سیاسه‌ت بویسه‌نه!
عه‌بدولكه‌ریم یه‌حیا زێبارى
بویسه و كه‌مینه ژى ته‌بكن بۆ كه‌فتنا كه‌سێن نه‌زان و مه‌غروور و یێن خوه مه‌زن دكه‌ن و سته‌مكاران، ئه‌وێن چو شیره‌تان قه‌بوول نه‌كه‌ن یان بۆچوونان یا گه‌نگه‌شه‌كى!. سیاسه‌ت ژى شه‌ڕه ب شێوه‌یێن كێمتر ژ توندیێ.
پێغه‌مبه‌رى سلاڤێن خودێ ل سه‌ربن ژ بۆچوونا خوه هاته خار ل به‌رامبه‌ر بۆچوونا (الحبَّاب بن المنژر الخزرجی) و له‌شكرێ خوه ڤه‌گوهاست بۆ جهێ حه‌باب ئاماژه دایێ! و سه‌ركه‌فتن به‌رده‌وام بوون، چونكو مژارا بریارێن وان دانوستاندن بوون.
رۆما یا بۆ هزار سالان ده‌ستهه‌لات ل جیهانێ كرى (شه‌رێ هه‌مى گه‌لێن جیهانێ كری، ئێك ل دووڤ ئێك، و چه‌ندى دیتى كو شێوازێن دوژمنى مفادارتر بن ژ یێن وان، ده‌ست ژێ به‌ردان و وه‌كو وان ك/ مۆنتسكیۆ،
تأملات فی تاریخ الرومان، ص22) چاوا رۆما شیا ده‌ستهه‌لاتێ ل جیهانێ بكه‌ت پتر ژ هزارا سالان؟ (ئه‌ردێ خه‌لكێ سته‌ملێكرى ژێ دستینن و راده‌ستى هه‌ڤپه‌یمانى دكه‌ن، ب ڤى ره‌نگى دگه‌هنه دو ئارمانجان: دابنینكرنا دلسۆزیێ بۆ كه‌سێ كو پیچه‌ك ژێ دترسن و گه‌له‌ك هیڤیان ژێ دكه‌ن، و لاوزاكرنا یێ گه‌له‌ك ژێ دترسن. هه‌ڤپه‌یمانى بكاردئینن بۆ شه‌ركرنا دوژمنى، پاشى بێى دودلى كۆده‌تایێ ل سه‌ر دكه‌ن و وێران دكه‌ن. چه‌ندى رووب رووبوونا دوژمنان دكه‌ن، ئاشبوونا یێ لاواز دكه‌ت كو به‌خته‌وه‌ر دبیت ژ فه‌رامۆشكرنا وى و گیرۆكرنا ژڤانێ ژناڤبرنا وى/مونتسكیو، تأملات فی تاریخ الرومان، ص65) رۆمانا (چو جاران شه‌ڕ ل سه‌ر دوژمنه‌كێ دوور سۆر نه‌كریه، بێى كو ملێ هه‌ڤپه‌یمانه‌كى ب ملێ وان ڤه‌نه‌بیت كو سه‌ربازێن خوه ل گه‌ل یێن وى رێكنه‌ئێخیت… ب هێلانا له‌شكرێ دیتر یێ به‌رهه‌ڤ ل سه‌ر توخیبان و ئێكى سیێ ل رۆما د ئاماده‌باشیێ دا بۆ ده‌ستپێكرنێ، ب ڤێ رێیێ ریسكێ ناكه‌ن ب تنێ ب تشته‌كێ بچووك ژ یێ ل جه‌م وان هه‌یى ژ كه‌لوپولان، به‌لێ دوژمن ب هه‌مى هێزا خوه خوه تووشى مه‌ترسیێ دكه‌ت/تأملات فی تاریخ الرومان، ص71).
شاه ژى خوه ناچه‌مینیت ب تنێ دا بهێته كوشتن! هه‌ره‌كو ئه‌لمه‌نسۆرى ب سه‌رێ ئه‌بى موسلم ئینای! دیسا هه‌روه‌كو هارۆن ره‌شید ب سه‌رێ به‌رامیكه‌یان ئینای، كو ئه‌و یێ په‌رده‌یێن كه‌عبێ دگریت و دبێژیت: اللهم إنی أستخیركَ بقتلِ البرامكه!
دیسا ژى ل شه‌ڕێ ساڕ: رۆژئاڤا نه‌شیا پێلا كۆمۆنیست ل عیراقێ و رۆژهه‌لاتا ناڤین، ب تنێ ب رێیا قوربانیكرنا شاهێن عیراقێ! ئنگلیزى بریا ردا ده‌لیڤێ بره‌وخسینیت بۆ سیسته‌مه‌كێ سیاسى یێ نوو ئازادیێ سه‌ربه‌رست بكه‌ن و كۆمۆنیستان ژ جهێن وان یێن نهێنى ده‌ربێخن، دا كو بزڤرنه ده‌ستكێ خوه یێ شێت: كه‌ره‌مكه ئه‌وێن هه‌نێ یێن ل ژێریا رۆژى! وان دناسى و هه‌رتشته‌كى ل سه‌ر وان دزانى! ئه‌ڤجا ده‌مێ خاپاندن و خوه‌كێمكرنا وى بۆ وان دیتین، گۆره‌پان بۆ ئه‌مریكیان بجههێلا پشتى كو شه‌كستنا وان دیتین، له‌ورا ئه‌مریكى ب ده‌سته‌كێ ئنگلیز یێ شێت گوهارتین، ب رامانه‌كا دى، كۆمۆنیست ب ره‌نگه‌كێ وه‌ك ئێكجارى نه‌هێلان! و نه‌ك یا فه‌ره كو كه‌سێ نه‌زان بزانیت ئه‌و سیخوره‌كێ ده‌ستكه، ئه‌وه به‌سه یێ ده‌خه‌س بیت، هزر ب مێشكێ دكه‌ت و مه‌زنبوونا وى نا هێلیت گوهداریا بۆچوونێن جودا و به‌ره‌ڤاژ بكه‌ت! حه‌جاجى بریا ردا به‌سرا بجه بهێلیت دا (جیش القُرا‌و) ب سه‌ركرداتیا عه‌بدولره‌حمان كوڕێ ئه‌شعه‌سى یێ كو چه‌ندین سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن بده‌ستڤه‌ئینیان، دا كو د شه‌ڕێ دیر الجماجم دا ژناڤببه‌ت ل سالا 82 مشه‌ختى. نابلیۆن هاته راكێشان به‌ر ب مۆسكۆ بێى ئه‌گه‌ره‌كێ لۆژیكى، ژ بلى غرۆرێ و خوه‌مه‌زنكرنێ كو تنێ پاشمایێن شه‌رمزاریێ و له‌شكره‌كێ بژاله و بریندار. جه‌نه‌رالێ رۆسى كۆتزۆف یێ ب تنێ بوو ئه‌وێ گۆتى: شه‌ڕكێ بۆردینۆ سه‌ركه‌فتنا رۆسیایه!
