سه‌یدا (مه‌لا عه‌لی مه‌لا نه‌بی گه‌رماڤی) (1953- 29/6/2006)
(ئولداری، كوردایه‌تی، وێره‌كی، وه‌فاداری و مه‌ردینی).
سه‌یدا (مه‌لا عه‌لی گه‌رماڤی) ل گوندێ (گه‌رماڤا) ژ دایكبوویه ل سالا (1953)، و ل به‌ر ده‌ستێ بابێ خوه خودێ ژێ رازی (مه‌لا نه‌بی گه‌رماڤی) رابوویه، د ماله‌كا مه‌رد ونانده‌هـ و ره‌وشت بلند و كوردپه‌روه‌ر، زانستی ودیندار دا هاتیه په‌روه‌رده كرن، خواندنا خوه یا ده‌ستپێكێ ل (مزگه‌فت وقوتابخانێن) باژێری دهوكێ به‌رده‌وامی دایێ و بدوماهیك ئینایه، و به‌كالوریوس ژی ب (شه‌ریعه‌تێ ئیسلامێ) ل زانكویا ئیسلامی ل باژێرێ پێغبه‌ری (س. خ) وه‌رگرتیه، وماجستێر ژی ل كولیژا (شه‌ریعێ وخواندنێت ئیسلامی) ل دهوكێ دیسا وه‌رگرتیه (ئه‌و كولیژا ئه‌و بخوه ئێك ژ دامه‌زرێنه‌ر وماموستایێن وێ)، و ناما دوكتورایێ ژی ل زانكویا (جنان)- ل ترابلس ل لوبنانێ- ئاماده‌كر بوو ل دور رفتار و كریار و كومكوژی و قڕكرن و جینوسایدا (ئه‌نفالێن) ره‌ش دژی ملله‌تێ كورد ل سالا (1988)ێ، به‌لێ به‌ری گه‌نگه‌شێ ل سه‌ر بكه‌ت گازیا خودایێ مه‌زن بجهئینا وگه‌هشته خودایێ خوه. خودێ ژێ رازی بیت وجهێ وی به‌هشتا به‌رین بیت.
– سه‌یدا (مه‌لا علی مه‌لا نبی گه‌رماڤی) كه‌سه‌ك خودێ ترس وب ته‌قوا بوو، زور یێ رژد بوو ل سه‌ر گه‌هاندنا په‌یاما خودایێ مه‌زن ل دویف رێیا قورئانا پیروز ورێبازا پێغمبه‌رێ خودێ (س. خ) ب ره‌نگه‌كێ راست ودروست بێ هێرڤه و و ێڤه، وئولداریا وی زور یا زه‌لال وپاقژ وموكم بوو، زور یێ دویر بوو ژ هشكاتیێ و ره‌قیاتیێ وتوند و تیژیێ، وه‌سا د ئایینی د گه‌هشت كه ئایین یێ هاتی بۆ ئاشتیێ و ئاڤه‌دانكرنێ ومروڤان بپارێزیت ژ نه‌خوشیان وژ خرابیان (ژ هه‌می ئالیان ڤه) دا مروڤ وجڤاك یێ سه‌رفه‌راز وبه‌خته‌وه‌ر بیت ل دونیایێ و ل ئاخره‌تێ. تێگه‌هشتنا وی بو ئایینی زور یا به‌رفره‌هبوو. ئه‌ڤ چه‌نده ژی بدیتنا من د زڤریت بو چه‌ند ئه‌گه‌ران، ئێك ژ وانا كو سه‌یدایێ (مه‌لا علی گه‌رماڤی) ل زانكویا ئیسلامی خواندبوو وب سه‌دان هه‌ڤال ودوست هه‌بوون ژ هه‌می وه‌لاتێن جیهانێ، كه بوچوون ودیتنێن جودا جودا هه‌بوون. . و