سه‌نگا وندا….د پرسا (پانزینێ) دا..؟!
كۆڤان حسێن
د ڤى وه‌لاتى دا تشتێ ناسنامه‌كا نه‌یا زه‌لال سویك و بازارن، ل ڤى وه‌لاتى تشتێ بێ به‌لانس و چاڤدێرى بیت دیسا سویك و بازارن. ئه‌م جڤاكه‌ك زۆر ساده‌نه د بازار كرنێ دا هه‌تا راده‌یا (خشیمیا بازار) كرنێ ئه‌م دیارن. جڤاكى مه (بكڕه‌ك) حازر و به‌رهه‌ڤه، هه‌مى ده‌مى هه‌مى كالایه‌كێ بكه‌ته پاره ئه‌و كوالێتى و ره‌سه‌نیا وى چ بیت. زۆرن ئه‌و كالاێن ل وه‌لاتێ مه ل سویكێن مه ب بیێ هیچ دودلیه‌ك مه كرینه پاره و ساخ كرین. ژیانا مه ل باژێران یا كه‌ڤن نینه و سه‌ده‌ریا مه‌ژى ل گه‌ل بازارێن ڤه‌كرى، دیسا یا كه‌ڤن نینه و هێشتا هنده‌ك ها ماینه ئه‌م بزانین. ژیان ل گه‌ل بازرگان و بازارێ ئازاد پێدڤى ب چ كلتووره‌كێ ب چ تۆڕه‌كا رێخستیا به‌كاربه‌رایه. بازاركرنا مه هێشتا كلاسیك و میتۆده‌كێ كه‌ڤنێ هه‌ى ل سه‌ر زمان خۆشى و باوه‌ریێ رێكه‌فتنێن كرین و فرۆتنێ دهێنه كرن، ژیان ل گه‌ل سویكا ڤه‌كرى یا ڤێ بێ سه‌روبه‌ریا مه قه‌بوول ناكه‌ت كه‌سێ ژى گونه‌هه ب حالێ مه نائێَت وه‌كى ئه‌م بێ هزر كرن پارێن خوه خه‌رج بكه‌ین. ژیان ل گه‌ل بازارێن ئازاد، كا چاوا هه‌ر ته‌خ و چینه‌كێ سه‌ندیكا و رێكخراوێن خوه هه‌نه، وه‌سا بۆ كاربه‌ران ژى رێكخراو و تۆڕێن هایداركرنێ هه‌بن و كه‌سێ وێره‌كیا هندێ نه‌بیت ب كه‌یفا خوه سویك و بازاران ته‌خمین بكه‌ت یان بها و فیه‌تا گران و ئه‌رزان كه‌ت. وه‌لاتێن سویكا ڤه‌كرى ب باش زانى ب تنێ حوكمه‌تێ تێدا رۆلێ پارێزگاریێ هه‌یه و باجێن خوه وه‌ربگرت و نه هێلیت قورغكارى و پاوانخوازى دیار بیت، هه‌ر چه‌نده ل كوردستانێ گه‌له‌ك سێكته‌رێن بازرگانیێ تابۆكرینه و نه‌كه‌فتینه به‌ر بازاركرنا هه‌ڤركیێ. ل ڤان ده‌م و وه‌ختێن ب ڤى ره‌نگى دا ب تنێ سه‌نگا هه‌ڤوه‌لاتیان بر پرسێن بها و فیه‌تان دیار دبیت یان دێ مینین قوربانێن حه‌زا بێ دووماهیا بازرگانان. ب كورتى هه‌ڤوه‌لاتى دج چاڤێ بازرگانان دا ب تنێ (بكڕه) زۆر پبی َخۆشه ژى بكڕه‌ك بێ سه‌روبه‌ر و بێ سه‌نگ و پسیار بیت ده‌ما پارێن خوه دمه‌زێخیت. ئانكه ب تنێ هه‌ڤوه‌لاتى دشێن هێزا خوه یا كریارێ بۆ دیار كرنا بها و فیه‌تان بكاربێنن و كلتوورێ بایكۆتێ ژ كڕینێ وه‌ك چه‌ك بهێته بكارئینان وه‌ك گه‌له‌ك وه‌لاتان بۆ گه‌له‌ك كالایان كرى. بازرگان ترسنۆكن ئه‌گه‌ر هه‌ست ب هێزا بكاربه‌ران بكه‌ن. بوها دێ ل دویڤ شیانا بكڕا بیت، نه‌ك حه‌زا بازرگانان. بایكۆت و ب زانین خه‌رچكرنا پاره‌ى كو ب راستى ل كوردستانێ هیچ پیڤه‌ر و ئاسته‌ك نینه. تاكێ كوردستانێ قوربانیێ خه‌مساریا جڤاكى یه. كه‌س نه‌شێت مه نه‌چار بكه‌ت ئه‌م تشتان بكرین. كه‌سێ شیانا هندێ نینه بازارى ب خورتى ب مه بده‌ته كرن. پانزێن وه‌ك هه‌ر كالایه‌ك دى دكه‌ڤیته به‌ر بهایێ ئابووریێ هه‌ره ناڤدار (عه‌رز و ته‌له‌بێ) لێ مسۆگه‌ر جڤاكى هێزه‌ك هه‌یه ده‌ستكاریا بها و فیه‌تان بكه‌ت. ئه‌گه‌ر دهۆكێ رۆژانه ملیۆنه‌ك لێتر پانزێن خه‌رج بیت و ملله‌تى شیانا ب نیڤیكرن یان پترا ڤێ كۆژمى هه‌یه. چونكو ب راستى پڕانیا ترومبێلێن جڤاكى كه‌سى و بێ به‌رهه‌من. دێ جڤاك شێت ره‌ئى و بۆچوونا خوه ل بازارى دا هه‌بیت و ل دیاركرنا بهایى دا. ئابوورناسێن كوردستانێ خه‌مسارن وه‌ختا ژبلى قانوونێن ئابوورى هێزا بكاربه‌ران ژى وه‌ك گرنگه بۆ جڤاكى دیار نه‌كه‌ن, ئانكو جڤاك دشێت بها دیار كه‌ت ئه‌گه‌ر جڤاگ زیندى و هشیار و وه‌لاتى بیت…