مابوو ئه‌ڤێ دوباره دكه‌ت و هه‌میان ترانه پێ دكرن. هه‌تا كو دیاركرین وه‌كو یێ رۆهنه وه‌سا دبنیت هه‌روه‌كو (زرقا‌و الیمامه) سه‌ركردێ ئه‌مریكى جۆرج ئه‌رمسترۆنگ كاستر(1839ـ1876) گه‌له‌ك سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن بده‌ستڤه‌ئینان ل شه‌رێ مللى یێ ئه‌مریكى و ل دژى هندۆكێن سۆر، به‌لێ كه‌س كاستر دیار ناكه‌ت ب تنێ وه‌كو سه‌ركرده‌كێ نه‌زان هاتیه ڤه‌كێشان به‌ر ب بووسه‌یه‌كى ل شه‌ڕێ ته‌ل بیج هۆرۆن، ده‌مێ شۆره‌شگێرێ روونشتى سه‌ركردێ هۆزا هۆنكبابا شیایى هۆزێن هندۆكێن سۆر و سیۆ و شایان و ئه‌راباهۆ ئێكبكه‌ت، ده‌مێ كو كۆمه‌كا هندۆكان هنارتى بۆ هێرشكرنا له‌شكرێ كاستر، پاشى ره‌ڤین داكو كاستر به‌رده‌ته ب دووڤ ڤه و بڤه‌كێشیته ده‌ڤه‌ره‌كا كوشتنێ ل وێرێ ل هیڤیا وێ، له‌شكره‌ك ژ هندۆكێن سۆر ب ده‌هان جاران ژێ مه‌زنتر، و كه‌س ژ له‌شكرێ كاستر قورتال نه‌بوو..
فیرعه‌ون رمسیسێ دویێ هاته ڤه‌كێشان بۆ بووسا حیسیان ل قادس سالا 1274ب.ز ، له‌شكرێ وى ژ چار فه‌یله‌قان پێكدهێت ب ناڤێن خواداوه‌ندێن مسڕێ (ئاموون ورع و بتاح و ست)، و ده‌مێ كو فیرعه‌ون رمسیسێ دویێ ل سه‌ربازگه‌هێ نێزیكى قادش بوو، دو كۆچه‌رات (به‌ده‌وى) ئینانه د سه‌ربازگه‌ها خوه ڤه،وه‌سا خۆیاكربوون كو ئه‌و یێن ره‌ڤسن ژ له‌شكرێ شاهێ حوسیان مواتلى، و هه‌ردویان گۆتنه فیرعه‌ونى كو شاهێ حیسیان ل حه‌له‌بێ ل باكۆرێ سووریێ. كه‌یفا شاهى ب ڤان نووچه‌یاهاتبوو. گومان نه‌كربوو و گوهێ خوه نه‌دا كه‌سێن شیره‌تكار، ب له‌ز ب سه‌ركردایه‌تیا فه‌یله‌قا ئامۆن چوو و رووبارێ عاسى ده‌ربازكر، به‌ر ب باكۆرێ رۆژئاڤایێ قادش و سه‌ربازگه‌هێ خوه ل وێرێ دانا ب چاڤه‌رێكرنا گه‌هشتنا له‌شكرێ مایى كو رێبازێ به‌رده‌وام بكه‌ن، ل ڤان ده‌مان دا له‌شكرى دو سه‌ربازێن دوژمنى ده‌سته‌سه‌ركرن یێن سه‌حوسیێ (كه‌شاف) ئه‌وێن راستى ژێ ده‌رخستین ئه‌و ژى كو حیسیى ل ناڤا قادش بوون و له‌شكرێن حسسان ژى ل سه‌ر رێیا خوه بوون به‌ر ب ده‌ربازكرنا رووبارێ عاسى و سپرایزه‌را له‌شكرێ مسرى ل وێرێ، و ئه‌و تشت بوو ب دروستى هاته روودان، ده‌مێ حه‌یسیان فه‌یله‌قێ ئامۆن ژناڤبرى ب ئێكجارى، و ژیانا فیرعه‌ونى ژى قورتال نه‌بوو، ب تنێ ب تشته‌كێ سه‌یر كو هنده‌ك كۆم ژ سه‌ربازێن وى گه‌هشتین ژ وه‌لاتێ نعاریا!!.
و/ ئه‌ڤرۆ
