زمانێ كوردی د به‌رپه‌رێن دیرۆكێ دا
ب هه‌لكه‌فتا رۆژا زمانێ كورد ل (١٥گولانێ)، یا فه‌ره ئه‌و پێنگاڤێن هاتینه هاڤێشتن د بیاڤێ بده‌ستڤه‌ئینانا زمانه‌كێ سته‌نده‌ر دا وه‌كو هه‌می نه‌ته‌وان ل جیهانێ بهێنه دیاركرن و ببنه هانده‌ره‌ك بۆ به‌ر ب زمانێ كوردی ڤه بچین یێ سته‌نده‌ر، كو به‌ری زایینی مه كوردان زمانێ خوه یێ خواندن و نڤیسینێ هه‌بوو ژ ٣٧ پیتا پێكهاتی بوو، د گۆتێ زمانێ (ماسی سۆرات)، هۆزانڤان و زماندارێن كورد هه‌ر ژ ئه‌حمه‌دێ خانی هه‌تا مه‌لایێ جزیری، به‌ری سه‌ده‌هان سالان پێكۆلینێن بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ كرین، لێ جهێ داخێ یه هه‌تا نوكه زمانێ سته‌نده‌ر مه نینه، هه‌ر چه‌نده پشتی وان ژی گه‌له‌ك بزاڤ و هه‌ول یێن هاتینه ئه‌نجامدان ژ لایێ لایه‌ن و جهێن په‌یوه‌ندیدار ڤه بۆ ڤێ ئارمانجێ، ئه‌ڤجا بلا پێنگاڤا ئێكێ بهێته هاڤێتن بۆ زمانه‌كێ سته‌نده‌ر، كو به‌ر ب نێزیككرنا زاراڤێن زمانێ كوردی ڤه‌بچین و هه‌لویستێ بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ یێ خه‌مخۆر بۆ زمانه‌كێ سته‌نده‌ر ببیته پالپشت و هانده‌ره‌كێ ئه‌كتیڤ بۆ ڤێ چه‌ندێ، كو ل سالا ٢٠٠٦ د كۆمبوونه‌كێ دا ل گه‌ل پرۆفیسۆر و دكتور و مامۆستایێن زانكۆیا دهۆك كه‌ره‌مكری و گۆتی (پێدڤیه مامۆستایێن زانكۆیێ پێكۆلێ بكه‌ن ژ بۆ زمانه‌كێ ئێكگرتی ل هه‌ر چارپارچێن كوردستانێ، چنكو مه كوردان ل ده‌ستپێكێ ئه‌لیفبایه‌كا ئێكگرتی نینه)، هه‌ر وه‌سا ل سالا ٢٠١١ د كۆنگرێ سێ یێ میزوبۆتامیا/دهۆك ٢٧/١٠/٢٠١١ د په‌یڤا خوه‌دا یا دیرۆكى دا گۆتی (ب راستی ژێ ئێك ژ وان به‌ر سینگگرتنا هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كێ ئه‌وه كو زمانێ خوه هه‌بیت، نه ب تنێ كورد. مه زاراڤێن جودا یێن هه‌یین، عه‌ره‌بان ژی یێن هه‌ین، توركان ژی یێن هه‌ین، فارس و ئه‌لمان و هه‌موو ملله‌تێن جیهانێ یێن هه‌ین، لێ هه‌موویان زمانێ خواندن و نڤیسینێ یێ هه‌ی، پێدڤیه مه كوردان ژی زمانێ خواندن و نڤیسینێ هه‌بیت، لێ ئه‌ڤه كارێ بسپۆرانه، پێدڤیه ژ بۆ مه ڤی كاری دروست بكه‌ن، چه‌ند ده‌م ژی پێ بچیت نه ئاریشه‌یه، لێ ئه‌ز هیڤیدارم د ژیانا خوه دا ده‌ستپێكا ڤێ پێنگاڤێ ببینم كو ئه‌م چه‌ند بنگه‌هێن زمانی كوردی بۆ خواندن و نڤیسینێ بدامه‌زرینین). هه‌روه‌سا دیرۆك بۆ مه دسه‌لمینیت كو:
(1) رۆلێ میر جه‌لاده‌ت به‌درخان یێ ئه‌كتیڤ ب دانانا ئه‌لیفبایا كوردی ب پیتێن لاتینی و ده‌رچوونا ژمارا ئێكێ یا كۆڤارا هاوار ب پیتێن لاتینی ل شامێ ل ١٥/٥/١٩٣٢ و بوویه ژێده‌رێ نڤێسینا كوردی ل كوردستانا باكۆر و هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن دی، ب شانازی ڤه دبیته رۆژا زمانێ كوردى.
