زمانێ كوردی ره‌گه‌زو بنه‌مایێن ده‌وله‌بوونێ
مێژوو بۆ مه دسه‌لمینیت كو كوردان، گه‌له‌ك بزاڤێن كرین و كارێن باش یێن ئه‌نجامداین، پێخه‌مه‌ت دانانا پیتێن زمانێ كوردی، هه‌ر ژ ده‌ستپێكا به‌شه‌ریه‌تێ و به‌ری دیاربوونا ئایینێ ئیسلامێ یێ حه‌نیف، زمانێ كوردی هه‌بوو یێ پێكهاتی بوو ژ ٣٧ پیتا و دگۆتنێ پیتێن ماسی سۆرات (masisorat) یێ نڤیسین و خواندنێ. كوردان زمانێ خوه‌یێ ره‌سه‌ن یێ هه‌ی وه‌كو هه‌می نه‌ته‌وا ل جیهانێ، یێ پێكهاتی یه ژ چار زاراڤا (كورمانجیا باكور و كورمانجیا باشۆر و زاراڤێ فه‌یلی و زاراڤێ كورانی) و هنده‌ك زاراڤێن ناڤخوه‌یی ژێ ده‌ردكه‌ڤن وه‌ك به‌هدینی و سۆرانی و زازاكی و شه‌به‌كی و هه‌ورامی. د ڤرنه (اصول) (الانزانی و فارسی ژ وان ئاری) و زمانێ كوردی و سانسگریتیه و فارسی، زمانێ كوردی زمانێ فه‌رمی یه ل هه‌رێما كوردستانێ ب پیتێن كوردی (عه‌ره‌بی)، كو ئه‌و ژی ئه‌ڤه‌نه: ئا ـ ئه ـ ب ـ پ ـ ت ـ ج ـ چ ـ ح ـ خ ـ د ـ ر ـ ز ـ ژ س ـش ـ ع ـ غ ـ ف ـ ڤ ـ ق ـ ك ـ گ ـ ل ـ م ـ ن ـ ه ـ و ـ ی. هه‌روه‌سا ژى یێن لاتینی هه‌نه.
هه‌ژی گۆتنێ یه د كه‌ڤندا هه‌ولێن مه‌زن یێن هاتینه دان و كرن پێخه‌مه‌ت پاراستن و ره‌سانه‌تیا زمانێ كوردی وه‌ك زمانه‌كێ ستانده‌ر ل سه‌ر ئاستێ كوردستانێ، ئێك ژ ره‌گه‌ز و بنه‌مایێن ده‌وله‌تبوونێ بونمونه ١ ـ وه‌كو هاتییه نڤیسین د پرتوكا الفبا‌و الكوردیه ب پیتێن عه‌ره‌بی و لاتینی. (نشو‌و) و پێشكه‌فتن ١٨٩٨ ـ ١٩٣٢ یا نڤیسه رێ دكتۆر هۆگر تاهر ته‌وفیق و هه‌ولێن وی بۆ كارئینانا هنده‌ك پیتێن دی الاوردیه و الارمنییه بۆ نڤیسینێ، زێده‌باری پیتێن عه‌ره‌بی و فارسی و توركی، نڤیسین ب زمانێ كوردی ب ئه‌لیفبا‌و الاوردو ژ لایێ (مه‌ولانا زاده رفعت) سالا١٩١٣. ٣ ـ گوهۆرینا پیتێن عه‌ره‌بی ژ لایێ گومه‌لا ره‌وشه‌نبیرێن كورد ڤه ل باژێرێ (خویێ) به‌ری شه‌رێ جیهانی یێ ئیكێ ١٩١٤ ـ ١٩١٦. ژ به‌ر بارودۆخێن نه ئارام ئه‌ڤ چه‌نده نه‌هاته جێبه‌جێكرن.٤ـ ل سالا ١٩٢١ هه‌ول هاته‌كرن كو نڤیسینا كوردی ب پیتێن ئه‌رمه‌نی بن ژ لایێ (هاگۆب كازاریان) یێ ب ناڤوده‌نگ (لازو) و ڤه‌كرنا قوتابخانه‌كا كوردی ل باژێرێ (تفلیس) پایته‌ختێ جۆرجیا، ٥ ـ ل سالا ١٩٣٠ ژماره‌كا كوردان ل یێریڤانێ پایته‌ختێ ئه‌رمنیا ب ده‌رخستنا رۆژنامه‌كێ ب پیتێن لاتینی ب زمانێ كوردی ب ناڤێ (ریا تازه) و ژوان كوردان حاجی جندی و شاكر و محو و عه‌ره‌بێ شه‌ه‌موو. ٦ـ ل سالا ١٩٣١ حاجی جندی پرتووكه‌ك چاپكر ب ناڤێ (ئه‌لیفبا‌و زمانێ كوردی)، ل سه‌ر بنیاتێ پیتێن لاتینی و یێن رۆسی و فره‌نسی پێكڤه. ٧ ـ رۆلێ مالباتا به‌درخانیان یێ كاریگه‌ر و مێژوویی و ب تایبه‌تی یێ میر جه‌لاده‌ت به‌درخان، د بیاڤێ دانان و ئاماده‌كرنا پرتووكا (ئه‌لیفبا كوردی ب پیتێن لاتینی، كو تانوكه ژێده‌رێ نڤیسینێ یه ل كوردستانا باكۆر و هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن دی. ٨ ـ پیته‌دان دووڤچوونا نڤیسه‌ر و رۆژنامه‌نڤیس و جهێن په‌یوه‌ندیدار بۆ به‌ر ب زمانه‌كێ كوردی یێ ستانده‌ر و به‌رده‌وامبوونا ده‌رخستن و چاپكرنا پرتووكان و فه‌رهه‌نگێن زمانێ كوردی، پێخه‌مه‌ت پاراستنێ دابمینیت زمانێ كوردی ئێك ژ ره‌گه‌ز و بنه‌مایێن ده‌وله‌تبوونێ یێ ئه‌كتیڤ.
