سیاسەتا دیجیتالی وەك پرەك بۆ پاشەرۆژا كوردستانێ
عومران میكائیل
سیاسەتا دیجیتالی (Digital policy) بنەمایەكێ گەلەك گرنگە بۆ گەشەپێدان و داهاتویێ هەرێما كوردستانێ، هەروەسا حوكمەتا هەرێمێ پێنگاڤێن گرنگ هاڤێژتینە بۆ گورانكاریێن دیجیتالی (digital transformation) كو ئەڤە وەكو پرەكێ یە بۆ گەهاندنا كوردستانێ ب ئاستێ پێشكەفتنا جیهانێ.
ستراتیجیا گوهۆرینا دیجیتالی یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ لسەر سێ بنەمایێن سەرەكی هاتینە دامەزراندن كو د راستی دا ئەڤ سێ بنەمایە وەكو پرەكێ نە بۆ گەهشتنا وان ئارمانجێن دهێنە دانان:
١-بكارئینانا بنەمایان: ئانكو خزمەتگوزاری ب شێوەكی دهێنە دیزاینكرن كو یا گونجایی بیت بۆ هەڤوەلاتی و فەرمانبەران ئارمانج، لێ ئەوە كو هەڤوەلاتی ل هەر جهەكی لێ بن یان هەردەمەك بیت بشێت ب رێكا ئامیرەیێن جیاواز وەكو (مۆبایل-كۆمپیۆتەر) مامەلەیێن حكومی ئەنجامبدەن.
٢-هەڤپشكی: دروستكرنا ژێرخانەیێن دیجیتالی یێن هەڤپشك د ناڤبەرا وەزارەتان ژبۆ كێمكرنا خەرجیان و رێكخستنا داتایان و ئێكخستنا خزمەتگوزاریان بۆ هندێ دا كو خزمەتگوزاری ب شێوازەكێ ئێكگرتی و ب ساناهی ب دەستێ هەڤوەلاتییان بكەڤن.
٣-ئاسایش و تایبەتی: باوەری هاتن ب وێ چەندێ كو هەمی داتایێن هەڤوەلاتیان و ژێرخانەیا دیجیتالی ب تمامی د پاراستینە و ب سلامەتن ژ مەترسیێن دیجیتالی.
ئەڤ سیاسەتا دیجیتالی د چەند بیاڤەكان دا كاریگەریەكا مەزن دبینیت
– حوكمەتا ئەلكترۆنی (E.government) كو دروستكرنا ئێك پۆرتالێ سەرەكی یێ حكومییە بۆ گەهشتنا ب هەمی خزمەتگوزاری و زانیاریان ل ئێك جه.
– سیستەمێن تۆماركرنا ئەلكترۆنی وەك مولك و كۆمپانی و سیستەمێن تۆماركرنێن بازرگانی.
– كێمكرنا رۆتینی و زێدەكرنا شەفافیەتێ د مامەلێن حوكمەتێ دا.
– ئابوورا دیجیتالی (digital economy): پرۆژەیێ هژماری من بوو مودرێنكرنا سیستەمێ مووچەیی و ڤەگوهاستن و بكارئینانا كارتا بانك و خزمەتگوزاریێن دیجیتالی كو ئەڤ چەندە ژی شەفافیەت كارامایا دارایی زێدە دكەت و ئاسانكاری بۆ وەبەرهێنەران و خودانكاران ب رێكا تۆماركرنا ئونلاین بۆ كومپانیان و وەرگرتنا مولەتان.
ئارمانجێن ستراتیجی بۆ پاشەرۆژێ سیاسەتا دیجیتالی وەك پرەكێ یە، ئارمانجا وێ ئەوە: زێدەكرنا شەفافیەتێ و نەهێلانا گەندەلیێ ب رێكا دیجیتالكرنا مامەلێن دارایی و ئیداری و بهێزكرنا خزمەتگوزاریێن گشتی كو خزمەتگوزاریێن ب لەزتر و باشتر بەردەست ببن بۆ هەڤوەلاتیان، گرنگیدانا داهێنانا پشتگیریكرنا ستارت ئەپ و كۆمپانیێن تەكنولۆژی بۆ هندێ كو هەرێم ببیتە ناڤەندەكا داهێنانا دیجیتالی د دەڤەرێ دا، هەروەوسا كوردستانەكا گرێدایی ب جیهانێ ڤە پشكداری د یالۆگ و فۆرمێن جیهانیڤە یێن حوكمرانیا دیجیتالی وەك (IGF) ب جێگیركرنا پێگەهێ هەرێمێ د گۆرەپانا دیجیتالیا جیهانێ دا، هەروەسا كاریگەریا میدیایێن دەر دكەڤیت لسەر ڤێ چەندێ نیشادانا پەیڤ و وێنێن كولتووری، هەروەسا جلك و خوارنێن كولتووری، جهێن دیرۆكی و سروشتێ جوانێ هەرێمێ، دەنگ و مۆزیك، بەلاڤكرنا ستران و مۆزیك و فولكلۆرێ كوردی ل سەر پلاتفۆرمێن وەكو یۆتیۆب و سپۆتفیایی، هەروەسا پەیوەندێن ئالوگۆڕیێ وەكی دانوستاندن د كوڕ و پانێلێن زیندی دا ل سەر ئینستگرامی و فەیسبۆك بۆ ناساندنا بابەتێن كولتووری، هەروەسا ناساندنا كەسایەتیان و دانانا پۆستێن تایبەت بۆ ناساندنا نڤیسەر و هۆزانڤان و هونەرمەندان.
