بشافتنێ سست دكەت.. ھەردو پێكڤە، ئووركی و رووڤیكان دشەپلینن!
زاد و ئاڤ ئان شەربەت ئان چا
ئێك ژ خرابترین رەفتاران، ڤەخوارنا ئاڤێ و شەربەتانە دگەل زادی. چونكی ئاڤ و شلەیێن دی، ترشاتیا ئووركی رۆھن دكەن و ئەڤە ھەڕافتن و ھەوراندنا پرتێن كاربۆھایدرات و پرۆتین و بەزان لاواز دكەت. لەو، باشترە بەری خوارنێ ب دەمەكی ئاڤێ ڤەخوەی.
ماست و فێقی
ئەڤە ژی جۆتەكێ خرابە. ماست گەلەك جۆر بەكتریایێن دۆست ھەنە و ھاری لێ خوێڤرینێ دكەن، وەختێ فێقی دگەل ماستی دخوەین، ئەڤانە ئێكسەر لسەر شرینەھیا فێقی كار دكەن و ئەركێ دی لاواز دبت، ل ھەمان وەخت ترشاتیا فێقیان ھەڤدژیەكێ دگەل ماست ھەوراندنێ دكەت.
ھێك و گۆشت
ئەڤ جۆتكە، نەخاسمە قەلی و ھێك، زادەكێ كوردەواریێ دلخوازە، لێ ھەردو ب پرۆتینان زەنگینن و بارێ ئووركی و ھناڤان زێدە گران دكەن. ب گۆتنەكا دی، گەر ئەڤ جۆت زادە بۆ پالە و جۆتیاران باش بت چونكی بۆ دەمەكێ درێژ ناھێلت برسی ببن، لێ بۆ ژیارا باژێڕان، گەلەك خرابن.
پتات و گۆشت
گەلەك خەلك پتاتا قەلاندی دگەل گۆشتی دخون، و ئەڤە جۆتكرنەكا گەلەك خرابە! پتات زەنگینە ب ستارچێ starch (نشا) و ستارچ ھەوجەی شلەیا ئەلكالیە بۆ ھەوراندنێ، لێ گۆشت زەنگینە ب پرۆتینان و ھەوجەی شلەیا ترشۆنەیە دا بھێرت. ئەڤە لبەر ئووركی ھندا دكەت و رەوشا ئووروڕووڤیكان تێكددەت.. و دبنە بەرسوژ و با و بڕك..ھتد.
زادێن پێكنەكەن
فێقیێن ترش و شیر
فێقییێن ترش (نیمۆوەش) ب سروشتێ خوە ترشن، و شیر پڕی شەكرا لاكتۆزە. دگەل ترشاتیا ئووركی، ھەرسێ پێكڤە دبنە بابەلیسكا ھناڤان! ھەكەر مرۆڤی نەئێشینن، بای و ئێڤتینێ پەیدا دكەن.
نانێ سپی و ریچال
نانێ سپی پڕی كاربۆھایدراتە و زووكە دبتە شەكر، ل ھەمان وەخت ریچال (مرەبا) ژی پڕی جۆرێن شەكرێ و كاربۆھایدراتانە، ئانكو ھەردو سەرەكانیێن شەكرێنە.. و ھەردو كێم-روون و كێم-پرۆتینن. د ئەنجام دا، دبنە باڕۆڤەیا شەكرێ د خوونێ دا.
ل دوماھیێ، باشترین زاد، زادێ ھەڤسەنگە، ھێدی و جوداجودا بھێتە خوارن. زادەك بت، ھەم پرۆتین و روون و كاربۆھایدرات تێدا بن، ھەم ڤیتاین و مادەن.
