سیناریویێن پێكئینانا حكومه‌تا توركیا
ده‌ستورێ توركیا پرۆسا پێكئینانا حكومه‌تا توركیا ده‌ستنیشانكریه، ئه‌و ژی پشتی ئه‌نجامێن فه‌رمی یێن ده‌نگدانا گشتی یێن په‌رله‌مانێ توركیا دهێنه راگه‌هاندن، دێ قوناغا پێكئینانا حكومه‌تا توركیا بـ دوو رێكان هێته ئه‌نجامدان:
رێكا ئێكێ: ل دویف ئه‌نجامێن فه‌رمی دێ سه‌رۆكێ پارتیا سه‌ركه‌فتی د هه‌لبژارتنان دا ب رێژه‌یا (پرانیا ساده) ئانكو 50+1 كو ب كێمێ 276 كورسیێن په‌رله‌مانی ب ده‌ستڤه‌ئیناین ژلایێ سه‌رۆكێ كۆماری ڤه بۆ پێكئینانا حكومه‌تێ هێته راسپاردن ل په‌ی ئه‌و ده‌ستهه‌لاتێن ده‌ستوری پێداین بۆ ماوه‌یێ ئێك حه‌فتی پشتی راگه‌هاندنا ئه‌نجامێن فه‌رمی دێ وه‌زیرێن خۆ ده‌ستنیشان كه‌تن و پشتی ژلایێ سه‌رۆك كۆماری ڤه دهێنه په‌سه‌ندكرن دێ ناڤێن وان پێخه‌مه‌ت وه‌رگرتنا باوه‌ریێ بۆ په‌رله‌مانی هێنه هنارتن و دێ ده‌نگدان ل سه‌ر هێته‌كرن و باوه‌ریێ ب 276 ده‌نگان ب كێمانی پێ هێته‌دان.
رێكا دووێ: ئه‌گه‌ر ل دویف راگه‌هاندنا ئه‌نجامێن فه‌رمی یێن هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانی چ پارتیه‌كا سیاسی یا پشكدار د هه‌لبژارتنان دا نه‌شیا رێژه‌یا (پرانیا ساده) ئانكو 276 كورسیكێن په‌رله‌مانی ب ده‌ستخۆڤه بینیت، دێ سه‌رۆك كۆمارێ توركیا ده‌لیڤێ بۆ ماوه‌یێ شه‌ش هه‌فتیان كو دبنه 45 رۆژ ب پارتیێن سه‌ركه‌فتی د هه‌لبژارتنان دا ده‌ت پێخه‌مه‌تی هندێ بگه‌هنه رێكه‌فتنه‌كێ و هه‌ڤپه‌یمانیه‌كێ پێك بینن بۆ پێكئینانا حكومه‌ته‌كا هه‌ڤپه‌یمان، و ئه‌گه‌ر 45 رۆژ ده‌رباس بوون و لایه‌نێن سیاسی یێن سه‌ركه‌فتی نه‌گه‌هشتن چ ئه‌نجامان ل ئه‌وی ده‌می سه‌رۆك كۆمار دشێت بریارا هه‌لوه‌شاندنا په‌رله‌مانی بده‌تن و دووباره داخوازا ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنێن نوی بكه‌تن بۆ هندێ رێژه‌یێن ده‌نگێن ئه‌ڤان لایه‌نان د هه‌لبژارتنێن نوی دا گوهورین بسه‌ر دا بهێت.
به‌لێ پشتی ئه‌نجامێن به‌راهیێ یێن هه‌لبژارتنێن توركیا ده‌ركه‌فتین چوار پارتیێن سه‌ره‌كی ل توركیا شیان به‌ربه‌ستا 10% ده‌رباس بكه‌ن و دهه‌لبژارتنان دا بسه‌ركه‌ڤن ب ئه‌ڤی ره‌نگی:
AKP پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان: 18848151 ملیون ده‌نگ ب ده‌ستڤه ئیناینه كو دبنه رێژه‌یا 40% كو 258 كورسی ب به‌ر دكه‌ڤن.
CHP پارتیا گه‌ل یا كۆماری: 11511894 ملیون ده‌نگ ب ده‌ستڤه ئیناینه كو دبنه رێژه‌یا 25% كو 132 كورسی ب به‌ر دكه‌ڤن.
MHP پارتیا نه‌ژادپه‌رێسا توركان: 6515520 ملیون ده‌نگ ب ده‌ستڤه ئیناینه كو دبنه رێژه‌یا 16% كو 80 كورسی ب به‌ر دكه‌ڤن.