پێوه‌ندیێن زور خورت و به‌رفره‌هـ هه‌بوون د گه‌ل زانایێن ئایینی ل هه‌می جیهانا ئیسلامی، له‌ما ژی یێ ڤه‌كری بوو و ژ كاڤلانكێ هزركرنا به‌رته‌نگ وده‌ڤه‌ركی وئێك مه‌زهه‌بی ده‌ركه‌فتبوو. .. و زور بسانه‌هی ره‌فتار د گه‌ل هزرێن جودا جودا د كر.. و هه‌ر ده‌م بیر وهزرێن وی د به‌رفره‌هبوون ودیتنێن خوه ل سه‌ر به‌لگه‌یان ئاڤا د كر وبه‌ڕه‌ڤانی- ب به‌لگه‌یان- ژێ د كر، و خوه نه د كره ئێخسیرێ دیتنا هه‌ر زانایه‌كێ و كه‌سه‌كی. . به‌لكو یێ وێره‌ك بوو. . ڤه‌كولینا بابه‌تان د كر ول دیڤ د چوو.. هه‌تا گه‌هشتبایه دیتنه‌كا دلێ وی پێ رحه‌ت ببایه ل دویف به‌لگان، و د به‌رژه‌وه‌ندیا جڤاكی دا بایه، چونكو زور گرنگی د دا به‌رژه‌وه‌ندیێن هاوه‌لاتیان و جڤاكی، و ئه‌ڤ چه‌نده زور یا دیار بوو ژ هه‌می هه‌لویست وپه‌یڤێن وی (چ د ناڤ لیژنێن فه‌توایێ دا، وچ ل سه‌ر مینبه‌را مزگه‌فتێ، و چ ژی د وانه گوتنێ دا)، ئانكو دیتنێن به‌رێ ویێن نوكه د دانه به‌رێك وتشته‌كێ راست ودروست ژێ د ده‌رێخست وئاڤا د كر بو خزمه‌تا جڤاكی، كه هه‌می ده‌مان دیتنێن وی د پێشكه‌فتی بوون.. و گه‌له‌ك یێ دویربین بوو .
– سه‌یدا (مه‌لا علی گه‌رماڤی) كه‌سه‌كێ كوردپه‌وه‌ربوو، زور حه‌ژ وه‌لات وملله‌تێ خوه د كر، هه‌ر رفتار وكریاره‌كا نه د به‌رژه‌وه‌ندیا وه‌لات وملله‌تی دابایه ره‌تد دكر ودژی د راوه‌ستا، وهه‌ر ده‌م د گه‌ل خێرا ملله‌ت و وه‌لاتێ خوه بوو، و ب باشترین شێواز ئایین وكوردایه‌تی پێكڤه‌گرێدابوون، خوه د دیت یێ به‌خته‌وه‌ر و شاناز ده‌مێ خزمه‌تا جڤاكی دكر بێ جیاوازی د ناڤ به‌را ته‌خ وچینێن جڤاكی یێن جودا جودا. .. ب هه‌می ئایین ومه‌زهه‌ب ڤه، له‌ما سه‌یدایی زور سه‌رهاتی وچیروك وپێوه‌ندیێن هه‌ڤالینیێ ودوستایه‌تیێ یێن موكم وقاییم د گه‌ل كه‌سایه‌تی وهاوه‌لاتیێن خودان ئایین ومه‌زهه‌بێن جودا جودا هه‌بوون نه‌خاسمه: مه‌سیحی و ئێزیدیان.. . زێده‌باری ره‌وشه‌نبیر وكه‌سێن خودان بیر وهزرێن جیاواز. .. ب دیتنا من كه‌سایه‌تیێن وه‌كی سه‌یدایێ (مه‌لا علی گه‌رماڤی) زوی ب زوی دووباره نا بن د دیروكێ دا. .. ئه‌و شیابوو