سه‌ره‌دانێن سه‌رۆك بارزانی و خاندنه‌ك و گوهوَرَینێن چاڤه‌رێ كری

سه‌ره‌دانێن سه‌رۆك بارزانی و خاندنه‌ك و گوهوَرَینێن چاڤه‌رێ كری

62

سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ ولاتێن عه‌ربستانا سعودی و ئیماراتێن ئێكگرتی و پاشی بۆ كوَمارا توركیا هه‌لگرێن ڕامان و تێگه‌هێن جودا جودانه‌، چنكو نزیكه‌ ئه‌و پلان و نه‌خشێن پتر ژ سه‌د سالان هاتینه‌ دارێژتن هێدی هێدی به‌ره‌ڤ نه‌مان و روَخانێ دچن و ئه‌و هێلێن سنوورێن كه‌ڤن یێن ب هێل و ره‌نگێ توَخ هاتینه‌ كێشان و نڤیسین به‌ره‌ڤ خاڤبوونێ دچن و خاڤبوون ژی سپی دبیت و جهێ هێلا نامینیت، به‌لێ ئه‌و نه‌خشێن “لسالا1916ز، ل دویڤ رێكه‌فتنا سایكس- پیكو” هاتینه‌ كێشان و دانان، ئه‌ڤرۆكه‌ به‌ره‌ڤ مرن و گوَڕی دچن و به‌ره‌ڤ گوَڕ چوونا وان سنووران دێ هنده‌ك نه‌خشێن نوو ژ دایك بن و ئه‌و نه‌ته‌وێ ب پله‌ ئێك ژنه‌خشێ سالا1916ز، زه‌ره‌رمه‌ند بووی، ڤێ جارێ دێ یێ سودمه‌ند و مفادار بیت، به‌لێ ئه‌و گه‌لێ وه‌كو ته‌پكێ ئێكی دهاڤێژته‌ به‌ر ئێكی ئه‌ڤرۆكه‌ یێ بوویه‌ هێزه‌كا كاریگه‌ر و بهێز و سه‌ره‌كی د گوَرَه‌پانا سیاسیا ده‌ڤه‌رێ و رۆژهه‌لاتا ناڤین دا، ئێدی هه‌موو ئه‌و وه‌لاتێن دژبه‌ر و ته‌په‌سه‌ركه‌رێن كوردان سوپاسدارن سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ سه‌ره‌دانا وان بكه‌ت یان لاینگریا وان بكه‌ت.
مه‌ هه‌مووان به‌ری چه‌ند رۆژه‌كا سه‌ره‌دانا سه‌رۆك بارزانی بۆ عه‌ره‌بستانا سعودی ل سه‌ر (ئه‌كرانێن) تێله‌فزیوَنان و ئه‌و پێشوازیا “شاهانه‌”یا ل سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ هاتیه‌ كرن دیت. بێ گومان چه‌ندین خاندن و شرۆڤه‌ بۆ وێ پێشوازیێ دهێنه‌ كرن چ ل سه‌ر ئاستێ نافخوی وچ ل سه‌ر ئاستێ سیاسه‌تا ده‌رڤه‌، ل لایه‌كی شه‌رێ داعشێ و درێژ بوون و هاتنه‌ ناڤا مه‌سه‌بێ(مه‌زهه‌ب) شیعی بۆ ناڤ وه‌لاتێن عه‌ره‌بی و بزاڤا شیعه‌كرنێ، ژلایه‌كێ دیتر ڤه‌ بالاده‌ستیا ئیرانێ ل سه‌ر عێراقێ و سوریێ و لبنانێ و هه‌تا یه‌مه‌نێ ول