HDP پارتیا دیموكراتیا گه‌لان: 6052586 ملیون ده‌نگ ب ده‌ستڤه ئیناینه كو دبنه رێژه‌یا 13% كو 80 كورسی ب به‌ر دكه‌ڤن.
هه‌ر چه‌نده ئه‌ڤ ئه‌نجامه د به‌راهی نه و نه د فه‌رمی نه و دبیت گوهورین ب سه‌ردا بهێن، به‌لێ ژ ئه‌نجامێ تان و هه‌ر پرسه‌كا دی گوهورین ب سه‌ردا بهێت گه‌له‌ك جوداهیه‌كا مه‌زن نابیت دگه‌ل ئه‌نجامێن فه‌رمی یێن دهێنه راگه‌هاندن و ژ ئه‌ڤان ئه‌نجامان روویێ پارتیێن سه‌ركه‌فتی دیار و زه‌لال بوویه بۆ هه‌می لایه‌كی ل توركیا و پارتیێن سیاسی هه‌ولێن ئه‌نجامدانا سیناریویێن پێكئینانا حكومه‌تێ دده‌ن.
وه‌كی دیار قوناغا دووێ پاش هه‌لبژارتنان و راگه‌هاندنا ئه‌نجامێن فه‌رمی قوناغا پێكئینانا حكومه‌تا توركیایه ب دوو رێكان، و وه‌كی مه ل ده‌ستپێكێ دیاركری بێكئینانا حكومه‌تێ ب رێكا ئێكێ نابیت ژبه‌ركو ب چ پارتیێن سیاسی یێن توركی نه‌شیاینه د هه‌لبژارتنێن 7 حوزیرانا 2015ـێ دا رێژه‌یا (پرانیا ساده) كو دبینه 276 كورسی بده‌ستخۆڤه بینن، بتنێ دێ مینیت رێكا دووێ و دڤێت پشتی راگه‌هاندنا ئه‌نجامێن فه‌رمی یێن هه‌لبژارتنان سه‌رۆك كۆمار لـ دویف ده‌ستهه‌لاتا خۆ ده‌لیڤا شه‌ش هه‌فتیان بده‌ته لایه‌نێن سه‌ركه‌فتی بۆ رێكه‌فتن و دروستكرنا حكومه‌ته‌كا هه‌ڤپه‌یمانی، لـ ڤێره سیناریویێن هه‌ین بۆ پێكئینانا حكومه‌تا توركیا ل به‌رده‌م لایه‌نێن سیاسی یێن سه‌ركه‌فتی ئه‌ڤه‌نه:
سیناریویا ئێكێ: AKP پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان یا ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردوغانی كو نوكه لسه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ یه و خودانا 258 كورسیانه ههڤپهیمانیێ دگه‌ل پارتیا سه‌ركه‌فتیا دووێ CHP پارتیا گه‌لێ كۆماری بكه‌تن بۆ پێكئینانا حكومه‌تا هه‌ڤپه‌یمان، به‌لێ هه‌ر زوی و پشتی هه‌لبژارتنان و ده‌ركه‌فتنا ئه‌نجامێن به‌راهیێ پارتیا كۆماری راگه‌هاند: ب چ ره‌نگان ئه‌م ههڤپهیمانیێ دگه‌ل AKP پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان پێك نائینن.
سیناریویا دووێ: AKP پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان ههڤپهیمانیێ دگه‌ل پارتیا سه‌ركه‌فتیا سیێ MHP پارتیا نه‌ژادپه‌رێسا توركان خۆدانا 80 كورسیانه ل په‌رله‌مانێ توركیا بكه‌تن بۆ پێكئینانا حكومه‌تێ، و هه‌رچه‌نده هێشتا ئه‌ڤێ پارتیێ هه‌لویستێ خۆ نه ده‌ربریه كا دێ ههڤپهیمانیێ كه‌تن یان نه‌خێر، به‌لێ د كارنه‌مه‌یا خۆ یا هه‌لبژارتنان دا ئه‌ڤ پارتیه دژی هه‌ر سێ پارتیێن دی بوویه و به‌ره‌ڤاژی ئه‌وان دژی پرۆسا ئاشتیێ بوویه، و ب ئاشكرایی د كارناما وان دا ل بن به‌ندێ “به‌رهنگاربوونا تیرۆرێ” باس كریه و هه‌ر چ زوویه دوماهیێ ب رێكه‌فتنا دگه‌ل تیرورێ بینن كو مه‌به‌ست ژێ ئه‌و دانوستاندنێن د ناڤبه‌را ئه‌نقه‌ره و ئیمرالی دا نه و دیسان دژی سیسته‌مێ خۆبرێڤه‌برنێ بوویه یێ كو د كارنامه‌یا HDPـێ دا و دبێژیت كو رێكێ ب چ سیسته‌مه‌كێ فیدرالی و خۆبرێڤه‌برنێ ل توركیا ناده‌ین.
