سیاسه‌تا پیره‌ژنان و پیره‌ژنێن سیاسى (سایكۆلۆژیایا گه‌شه‌ى و سیاسه‌تێ)
سایكۆلۆژیایا گه‌شه‌كرنێ (علم النفس النمو) پویته‌یه‌ك مه‌زن ب قۆناغێن گه‌شه‌یا مرۆڤى و ساخله‌تێن جۆدایێن فیزیۆلۆژیك و جڤاكى و مێنتالى و سایكۆلۆژى و…هتد، د هه‌ر ئێك ژ وان قۆناغان دده‌تن. دانعه‌مرى ژى ئێك ژ وان قۆناغێن گهۆڕینێن مه‌زن و به‌رچاڤ ب سه‌ر هه‌مى لایه‌نێن ژیانا وى دهێن، گوهۆڕینێن بایۆلۆژیك كارتێكرنه‌ك مه‌زن د بیاڤێن دیترێن ژیانا وى دا دكه‌تن و نه‌خاسمه لاوازییا شیانێن جه‌سته‌یى و لڤین و سێكس و ساخله‌میا كه‌لواشێ وى، ڕه‌نگڤه‌دانێ ل سه‌ر هه‌مى لایه‌نێن جڤاكى و سایكۆلۆژیێ وى دكه‌ت و ڕۆلێ وى یێ جڤاكى لاوازتر ژ به‌رێ دكه‌تن، و ب هه‌مان ئاراسته ژى ڕه‌وشا وى یا سایكۆلۆژى و مێنتالى ڕۆژ ل دووڤ ڕۆژێ ل خرابیێ و ئالۆزیێ دده‌ت. پشكه‌ك ژ وێ لاوازیێ ئه‌م د سه‌ره‌ده‌ریا ڕۆژانه‌یا خوه د گه‌ل وان دبینین و نه‌خاسمه ژى پیره‌ژنان، ئه‌و به‌رده‌وام گازنده‌ى ژ گه‌له‌ك تشتان دكه‌ن: ساخله‌میا خوه، گازنده‌یا ل به‌رچاڤنه‌گرتنا وان ژ ئالیێ جڤاكێ و ده‌وروبه‌ر و خێزانێ و كه‌سوكار و خزمێن دوور و نێزیك، و..هتد. ل ئاستێن گه‌له‌ك ئالۆز ژى هنده‌ك جاران دگه‌هیته نه‌ساخیێن گرانێن وه‌كى پاركینگسۆن و ..هتد، ئه‌وێن ئه‌م د جڤاكى كورده‌وارى دا بناڤێن وه‌كى سه‌وده‌سه‌رى و خه‌ڕفین و تشتێ هۆسا دنیاسین، ئه‌ڤ تشته هه‌مى ڕاشتیێن ژیانا مرۆڤینه و یێن لایه‌نێن جودایێن تایبه‌تمه‌ندیێن جۆدایێن وان قۆناغانه، نه‌خاسمه پیراتیێ و سیاسه‌تا ڕه‌فتارى و ده‌روونناسیا وى، و دبیت كه‌س ژى هه‌بن هه‌دارا خوه ل به‌ر وان گازنده‌یا ژى نه‌بیت. جۆره‌كێ به‌رنیاسێ وان ڕه‌فتاران د جڤاكا مه دا ململانێیا بویك و خه‌سویێ یه.
د بیاڤێ سیاسه‌تێ دا ژى گه‌له‌ك فاكته‌رێن هه‌ین كارتێكرنێ ل سه‌ر ڕه‌فتارێن سیاسیێن لایه‌نێن جودا د جڤاكێ دا دكه‌ت، كه به‌رده‌وام گازنده‌ى ژ هه‌ر تشته‌كى و بڕیار و ڕه‌فتاره‌كا سیاسى ل وه‌لاتى بكه‌ن، و نه‌ك وه‌ك پشكه‌ك ژ دیمۆكراسیه‌ت و ئازادیا ده‌ربڕینێ، به‌لكۆ ژپێخه‌مه‌ت شكاندنا یێ به‌رامبه‌ر، كۆ به‌هرا پتر ژى پارتێن ده‌ستهه‌لاتداره د سیسته‌مێ حۆكمڕانیێ دا. ئه‌ڤ ڕه‌فتارێن هه‌ڕفینه‌ر جاران خوه د ڕه‌نگه‌كێ دور ژ لۆژیكێ پشكداریا سیاسى ل وى جهى دبینیتن، پترتر وێنه‌یه‌كى د هزرا مرۆڤى دا دروست دكه‌ت كه دشێتن بناڤه‌كێ وه‌كى “پیره‌ژنێن سیاسى” بهێنه نیاسین. ئه‌ڤ سیاسه‌تڤانێن پیره‌ژنكانى وه‌سانه د ناڤا هه‌مى پرۆژه و بزاڤ و چالاكى و به‌رهه‌م و ده‌ستكه‌فتێن سیاسى ل سه‌ر ئاستێ نافخوه‌یى و ده‌رڤه، سه‌ربارى هه‌مى ئاریشه و قه‌یران و دوژمن و نه‌یاران، تنێ وان تشتووك و لاوازیێن بچووك دبینن و دخوینن، و وان “ژ مێشێ دكه‌نه گامێش”، و بێى هندێ قه‌نجیان و ده‌ستكه‌فتان ببینن و د ئه‌لیفبایا كاودانێن ڕامیارى و تێگه‌هێن سه‌رده‌م و ده‌ڤه‌رێ و به‌رژه‌وه‌ندیێن گشتى و نه‌ته‌وه‌یى بگه‌هن، وان تشتان وه‌كى چیڕۆك و چیڤانۆك، شه‌ڤ و ڕۆژ ل ده‌زگه‌هێن ڕاگه‌هاندنێ ب سه‌دان جار و ڕه‌نگ و شێوه‌یان دوباره و سه‌د باره دكه‌ن، و ب ڤێ چه‌ندێ هه‌ست و سۆزێن خه‌لكێ دكه‌نه ئارمانج و هژمارا ئه‌ندام و لایه‌نگرێن خوه پترتر دكه‌ن، وه‌ك ده‌ستكه‌فته‌ك سیاسى، به‌لێ ل سه‌ر پشتا ڤى گه‌لێ سته‌مدیده، لێ كى دزانیت، تنێ ئه‌و نه‌بن یێن دزانن، یێن دیتر یێن ب ده‌رزیكێن ڕه‌نگاوڕه‌نگێن سیاسى و ئایینى و شاش هاتینه په‌نجكرن و ئاگه‌ه ژ خوه نینه و ل دووڤ وان پیره‌ژنان داهۆلێ بۆ سیاسه‌تێ و چه‌پلا بۆ وان دقۆتن، بێى هندێ بزانن وان لایه‌نان تنێ ئه‌و یێن كرین پێسترك بۆ گه‌هشتن ب ئارمانجێن خۆ نه‌ك یێن وان، یێن بكارئیناین. باشه دێ پرسیاره‌كێ ئاراسته‌ى وان پیره‌ژنكێن سیاسى دكه‌ین: بابۆ پارتێن وه چو به‌لكو هژماره‌كا پترتر یا مرۆڤان تێدا بن، به‌لێ پا هوون گازنده و پۆر پۆرێ ژ كوردستانێ و سیاسه‌ت و ده‌ستهه‌لات و گه‌نده‌لى و ئاریشه و كێماسى و هه‌مى تشتان ل ڤێ كوردستانا خۆدان پێنج شه‌ش مه‌لیۆن مرۆڤان و هند ژى دوژمن، دكه‌ن، ئه‌رێ هه‌وه د مالباتا خوه یا پێنج شه‌ش كه‌سى دا چه‌ند ئاریشه و خه‌م هه‌نه و چه‌ند تێدا نه‌گه‌نده‌لن؟! ئانكۆ ده‌ستهه‌لات بزه‌حمه‌ته و نه‌خاسمه هه‌كه‌ر دوژمن مه‌زن و گه‌له‌ك بن و هوون ژى ب فیتیێن هنده‌كان و نه‌خاسمه وه‌لاتێن داگیركه‌ر و شۆڤینیزما عه‌ره‌بى، خو بكه‌نه نه‌یارێن كوردستانێ و ژبه‌ر كۆ مامه‌كێ ته یێ پارتى زه‌نگینتره ژ ته یان دۆتمامه‌كا ته یا فلان پارتێ شوو ب ته یان برایێ ته نه‌كریه یان ژى چ پارچه زه‌ڤى بۆ بابكالكێ ته ده‌رنه‌كه‌فتینه، ببیه هه‌ڤڕك و نه‌یار و دوژمن و بارویت بۆ دوژمنان و نه‌هێلى كوردستان ئازاد و سه‌ربخوه بیتن هه‌تا دۆتماما ته شوى ب ته بكه‌تن ته چ مفا نه‌گه‌هاندیه كه‌سێ و خوه به‌لكۆ تنێ خوه دئێخییه به‌ر نفرین هزاران شه‌هید و هێتیم و سێڤیان، چونكى ده‌وله‌تا كوردستانێ نه یا بابێ پارته‌كێ یان كه‌سه‌كێ پارتى ب تنێ یه یێ هه‌مى كوردستانیانه ب هه‌مى ته‌خوچین و ئایین و نه‌ته‌وانڤه و زیانا نه‌بوونا وێ ژى بۆ هه‌میانه و ئه‌نفال و حه‌له‌بچه و … هتد به‌لگه‌نه بۆ ڤێ گۆتنێ. هه‌ر مرۆڤه‌كى ل ڤێ كوردستانێ تێرا خوه یا هه‌ى و به‌ركه‌فتى و كێم و زێده و ل دووڤ گه‌له‌ك پیڤه‌ران تشتێ به‌ر هه‌میان كه‌فتى. ڤێجا خوه نه‌كه‌ن بچووك و نه‌بن پیره‌ژنكێن سیاسى!
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگى و په‌روه‌رده‌یى/فاكۆلتییا په‌روه‌رده/ زانینگه‌ها زاخۆ
