سۆشیال مەدیا پلاتفۆرمەكە بۆ پێگەهشتنێ یان بەلاڤكرنا دوبەرەكیێ؟
سینەم چێی
د ئەڤی سەردەمی دا، كو سەردەمێ تەكنۆلۆژیا و ژیرییا دەستكردە، سۆشیال میدیایێ رەهێن خۆ د ناڤ هەمی كۆژیكێن ژیانا مەدا برینە خارێ و جهێ خۆ موكم كرییە، لەوما یا شییای ب شێوەیەكێ بنەرەتی شێوازێ ژیان و تێكهەلییا مە و پەیوەندیێن مە یێن جڤاكی بگوهۆریت. پلاتفۆرمێن ئەلكترۆنی شیانێن بێسنوور بۆ پەیوەندیكرنێ، بەڵاڤكرنا زانیاریان و پێكگەهشتنا كەلتۆران پێشكێشدكەن. لێ دا ئەم ژبیر نەكەین ئەڤە روویەكێ سۆشیالێیە رویێ دی یێ ئەوێ، ئالەتەكێ ب ترس هەیە و دشێت ب ساناهی ئاگرێ فتنە و دوبەرەكیێ د ناڤا جڤاكێ دا هەلكەت، ب تایبەت د ناڤ گەنجان دا.
ئێك ژ دیارترین زیانێن سۆشیال میدیایێ، ب تایبەت «پۆست» و «لایڤ»ان، ئەوە كو بۆیەرەكا بچویك یان ڕكابەریەكا ئاسایی دكەتە كێشەیەكا مەزن و دژوار. ب تنێ چەند چركەیەك بەسن كو پۆستەكێ بێ هزركرن یان لایڤەكێ پڕ ژ تۆڕەیی، پریشكەكێ بكەتە ئاگرەكێ مەزن و ڤەمراندنا وی ب زەحمەت دبیت. ئەلگۆریتمێن ئەڤان تۆڕان ب خۆ ژی هاندەرن بۆ بەلاڤكرنا بابەتێن هەستیار؛ چونكی هەر چەند شلۆڤە و كارلێككرن زێدەتر بن، پۆست زێدەتر بەلاڤ دبیت.
نموونەیەكا زیندی و بەرچاڤ ل دەڤەرا مە، ئەم دشێین بەحسا وێ دوبەرەكیێ بكەین كو گەلەك جاران د ناڤبەرا پشتەڤانێن یانەیێن وەرزشیدا، پەیدا دبیت. ڕكابەریا وەرزشی ب خۆ تشتەكێ جوان و ساخلەمە، گیانێ حەماسەت و پێشبركیێ گەش دكەت، لێ دەما ئەڤ ڕكابەرییە دهێتە ڤەگوهاستن بۆ سەر پەیج و ئەكاونتێن سۆشیال میدیایێ، گەلەك جاران ژ سنوورێ وەرزشێ دەردكەڤیت و دبیت كێشەیەكا دەڤەرپەرستیێ و بێڕێزیكرنا كەسایەتی. پشتی هەر یارییەكێ ئەم دبینین، پۆستێن تژی خەبەر گۆتن و بێرێزیكرن، وێنەیێن داینەبەرئێك و لایڤێن كو ب زمانەكێ نەشایستە هێرشی دكەنە سەر هەڤ دهێنەبەلاڤكرن، وەك ئاگرێ بەرداییە پرێزەكێ بەڵاڤ دبن. ئەڤجا كۆمێنتكرن و بەرسڤدانا دوبارە دبنە شەڕگەهەك تێدا هەمی بهایێن جڤاكی و برایینیێ دهێنە بنپێكرن. ئەڤ گەنجێن ل پشت شاشەیێن مۆبایلێن خۆ، خۆ ڤەشارتی ئەڤان كاران دكەن، هەست ب وێ بەرپرسیاریێ ناكەن و ب شێوەیەكی دئاخڤن، كو د ژیانا راستەقینە دا و روی ب روی چ جاران نەشێن ئەوان ئاخفتنان بێژن.
ئەنجامێ ڤێ چەندێ ژی كارەساتە. ئەڤ دوبەرەكیا ئەلكترۆنی بتنێ د جیهانا مەجازی دا نامینیت، بەلكو كارتێكرنێ ل پەیوەندیێن رۆژانە یێن جڤاكی دكەت. دلێ گەنجان ژ هەڤ رەش دكەت، گیانێ برایینیێ لاواز دكەت، دەلیڤێ ددەتە وان كەسێن دخوازن ئارامیا دەڤەرێ تێكبدەن. ب سانەهی كارێ خۆ بكەن.
یا گرنگە ئەم هەمی د هوشیار بین. سۆشیال میدیا چەقۆیەكا دو سەرە. دشێت ببتە ئامرازەك بۆ ئاڤاكرنێ و دشێت ببتە چەكەك ژی بۆ وێرانكرنێ. ئەركێ سەرەكی دكەڤیتە سەر ملێ گەنجان ب خۆ، هەروەسا كەسێن خودان باندۆر هوشیاریێ بەلاڤ بكەن. بلا ڕكابەریا مە د یاریگەه و جهێن ئەوان یێن دروست دا بمینیت و سۆشیال میدیایێ بكەینە مینبەرەك بۆ پێكڤەژیانێ و ڕێزگرتنێ، نەك بۆ هەلكرنا ئاگرێ فتنێ. بلا پەیڤا تە پرەك بیت بۆ ئاڤاكرنێ، نەك چریسكەك بیت بۆ سۆتنێ.
