زانست، سیاسـەت، ئـابـۆر، وەكـو جەمسەرێن گرنگ
خالد ئەحمەد بادی
پەیڤا زانست دەمێ دهێتە گۆتن یان نڤێسین دبیتە باسێ سەرەكی یێ هەر ناڤەندەكێ بیت و هەر وەلاتەك و مللەتەكێ زانست گرتی، بێگومان ژ رەشاتیێ دەركەفتینە و بەر ب سپیاتییێ ڤە چووینە گەهشتینە ناڤەندێن بلندێن جیهانێ، گرێدانا هندەك پەیڤان ب هەڤدو ڤە یا ڤەبڕە چونكو ئێك پەیڤ تمامكەرێ پەیڤا دی یە, ئەگەر ل دیرۆكێ بزڤرین و پێداچوونەكا كویر ل ناڤەرۆكا فەرهەنگا دیرۆكێ بكەین، دێ بۆ هەر تاكەكی دیار بیت كو ل دەمێن بەراهیكێ ل وەلاتێن رۆژئاڤایی ئانكو وەلاتێن ئەورۆپی ب هزارن جەنگ و شەڕ و پرسێن هەستیار و نەخۆشی و كوشتن و برس و تێكدانا ئابۆرێ پتریا وەلاتێن جیهانی و بنبڕكرن و پەیدابوون دو جەنگێن جیهانی، جەنگێ جیهانی یێ ئیكێ و دووێ و ئاوارەیی و نەهامەت و كارەسات ل ئەورۆپا هەبوون ل سەردەمێن كەڤنار، پشتی كو ئەورۆپیان و وەلاتێن ئەورۆپی ب ملیۆنان قوربانی یێن گیانی داین و ب ملیار و تریلیوونان زیانێن ماددی و دارایی دان و ئابۆرێ وان ئێكجار تێكچوبوو و كارەسات ل ئەورۆپا پەیدا ببوون و رەوشا وان بەرەف كەفتن و بنبڕكرنێ ڤە چوو بوو، لێ شۆرەشەكا دی ل ئەورۆپا پەیدابوو و شۆرەشەكا گشتگیر بوو و هەمی وەلاتێن رۆژئاڤایی ڤەگرتن كو ئەو ژی شۆرەشا زانستی بوو . دەمێ شۆرەشا زانستی دروست بووی ل ئەورۆپا بێگومان ئەوێ شۆرەشێ زانست و زانین و پەروەردە گرتن و ب گرتنا پەروەردێ زانین و زانست ب سەركەفتن و ئێكسەر شۆرەشا ناڤبری پەروەردە و زانستەكێ زۆر باش بەرپا كر و بەلاڤ كرن و ئەورۆپا هەمی هاتە ب چەككرن ب زانست و زانینێ، ئانكو ئەو ئەورۆپی یێن چەكێن كلاشینكۆف و چەكێن گران دەلگرت ئێكسەر چەك گوهۆری ب پێنڤیسی، ئانكو (قلم) و دەمێ چەك دبیتە قەلەم ئێكسەر شارستانیەت بەربەلاڤ دبیت و ئێكسەر دێ ئەو مللەت یان تاك دێ بنە رەوشەنبیر و چەكدار ب زانستی, هەر دەمێ زانست بەربەلاڤ بوو، ئێكسەر دێ سیستەم ب خۆ هێتە دانان و دەمێ سیستەم هاتە دانان ئێكسەر دێ دادپەروەری هێتە بەرپاكرن و دەمێ ئەڤ خال و بڕگەیێن ل خوارێ مە باس كرین، بێگومان دێ ئابۆرەكێ بهێز ژی دروست بیت دەما مهاتیر محەمەد سەرۆك وەزیرێ بەری یێ مالیزیا گۆتی (گرنگترین وانە من گرتی د ژیانێ دا ل دەمێ دەستهەلاتێ من ئەوە كو ئارێشەیێن وەلاتان چ دەمان بدوماهیك ناهێن و بتنێ چارەسەرییا وان ئاریشەیان ب تنێ زانستە). مەرەما مهاتیر محەمەدی ئەوە كو یێ زانستی بگریت، بێگومان دێ سەركەڤیت. ل ڤان دوماهییان پرسەكا گەلەك گرنگ و هەستیار كەفتیە د بەرۆكا وەلاتێن جیهانێ دا، ئەو ژی پرسا ئابۆری یە و بووینە سەردێر و هەمی كار وكریار و بەرنامە ب پرسێن ئابۆری ڤە هاتینە گرێدان و ب تایبەت كو ئیراق ب هەمی شێوەیان هەمی زولم و ستەم بەرامبەر كوردان كری و كارتێكرنێن مەزن و بەرچاڤ ل كوردان كریە. ئاریشەیێن مەزن یێن جیهانی یێن پەیدا دبن، ژبەر پرسێن ئابۆری ل جیهانێ و بەرژەوەندیێن تایبەتێن وەلات و تاك و گرۆپان و ب تایبەت ل ڤان بەرنامە و بڕیارێن ترامپێ سەرۆكێ ئەمریكا ژبۆ زێدەكرنا باجێ لسەر كەلوپەلێن بازرگانی و كارڤەدانا وی لسەر جیهانێ و زۆر پرسێن دی، ئەڤە هەمی وێ چەندێ دگەهینیت كو ئابۆر و زانست و سیاسەت پێكڤە دگرێداینە و هەرسێ دبنە دەستهەلات و ل هەمی ناڤەندێن جیهانێ دبنە پرسێن سەرەكی.
