زارۆیێن شه‌رمین دیاره‌نه یان نه‌خۆشى
نیهاد سه‌عدوللا
هه‌مى بیر و بۆچوونێن په‌روه‌رده‌ى گه‌هشتینه وێ رادێ كو ده‌ستپێكا ژیانا زارۆى، ئانكو قووناغا زارۆكینیێ گه‌له‌ك یا گرنگه بۆ ئاڤاكرنا كه‌سایه‌تى و پاشه‌رۆژا وى، هه‌ر كێماسیه‌كا بكه‌ڤیته د په‌روه‌ردا زارۆى دا، دێ ب شیوه‌یه‌كێ نه‌رینى كارتیكرنێ ل زارۆى و هه‌ر كه‌سى و جڤاكى ب گشتى كه‌ت، ئاریشا شه‌رمینیێ ئه‌وا كو هنده‌ك زارۆ گرتین پێدڤى یه ل سه‌ر دایك و بابان ل به‌رامبه‌ر ڤێ چه‌ندێ ب راوه‌ستن و ل ده‌ف زارۆیێن خوه و نه‌هێلن، گه‌له‌ك زارۆ هه‌نه د خوه‌یێ خوه دا دبه‌رزه‌نه، دشه‌مرینن، پشتگه‌رمێن دایك و بابێن خوه‌نه، ب وانڤه دگرێداینه، نه‌شێن بێ وان چ كاران بكه‌ن، بێ وان نزانن دێ چاوا سه‌ره‌ده‌ریێ گه‌ل ژیانا خوه‌كه‌ن، ئه‌ڤ چه‌نده ل ده‌ف وان زارۆیان دیاردبیت، ده‌مێ دكه‌ڤنه به‌رامبه‌ر زارۆیان ب تایبه‌تى ده‌مێ دچنه قوتابخانێ، یان هه‌ر یانه‌كێ یان ژى ده‌مێ ژ مال ده‌ردكه‌ڤن بۆ ناڤ زارۆیان. نۆشدار دبێژن زارۆیێ شه‌مرین ئه‌و زارۆیه یێ سه‌روبه‌ره‌كێ دولڤانى و تێكهه‌لچوونى یێ ئالۆز ل ده‌ف هه‌ى كو هه‌ست ب كێماسیێ دكه‌ت، یێ دو دله د بریاریێن خوه‌دا، ره‌فتارێن وى دشه‌رمینن و یێ راگرتى و بێده‌نگه، شاره‌زایێن وى د سنۆر كرینه نه‌شێت خوه بگونجینیت ل گه‌ل ده‌وروبه‌رێن خوه. گه‌له‌ك ژى دبێژن كو دوینده‌هى ئێك ژ ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كینه یێن بوونا زارۆیه‌یێ شه‌رمین. هه‌روه‌سا هاتیه دیاركرن كو زارۆێ شه‌رمین دكه‌توارى دا ئه‌و كه‌سێ ده‌ستكورت و هه‌ژار و بێ هێزه، نه‌شێت دانوستاندنێ گه‌ل كه‌سوكارێن خوه ل ده‌وروبه‌رێن خوه بكه‌ت، نه ل قوتابخانێ و نه‌ژى ل مال و نه د ناڤ جڤاكى دا، ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ هه‌ست ب كێماسیێ دكه‌ت د ده‌روونێ خوه‌دا به‌راوردى ل گه‌ل كه‌سێن دى ل به‌رامبه‌ر وى، نه‌خۆشترین نیشانێن تایبه‌تمه‌ندێن نه‌خۆشیێن ده‌روونى نیشانێن خوه‌ڤه‌ده‌ركرنێ و خه‌ونێن هشیارن، ژبه‌ركو ئه‌و كه‌سێ نه‌خۆش یێن خه‌ونێن هشیار دبینت د خوه‌یێ خوه‌دا د هزرێن خوه‌دا دژیت، دێ بینى كه‌سه‌كێ هه‌ستداره، یێ نیگه‌رانى یه، باوه‌رى ب خوه نینه، نه‌خۆشیا مانا ب تنێ دگریت، هه‌مى ده‌مان ل پێشبینیێن وی دایه كو دێ روودانه‌كا نه‌خۆش رووده‌ت، دترسیێت خه‌لك ره‌خنێ ل وى بگرن، هه‌روه‌سا ئه‌ڤ چه‌نده دبیته ئه‌گه‌ر كو د خواندنێ دا یێ داكه‌تى بیت، هه‌ست ب كێماسیێ دكه‌ت و دووماهیێ هه‌ست ب شه‌رمێ دكه‌ت، دوباره باوه‌رى ب خوه نابیت، ئه‌ڤ چه‌نده رامانێ ناده‌ت كو هه‌ر زارۆیێ چ بچووك و چ مه‌زن یێ شه‌رمین یێ داكه‌فتى یه د خواندنێ دا، گه‌له‌ك نموونه‌یێن قوتابیان هه‌نه سه‌ركه‌فتیێن ئێكێ نه د خواندنا خوه دا، د شه‌رمینن و هه‌ست ب كێماسیێ ژى دكه‌ن، لێ ئه‌گه‌ر هنده‌ك تشتێن دى نه، به‌لێ یا پێدڤى ل سه‌ر مه ئه‌م ڤه‌كۆلین و دووڤچوونا هه‌ر سه‌روبه‌ره‌كى بكه‌ین داكو راستیا هه‌ر ئه‌گه‌ره‌كى بزانین، پالده‌ران ژى بنیاسین یێن دبنه ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا شه‌رمێ ل ده‌ف زارۆى.