ڤینێن ل وه‌لاتێ به‌حرێنێ دهێنه‌ كرن، ئه‌ڤه‌ هه‌موو ب پله‌ ئێك و تایبه‌ت مه‌ترسینه‌ ل سه‌ر عه‌ره‌بستانا سعودی و ب شێوه‌كێ گشتی ل سه‌ر هه‌موو وه‌لاتێن “سونی مه‌سه‌ب” ل جیهانێ، دیسان هاتنا هێزێن روسیا بۆ ده‌ڤه‌رێ و گوهارتنا هه‌ڤه‌سه‌نگیا هێزێ ل ده‌ڤه‌رێ ب تایبه‌تی ل سووریێ بێگومان سه‌ر چه‌قێن وێ دێ گه‌هنه‌ عێراقێ ژی، چنكو بلوَكێ روسی پێكدهێن ژ(روسیا –ئیران- سوریا- چین و دبیت عێراق دپاشه‌رۆژێدا)، و دبیت ئه‌ڤ بلوَكه‌ به‌رفره‌هه‌ ببیت و هنده‌ك وه‌لات و هێزێن نه‌چاڤه‌رێكری بهێنه‌ ناڤ وێ هه‌ڤپه‌یمانیێدا، و بلوَكێ ئه‌مریكا ژ(ئه‌مریكا وه‌لاتێن رۆژئاڤا، توركیا، سعودی و ئیمارات و كوردستان.. هتد) پێك دهێن. یا خوَیایه‌ و جهێ داخێیه‌ نوكه‌ گوَڕه‌پانا هه‌موو لایه‌نێن هه‌ڤڕك ئاخا كوردستانێ یه‌ چ ل كوردستانا رۆژئاڤا- سووریێ و چ ل هه‌رێما كوردستانێ، و ناهێنه‌ ڤه‌شارتن هه‌موو هێره‌شێن شه‌رێ داعشێ ل سه‌ر ئاخا كوردستانێ نه‌ و بتنێ كورد ل سه‌ر ئاخێ شه‌رێ وێ گرۆپا تیروَرستیا داعش دكه‌ن و به‌رسینگێ وان گرتیه‌، وه‌لاتێ سعودیێ ژ بۆ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ و دوور ئێخستن و رێكگرتن ل درێژبوونا پروسێسا شیعه‌كرنا ده‌ڤه‌رێ (المد الشیعی)، دڤێن په‌یوه‌ندیێن خوه‌ خوه‌ش وبهێز بكه‌ت دگه‌ل وێ هێزا به‌رسینگێ داعشێ گرتی، چنكو وه‌لاتێ سعودیێ نوكه‌ ژ سێ لایانڤه‌ هه‌ڤسویێن وێ نێزیكه‌ دێ بنه‌ شیعه‌(عێراق، سووریا و یه‌مه‌ن)، له‌ورا دڤێت وه‌لاتێ سعودیێ هنده‌ك پێنگاڤ و كریارێن بنه‌ره‌تی دسیاسه‌تا خوه‌ دا بكه‌ت و دیسان ژلایه‌كێ دیڤه‌ وه‌كو ل خوه‌ زڤڕین و په‌شێمانیه‌ك ژ وان شاشیێن دبه‌رێدا ده‌رهه‌قی نه‌ته‌وا كورد دا كرین ئه‌و پێشوازی ل سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ كر، چنكو ئه‌و دزانن بۆ وان باشتره‌ دوستینیه‌كا باش و بهێز دگه‌ل وه‌لاتێ كوردان هه‌بیت دپاشه‌رۆژێدا، هه‌مان بیر و بۆچوون وه‌لاتێ ئیماراتێ ژی هه‌یه‌ و چه‌ندین كومپانیایێن ئیماراتی ل كوردستانێ كار دكه‌ن.
سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێمێ بۆ كومارا توركیا پشتی سعودیێ بێگومان گرێدانه‌ك پێكڤه‌ هه‌یه‌، چنكو هه‌رسێ ولات د ئێك به‌ره‌دانه‌، بۆ كوردان هه‌رسێ وه‌لات دگرنگن دپاشه‌رۆژێدا ل ده‌مێ سه‌ربه‌خۆیا كوردستانێ دهێته‌ راگه‌هاندن دڤێت بۆ وان وه‌لاتان نه‌یا كوڤی بیت. خالا دیا گرنگ د سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ دا بۆ وه‌لاتێ توركیا، هه‌لدانا ئالایێ كوردستانێ ب فه‌رمی ل وێ پێشوازیێ، ئه‌و ب خوه‌ ڕامانه‌ك و وه‌رچارخانه‌كا دیروَكی ومه‌زنه‌ و شكاندنا وێ دورپێچا سیاسییه‌ یا ل سه‌ر كوردان و دوزا كوردان هاتیه‌ دانان، دیسان نامه‌كا ڤه‌كریه‌ بۆ گه‌له‌ك وه‌لاتێن ده‌وروبه‌ر، چنكو گه‌له‌ك وه‌لات توركیا ب دۆژمنێن سه‌ر سه‌ختێن كوردان دزانن، هه‌روه‌سا هه‌لدانا ئالایی دیتن و نێرینا توركیا یا ب سالان په‌یره‌و كری دژی نه‌ته‌وا كورد، گوهارت و ژناڤ بر، دیسان په‌یامه‌كه‌ بۆ گه‌له‌ك وه‌لاتێن هه‌ڤدژیا ده‌وله‌تا كوردی دكه‌ن و رامان ژێ ئه‌وه‌ به‌لێ ئه‌م ئێكه‌م وه‌لاتێن دان پێدانێ ب ده‌وله‌تا كوردستانێ دكه‌ین، ژ لایه‌كێ دیڤه‌ ئێخستنا فرۆكا روسیا ژبال توركیاڤه‌ و دانانا دورپێچا ئابووری بڕینا (غازێ) ژتوركیا ئه‌و وه‌لات ئێخستیه‌ د ده‌لیڤه‌كا ته‌نگ دا، له‌ورا دڤێت پێگهوَڕه‌كێ(بدیل) هه‌بیت توركیا خوه‌ پێڤه‌ بگریت و خوه‌ قوَرتال بكه‌ت ژ وێ دورپێچێ و پێگهوَڕا ئه‌ڤرۆ دگوَڕه‌پانێدا هه‌رێماكوردستانێ یه‌، چنكو ئه‌گه‌ر توركیا خوه‌ ل كوردستانێ نه‌كه‌ته‌ خودان، وه‌لاته‌كێ وه‌كو ئیرانێ دێ یێ سودمه‌ند بیت.
پرسا كێشا توركیا و كوردان ل توركیا دێ پرسه‌كا گه‌رم بیت د دان و ستاندنێن سه‌رۆكی دگه‌ل كاره‌به‌ده‌ستێن بالا ل توركیا، چنكو چه‌ند چاره‌سه‌ركرنا كێشا كوردان ل توركیا زووتر بهێته‌ كرن، پتر ئارامی دێ ل ده‌ڤه‌رێ یا سه‌قامگیر بیت، ژبه‌ر كو روسیا بزاڤێ دكه‌ت ده‌ستێ خوه‌ بكه‌ته‌ د ناڤ توركیا دا و كوردێن توركیا بۆ لایێ خوه‌ ڤه‌كێشیت، ئه‌ڤه‌ ژی نه‌ دبه‌رژه‌وه‌ندا توركیا وب لوكێ ئه‌مریكان دایه‌.
ژلایه‌كێ دیڤه‌ سێ سالیا داعشێ یا كو ل ده‌ست پێكا شه‌رێ داعشێ ئه‌مریكا دانایی به‌رڤ سالا سێ دچیت واته‌ ب دوماهی هاتنا داعشێ جیوپوَلوَتیكا ده‌ڤه‌رێ گوَڕانكاریێن مه‌زن دێ بسه‌ردا هێن، ژبه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ ئه‌مریكا نه‌چاره‌ پالپشتیه‌كا ب هێز ل كوردان بكه‌ت، چنكو ژ ده‌ست دانا كوردان، واته‌ ب هێزبونا بلوَكێ رۆسیا ل رۆژهه‌لاتا ناڤین.
واته‌ سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ وان وه‌لاتان سه‌ره‌دانه‌كا ئابوری، سیاسی، له‌شكه‌ری، ئاشتی خوازی، ناڤبه‌رگیری و راوێژی بویه‌. گه‌نگه‌شه‌ و گرێنتیكرنا مافێن نه‌ته‌وا كورد و پاراستنا ده‌ستكه‌فتیێن هه‌رێما كوردستانێ و هه‌موو كوردان ل سه‌ر مللێن سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ یه‌ وسه‌رۆكێ هه‌رێمێ ئه‌ڤرۆكه‌ وه‌كو كار ئه‌كته‌رێ بهێز و سه‌ره‌كی ژێ دهێته‌ چاڤه‌رێ كرن و رێكه‌ چاره‌یان بۆ ببینیت د سه‌ره‌دانێن خوه‌ دا و گه‌میا كوردان بگه‌هینیته‌ كه‌نارێن ئارام.

کۆمێنتا تە