سیناریویا سیێ: AKP پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان ههڤپهیمانیێ دگه‌ل پارتیا سه‌ركه‌فتیا چوارێ HDP پارتیا دیموكراتیا گه‌لان بكه‌تن ، ژبه‌ركو دوو ژ ئه‌ڤان پارتیان نابینه 276 كورسی كو رێژه‌یا پێدڤی یه بۆ پێكئینان حكومه‌تێ، به‌لێ ئه‌ڤ لایه‌نێن سیاسی د كارنامه‌یێن خۆ دا ئه‌ڤ هه‌ردوو پارتیه نێزیكی ئێكن و ئه‌ڤ هه‌ردوو پارتیه هه‌لگرێن پرانیا ده‌نگێن كوردانه ل باكورێ كوردستانێ و هه‌ردوو خۆدانێن پرۆژه‌یێ پرۆسا ئاشتیێ نه، به‌لێ هه‌ر زۆی و د ئێكه‌م داخۆیانیا خۆ دا پشتی راگه‌هاندنا ئه‌نجامێن به‌راهیێ یێن هه‌لبژارتنان دا سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاش هاوسه‌رۆكێ HDPـێ گۆت: ب چ ره‌نگا ئه‌م HDP د گه‌ل پارتیا ده‌ستهه‌لادار AKP ههڤپهیمانیێ پێك نائینیت و مه به‌ری نوكه ژی گۆتیه و نوكه ژی هه‌ر ئه‌وێ دبێژین، ئه‌ڤ داخۆیانیا سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاشی هات ده‌مێ په‌رله‌مانتارێ AKP پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان یا ده‌ستهه‌لادار موئه‌زین ئۆغلۆ پشتی هه‌لبژارتنان و ده‌ركه‌فتنا ئه‌نجامێن به‌راهیێ دا راگه‌هاندی: مه پێ خۆشه د گه‌ل پارتیا دیموكراتی یا گه‌لان HDP ههڤپهیمانیێ پێك بینن.
سیناریویا چوارێ: سه‌ر سێ پارتیێن CHP پارتیا گه‌لێ كۆماری و MHP پارتیا نه‌ژادپه‌رێسا توركان و HDP پارتیا دیموكراتیا گه‌لان بێ پارتیا ئێكێ و ده‌ستهه‌لادار AKP پارتیا داد و گه‌شه‌پێدان داكو ببینه ۲۹2 كورسی ههڤپهیمانیێ پێك بینن و حكومه‌تێ دروست بكه‌ن، به‌لێ ئه‌ڤ هه‌ر سێ پارتیێن سیاسی ژی گه‌له‌ك د كارنامه‌یێن خۆ دا دژێك جودانه و هه‌رچه‌نده خرڤه‌بوونا ئه‌ڤان پارتیان پێكڤه و گرێدانا هه‌ڤپه‌یمانیه‌كێ د سیاسه‌تێ دا تشته‌كێ ئاسانه، به‌لێ ل ڤێ قوناغێ و بۆ توركیا كاره‌كێ گه‌له‌ك ب زه‌حمه‌ته هه‌ر سێ پارتییێن ئایدولوژیێن وان گه‌له‌ك د ژێك جودا و كارنامه‌یێن خۆ یێن هه‌لبژارتنان هه‌ڤدژی دگه‌ل ئێ دا هه‌ین ههڤپهیمانیێ پێك بینن.
سیناریویا هه‌ره باش و یا د به‌رژه‌وه‌ندیا كورد و توركان دا سیناریویا سیێ یه سه‌ره‌رایی هه‌لویستێ سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاشی، و سیناریویا هه‌ره خراب كو دێ كارتێكرنێ ل پرۆسا ئاشتیێ ل توركیا كه‌تن و بێ گۆمان سه‌رگرتنا ئه‌وێ سیناریویێ دێ لسه‌ر حسابا كوردان و پرۆسا پێشڤه‌چوونا ئاشتیێ و پرۆژێ خۆبرێڤه‌برنێ بیت سیناریویا دووێ یه، به‌لێ ئه‌گه‌ر هه‌ر چوار سیناریویان سه‌رنه‌گرت د ماوه‌یێ شه‌ش حه‌فتیان ئانكو 45 رۆژان دا ژ راگه‌هاندنا ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان دێ سه‌رۆك كۆمار بریارا هه‌لوه‌شاندنا هه‌لبژارتنان ده‌ت و دووباركرنا ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان ل توركیا.