(٢) هه‌ولدان دهاتنه‌كرن بۆ بكارئینانا هنده‌ك پیتێن دی وه‌كو یێن الاوردیه و الارمنیه بۆ نڤیسینا زمانێ كوردی، وه‌كو هاتیه دیاركرن د پرتووكا ئه‌لیفبا (الكوردی بالحروف العربیه واللاتینیه نشوئها و تكوینها ١٨٩٨ـ١٩٣٢) یانڤیسه‌ر هۆگر تاهر ته‌وفیق. (٣) نڤیسین ب زمانێ كوردی ب الفبا‌و الاورد هاتبوو پێشنیازكرن ژ لایێ خودێ ژێ رازی (مولان زاده رفعت) ئاكنجیێ باژێرێ حه‌له‌بێ بۆ پشتی ژ ئیسته‌نبولێ ره‌ڤی و ل سالا ١٩١٣ بابه‌ته‌كێ تایبه‌ت ل سه‌ر گرنگیا الفبا الاورد دیاركر، د به‌رپه‌رێن كۆڤارا هتاوی كورد، دیاركر ژ زمانێن ساخن و ره‌سه‌نن، هه‌روه‌سا فه‌رهه‌نگا زمانێ كوردی ل قووناغێن خواندنێ بهێنه بكارئینان. (٤) كۆمه‌لا ره‌وشه‌نبیری یا كوردی ل باژێری (خوی) بزاڤكر بۆ گوهۆرینا پیتێن عه‌ره‌بی یێن فه‌رمی، لێ ئه‌ڤ چه‌نده نه‌هاته ئه‌نجامدان ژ به‌ر بارودۆخێن ده‌وله‌تی پشتی جه‌نگێ جیهانی یێ ئێكێ، (٥) د سالێن سیهان و چلان دا یێ چه‌رخێ بۆری، الفبایا كوردی ل سه‌ر بنیاتێ پیتێن رۆسی و كوردێن رۆسیا چاپه‌مه‌نیێن خوه ب ڤان پیتان ده‌رخستین، (٦) ل سالا ١٩٢١ هنده‌ك بزاڤ هاتنه ئه‌نجامدان بۆ نڤیسینا كوردی ب پیتێن ئه‌رمه‌نی ژ لایێ كه‌سانه‌كێ ئه‌رمه‌نی ڤه ب ناڤێ هاگۆب كازاریان یێ به‌رنیاس (لازۆ). (٧) ١٩٣٠ ده‌رخستنا رۆژنامه‌كێ ب پیتێن لاتینی ب زمانێ كوردی ب ناڤێ ریا تازه، ژ لایێ ژماره‌كا ره‌وشه‌نبیرێن كورد ل (یێریڤانێ) وه‌ك (حاجی جندۆ و عه‌ره‌بێ شه‌ممۆ و شاكر مه‌حموود و شاكر خدر). (٨) ل سالا ١٩٣١ پرتووكا ب ناڤێ كتێبا ئه‌لفبا یا زمانێ كودی ژ لایێ حاجی جندو هاته دانان ل سه‌ر بنیاتێ پیتێن لاتینی و رۆسی و فره‌نسی پێكڤه. (٩) گه‌له‌ك نڤیسه‌ر و زمانداران و ره‌وشه‌نبیرێن كورد هه‌ول و بزاڤێن كرین بۆ ڤێ چه‌ندێ و پرتووك یێن چاپكرین وه‌ك خودێ ژێ رازی سادق بها الدین ئامێدی و مه‌لا تاها مایی، هه‌روه‌سا ته‌وفیق وه‌هبی و پاكیزه ره‌فیق حلمی و نه‌سرین فه‌خری و نووری عه‌لی ئه‌مین و دكتور/ و ریا ئه‌مین و كامل حسێن به‌صیر… هتد. (١٠) هه‌ول د به‌رده‌وامن بۆ زمانه‌كێ كوردی یێ سته‌نده‌ر لێ هه‌تا نوكه دبێ ئه‌نجامن و پێشنیازا نڤیسه‌ره‌كى كو ئه‌ڤ رۆژه ببیته رۆژه‌كا ته‌ڤایی ل سه‌ر ئاستێ هه‌می لایه‌ن و داموده‌زگه‌هان د جهێ خوه دایه و ئه‌م ل گه‌ل پێشنیازا مامۆستا (موسه‌ده‌ق تۆڤی) نه بۆ رۆژا ١٥ گولانێ رۆژا زمانێ كوری ئه‌وا هاتیه به‌لاڤه‌كرن د رۆژناما ئه‌ڤرۆ دا ژماره ٢١٠٣ یا رۆژا ٣/٥/٢٠١٧ به‌رپه‌رێ بۆچوون، یا پر بزاڤوچالاكیێن سه‌ر ب زمانێ كوردی ڤه وه‌ك ئێك ژ ره‌گه‌ز و بنه‌مایێن سه‌ربه‌خوه‌یێ. ((پیرۆزبیت رۆژا زمانێ كوردی ل هه‌می ملله‌تێ كورد)).