هه‌ڤسه‌نگیه‌كا زور موكم بكه‌ت د ناڤبه‌را ئایینی و كوردایه‌تیێ دا بره‌نگه‌كێ وه‌سا كو خزمه‌ته‌كا راست ودروست بو ئایینی بكه‌ت وهه‌ر وه‌سا خزمه‌ته‌كا راست و دروست بو ملله‌تی و وه‌لاتی ژی بكه‌ت.. . براستی كه‌سایه‌تیا وی د ڤێ ده‌ربارێ دا جهێ رێزگرتنا هه‌ر ئالیه‌كی بوو (چ ده‌ستهه‌لات وبه‌رپرس، وچ ده‌زگه‌هێن جڤاكی، و چ هاوه‌لاتی!!!)، كاریزمایه‌ك ئێكجار بالكێش هه‌بوو بو چاره‌سه‌ریا ئارێشه و كێشان، و رزگاركرنێ ژ ئاسته‌نگ و ته‌نگاڤیان ئه‌وێن د كه‌فتنه د رێكا جڤاكی دا، وهه‌ر ده‌م رێیێن چاره‌سه‌ریێ یێن زور باش ودیتن و بوچوونێن زور گونجای پێشكێش د كر بو چاره‌سه‌ریا كێشه و گرفتاریان، دیسان زور شانازی ب به‌ركرنا جلكێن كوردی د كر ل هه‌می جهان (چ ل وه‌لاتی، و چ ژ ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی)، ورولێ وی یێ كوردایه‌تیێ زور یێ به‌رچاڤ و دیار بوو ل هه‌می ده‌م وجهان نه‌خاسمه د ده‌رفه‌تێن به‌رته‌نگ ونه‌خوش دا ژی، كه هه‌می ده‌مان به‌ڕه‌ڤانی ژ دوز وبه‌رژه‌وه‌ندی ومافێن ملله‌تی وكوردستانێ د كر و د ژی زوردار وسته‌مكار وداگیركه‌ران د راوه‌ستا.
– سه‌یدا (مه‌لا علی گه‌رماڤی) زور یێ زیره‌ك و وێره‌ك بوو، ده‌رباره‌ی گوتنا راستیێ وهه‌لویستێ حه‌قیێ چ جاران خوه ژێ نه دا پاش چه‌ند زیان و زه‌ره‌ر گه‌هشتبایێ، له‌وما زور یێ ب هه‌لویست بوو وخودانێ په‌یڤ وئاخفتنا خوه بوو، بیر وهزر ودیتن و پێشنیار و تێبینی وهه‌لویستێن خوه د گوتن ورادگه‌هاندن ب وێره‌كی ل هه‌ر جهه‌كی ول ده‌ف هه‌ر كه‌سه‌كی.. ، وراستگویی وئه‌مانه‌تا وی وه‌لێ كربوو كه هاوه‌لاتی وجڤاك و(ده‌ستهه‌لات ژی) هه‌می رێزه‌ك تایبه‌ت لێ بگرن ومفایی ژێ وه‌ربگرن بو راگرتنا بارێ جڤاكی وبه‌لاڤكرنا چاكیێ وقه‌نجیێ وچاكسازیێ د ناڤ دا. .. سه‌یدایی ب كه‌ساتیا خوه (ئێكه‌تیا زانایێن ئایینێ ئیسلامێ.. ) خورت كربوو ، كربیه ده‌زگه‌هه‌كێ گرنگ د ناڤ جڤاكی دا و ل ده‌ف ده‌ستهه‌لاتی ژی.. هه‌ر ده‌م پشكداری د خوشی ونه‌خوشیێن ملله‌تی دا كر وئامراز وپشته‌ڤانێ رێكخستنێ و ئێكگرتنێ وئاڤه‌دانكرنێ وپێشئێخستنێ وپێشكه‌فتنێ بوو.