ئەركێ مە د ڤێ چەندێ دا چیە وەك هەڤوەلاتی؟
پێدڤییە ئەم وەك تاك و گرۆپ لسەر تۆرێن جڤاكی باشترین و جوانترین پەیڤ و وێنە بەلاڤ بكەین، دویربین ژ بابەتێن نەراست یان كێشە و ئالۆزیان، ب زمانەكێ گشتگیر و دۆستانە پەیڤێن خۆ بگەهینە هەمی جیهانێ، چونكو تۆڕێن جڤاكی ئامرازەكێ دولایەنە د شیاندایە باشترین یان خرابترین بكاربینین و بكارئینانا وان ب شێوەكێ دروست دێ خزمەتا كولتوورێ مەكەت، هەروەسا تۆڕێن جڤاكی میدیا بووینە ئامرازێن گەلەك كاریگەر بۆ بەلاڤكرنا زانیاریان و كارلێكرنێ ل سەر رویدانێن جیهانی و د شیانا ڤێ ئامرازێ دایە ب لەزترین شێوە هەوال و رویدانان بگەهینتە هەر قولاچكەكا جیهانێ و كاریگەرێن زۆر د بیرورایا گشتی و بزاڤێن جڤاكی دا هەبن، هەروەسا ژبەر كو رێك ب میدیاێن تاكە كەسی ژی دهێنەدان دەنگوباس بهێنە بەلاڤكرن ب رێیا میدیاێن وان ژبەر ڤێ چەندێ دبیت، زانیاری یێن هەلە بهێنە بەلاڤكرن و نەباوەرپێكری، هەروەسا میدیا و تۆڕێن جڤاكی شیان هەنە كو گەلەك ب لەز بیرۆر و هەستێن خەلكی ل سەر روویدانەكێ بگوهۆرن بۆ نموونە ل سەر پرۆژەكێ وەكو پرۆژەیێ كارەبا رۆناكی ل هەرێما كوردستانێ كو كاریگەری لسەر تۆڕا میدیا جڤاكی هەبوویە وەكو هوشیار كرنا خەلكی و بەلاڤكرنا زانیاریێن فەرمی، خەلك دشێن رەخنە و پێشنیارێن خۆ لسەر ئاستێ جێبەجێكرن و كوالێتیێ ب رێكا كومینت و پوستان بگەهینە دەزگەهێن پەیوەندیدار و ئەڤە دكاریت ببیتە فشارەكا ئەرێنی لسەر حوكمەتێ كۆ پرۆژەیی ب شێوەكێ دروست جێبەجێبكەت و خزمەتگوزاریێن باشتر دابین بكەت.
ب كورتی تورێن جڤاكی بووینە شورەشەك دگوهارتنا رێكێن بەلاڤكرنا زانیاریان دا و كاریگەریا روویدانان لسەر جیهانێ هەردەم دبیت ئەرێنی و نەرینی یێن خو هەبووینە ب بەلاڤكرنا زانیاریان یێن نە دروست و زێدەكرنا كێشەیێن جڤاكی لگەل خو ئیناینە. ب دیتنا من، ئەڤ گورانكاریێن دیجیتالی بتنێ پرۆژەیەكێ تەكنیكی نینە، بەلكو رێكەكا هەرە خۆش و سەركەفتیە بۆ داهاتویەكێ ب هێزتر و كنترولكرنا گەلەك مامەلێن نەیاسایی ئەوێن دهێنە ئەنجامدان، و نەهێلانا لاوازیان د سیستەمێ هەرێمێ دا، و گەشكرن و پەیداكرنا دادپەروەریێ ل هەرێما كوردستانێ دا.