– سه‌یدا (مه‌لا علی گه‌رماڤی) یێ رێنجبه‌ر بوو، وكه‌دا حه‌لال د كر، وزور یێ نه‌فس بچیك بوو،- به‌لێ دگه‌ل خوه‌راگرتنێ ومروئه‌تێ وخوه دویركرنێ ژ هه‌ر كێماسیه‌كێ- سپێدێ هه‌تا ئێڤاری د شیا وه‌كی پاله و ره‌زڤانه‌كی كاری بكه‌ت وخزمه‌تا مالا خوه وكه‌س وكار وهه‌ڤالێن خوه بكه‌ت، زور یێ بێنفره‌هـ وڤه‌كری بوو، و زور یێ وه‌فادار بوو بو هه‌ڤال وملله‌تێ خوه، خزمه‌تا هه‌میان د كر، وزور یێ شاناز بوو ب خزمه‌تكرنا هاوه‌لاتیان وجڤاكی، خوشمروڤیا وی ونانده‌هیا وی سنور به‌زاند بوون، د شیا پاریێ ده‌ڤێ خوه وخێزانا خوه ب ده‌ته كه‌سێن پێتڤی وهه‌می هاوه‌لاتیان، نه‌خاسمه مێهڤانان ورێڤینگان وزانا وقوتابیێن خواندنا ئایینی. . كه ب شه‌ڤ وروژ خزمه‌تا وان د كر بێ به‌رامبه‌ر ژ بلی حه‌ژێكرنا خودێ وپاشی یا ملله‌ت و وه‌لاتی، له‌وما چاڤ ڤه‌بوون ونانده‌هی ومه‌ردینیا وی زور یا ب ناڤ ده‌نگ بوو د ناڤ ته‌خا زانایێن ئایینی وژینگه‌ها وی دا، هه‌ر ده‌م به‌رژه‌وه‌ندیا زانایێن ئایینی وهه‌ڤالێن خوه وهاوه‌لاتیان ل پێشیا به‌رژه‌وه‌ندیا خوه د ئێخست، ئو شه‌فافیه‌ت وپاقژی وده‌ستپاكیا وی یا بێ وێنه بوو ، دلسوزێ ملله‌تێ خوه وهه‌ڤالیینێ بوو، كه‌سه‌كێ زور قه‌نج وجامێر وره‌وشت بلند بوو، هه‌ر هه‌م داكوكیه‌كا مه‌زن د كر ل سه‌ر پێكڤه‌ژیانێ ولێبورینێ ورێزگرتنێ ل ئێك ودوو، وخورتكرنا پێوه‌ندیان دگه‌ل هه‌می ته‌خ وچینێن جڤاكی یێن جودا جودا.. (كه براستی ب بوو: هێمایێ پێكڤه‌ژیانا جڤاكی و ئالاهه‌لگر وبه‌لاڤكه‌رێ په‌یاما مروڤایه‌تیێ)، و سه‌یدایێ (مه‌لا علی گه‌رماڤی) زور خزمه‌تا دهوكێ وكوردستانێ كریه چ وه‌ك ئه‌ندامه‌كێ كارا وبه‌رپرس د لژنێن فه‌توا، وئێكه‌تیا زانایێن ئایینی دا، وچ وه‌ك مه‌لا وپه‌یڤخوین ل سه‌ر مینبه‌را مزگه‌فتان ود هه‌لكه‌فتان دا، وچ وه‌ك سه‌یدایێ قوتابخانێ وماموستایێ زانكویێ، وچ وه‌ك كه‌سایه‌تیه‌كا جڤاكی وجه‌ماوه‌ری یێ ناڤدار وبه‌رنیاس ل ده‌ڤه‌رێ، كه ئه‌ڤروكه ب سه‌دان قوتابیێن وی یێن ئایینی ویێن كوردایه‌تیێ د به‌ردوامن د خزمه‌تكرنا ملله‌تی و وه‌لاتی دا نه ته‌نها ل پارێزگه‌ها دهوكێ به‌لكو ل سه‌رانسه‌ری كوردستانێ.
– زانایێ هێژا وژێهاتی (مه‌لا علی گه‌رماڤی) وه‌كی ستێره‌كا گه‌ش بوو د ناڤ زانایێن ئایینی دا، چونكو یێ خودان هه‌لویست بوو، راستگوو بوو، شاره‌زا وبسپور بوو، دلفره‌هـ ومه‌رد وڤه‌كری بوو، له‌ما خوشتڤیێ هه‌میان بوو، چونكو هه‌ر ده‌م هاریكار وپشته‌ڤان بوو بو دوزێن راستیێ وبابه‌تێن چاكیێ وحه‌قیێ ، وباشترین به‌ره‌ڤان وپه‌رژان بوو بو مافێن مه‌لا وزانا وقوتابیێن زانستێن ئایینی، دیسا بو بنه‌مال وكه‌س وكار وجڤاكی ژی وه‌كی ستینه‌كا بهێز بوو، ده‌مێ ره‌وشا ئێكی خراب ببایه خوه لێ د كره خودان وبارێ وی رادگرت وسه‌خبێریا بێ ده‌ستهه‌لاتان د كر، چ جاران ژی دلێ خوه نه د بره پایه وكورسیكان ژی. . به‌لكو كورسیكان شانازی ب وی د كر.. . له‌ما زانایان وهاوه‌لاتیان وجڤاكی بگشتی زور حه‌ژێ د كر وهه‌می د داخبار بوون بو وه‌غه‌ركرنا وی.. . وئه‌ڤ چه‌نده یا دیار وئاشكرا بوو ژ سه‌ره‌دانێن جه‌ماوه‌ری بو نه‌خوشخانا ئازادی- ل ده‌مێ نه‌خوشیا وی- وپشكداریكرنا زانا وبه‌رپرس وهاوه‌لاتیان د رێ وره‌سمێن ڤه‌شارتنا وی دا ل گورستانا شاخكێ، ود جڤاتا تازیا خودێ ژێ رازی دا ل مزگه‌فتا (ئه‌مین) ل گرێباصێ، وژ هه‌لویستێن خه‌لكی یێن دیاركری به‌رامبه‌ری وه‌غه‌ركرنا وی. .. خودایێ مه‌زن جهێ (بابێ شێروانی) بكه‌ته به‌هشتا به‌رین، وخودێ هه‌می خێزان وبنه‌مال وكه‌س وكار وهه‌ڤالێن وی بپارێزیت ژ هه‌ر نه‌خوشیه‌كێ. . هیڤیه رێكا وی بگرن وناڤێ وی وخه‌باتا وی یا ئایینی وكوردایه‌تیێ یا پری وژدان وره‌وشت ودلسوزی ب درێژاهیا ژیانا وێ یا (53) سالی.. هه‌ر مه‌زن وبلند رابگرن.. (مِنَ الْمُۆْمِنِینَ ڕجالٌ صَدَقُوا ماعاهَدُوا الڵّهَ عَڵیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَچی نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ ێنْتَڤِرُ وَما بَدَّلُوا تَبْدِیلًا).
– هه‌ژی گوتنێ یه : زانایێ به‌ركه‌فتی (مه‌لا علی گه‌رماڤی) چه‌ند ڤه‌كولین وپه‌رتوكیێن گرێدایی بابه‌تێن ئایینی وكوردایه‌تیێ ل پاش خوه هێلاینه ژ وانا :
1- الملا خلیل السیرتی.. ومنهجه فی إپبات العقیده الإسلامیه من خلال منڤومته : (نهج الأنام). (ناما ماجستێرێ بوو، وگه‌نگه‌شه ل سه‌رهاتبوكرن ل روژا پێنج شه‌مبێ 4/1/2001).
2- عملیات الأنفال فی كوردستان العراق – حقیقتها وێپارها وحكمها-، (ناما دوكتورایێ بوو. .. یا هاتیه چاپكرن).
3- زێده‌باری چه‌ندین بابه‌ت وڤه‌كولینێن دی یێن ئایینی وئه‌كادیمی.
