شادی
ئانتۆن چێخۆڤ
وەرگیران ژ ئنگلیزی:
فاضل عومەر
دەمژمێر دوازدەی شەڤێ بوو.
میتیا كولداروف، ب دێمەكێ گەش و پرچەكا قژاڤژ، ھاتە مال، بەزی ئالێ دایك و بابان، و ژ ڤێ ئۆدەیێ چۆ یا دی. نە ژ مێژە بوو دایك و بابێن وی كەفتینە نڤینان. خوشكا وی د ناڤ نڤینان ڕا بەرپەڕێ دوماھیێ ژ ڕۆمانەكێ دخواند. برایێن وی یێن شاگرد نڤست بوون.
«»تو ژ كیڤە دھێی؟»» ب سەرسامی ڤە دایك و بابان لێ كرە گازی «»تە خێرە؟»».
«»ئۆھۆ، وێ پرسیارێ نەكەن! من قەت باوەر نەدكر؛ نۆ، من قەت باوەر نەدكر! ئەو…ئەو گەلەك نە بەرئاقلە!
میتیا دكەنی و خوە د كورسیكەكا دو دەستك دا غەوارە كر، ھند شاد بوو نەدشێیا خوە ل سەر پێیێن خوە بگرت.
«»نە بەرئاقلە! تو ھەر ھزرناكەی! تەماشەكە!»».
خوشكا وی خوە ژ ناڤ نڤینان ھاڤێژتە دەرێ و، گلدكەك د خوە ئالاند و چۆ نك برایێ خوە. شاگرد ژ خەو ڕابوون.
«»خێرە چ قەومیە؟ تو نە وەكی خوەیی!»».
«»دادێ! چونكی ئەز ھند دلشادم، ئەرێ تو دزانی، نھۆ ھەمی ڕۆسیا دێ من ناست! خڕ ڕۆسیا! تاكو نھۆ تنێ تە دزانی فەرمانبەرەكێ تۆماركرنێ ھەیە ناڤێ وی دمیتری كولداروفە، لێ نھۆ ھەمی ڕۆسیا دزانت! دادێێێ! ئۆ خودا!»».
میتیای لیتكەك ل خوە دا، ژ ڤێ ئۆدەیێ چۆ یا دی، پاشی ھات ڕوونشتەڤە.
«»خێرە، چ قەومیە؟ لسەر خوە بۆ مە ببێژە!»».
«»ھوون وەكی دەھبەیێن كووڤی دژین، ھوون ڕۆژنامەیان ناخوینن و بەرێ خوە نادەنە نووچەیێن بەلاڤە دبن، گەلەك تشتێن بالكێش ل ڕۆژنامەیان بەلاڤە دبن. ھەرتشتەكێ بقەومت، ئێكسەر دھێتە زانین، چو ھندا نابت! ئەز چەند دلخوەشم! ئۆ خودا! تو دزانی بەس ناڤێن كەسێن ناڤدار د ڕۆژنامەیان دا دھێتە نڤیسین، و نھۆ ھاتینە ناڤێ من ژی نڤیسینە!»».
«»تو چ دبێژی؟ ل كیڤە؟»».
ڕەنگێ بابۆی پێت بوو. دایكێ ژی ل نیگارێ پیرۆز نێڕی و خاچ ل خوە نەخشاند. شاگردان خوە ژ بن نڤینان ھاڤێژت و، وەكی خوە، ب جلكێن نڤستنێ، چۆنە سەری نك برایێ خوە.
«»ئەرێ! ناڤێ من یێ ھاتیە وەشاندن! نھۆ ھەمی ڕۆسیا من دناست! دادێ، بۆ بیرئانین! ئەم دێ ھندەك جاران خوینین! بنێڕە!»».
میتیای ڕۆژنامەیەك ژ بەریكا خوە ئینا دەرێ، و دا ڤ بابێ خوە، و تلا خوە برە سەر ڕێزەكێ ب قەلەمێ شین ھات بوو نیشانكرن.
«»بخوینە!»».
بابۆی بەرچافكێن خوە كرنێ.
«»دێ بخوینە!»».
دایكێ ئاورەك ل نیگارێ پیرۆز دا و نیشانا خاچ ل خوە كر. بابۆی پشتی گەروویا خوە پاقژكری، دەست ب خواندنێ كر: «»ل سات یازدەی ئێڤارا 29ی كانوونا ئێكێ، فەرمانبەرەكێ تۆماركرنێ ب ناڤێ دمیتری كولداروف…»».
«»تو دبینی، تو دبینی! پێڤە ھەڕە!»».
«»… فەرمانبەرەكێ تۆماركرنێ ب ناڤێ دمیتری كولداروف، ژ مەیخانەیەكێ ل ئاڤاھیێن كۆزیھین ل برۆنایا بچووك د ڕەوشا مەستیێ دا دەركەفت…»».
«»ئەو ئەز و سێمیۆن پێترۆڤیچین… ھەمی وەكی قەومای باس كرییە! پێڤە ھەڕە! گوھ بدن!»».
«»… د ڕەوشا مەستیێ دا دەركەفت، تەحسی و كەفتە بن پێیێن ھەسپێ لیان-ھاژۆیەكی sledge-driver، جۆتیارەكێ گوندێ دۆریكینۆ ژ دەڤەرا یۆھنۆڤسكی بوو، ب ناڤێ ئیڤان درۆتۆڤ. ھەسپێ بزدای دا سەر كولداروفی و لیان ژی د سەر ڕا ڕاكێشا، دگەل بازرگانەكێ مۆسكۆیی ژ سەندیكا دووەم ب ناڤێ ستێپان لۆكۆف، كو لێ سوار بوو، ب سەر لێڤا جادەیێ دا چۆن، باش بوو ھندەك باركێشان گرتن. ل دەستپێكێ، كولداروفێ نەھش، برنە بنگەھێ پۆلیسان و دوختۆرەكی لێ نێڕی. دربەك ڤ پاتكا وی كەفت بوو…»».
«»بابۆ، ئەو شفت بوو. پێڤە ھەڕە! ھەمیێ بخوینە!»».
«»… ڤ پاتكا وی كەفت بوو، دەركەفت لێدان نە ھند خەتەر بوو. ڕوودان ب ئاوایەكێ فەرمی ھاتە تۆماركرن. زەلامێ بریندار ھاتە تیماركرن…»».
«»گۆتنە من، ئاڤا تەزی ل پاتكا خوە بكە. تە خواند؟ ئەھا! تو دبینی. نھۆ ئەڤە ل سەرانسەری ڕۆسیایە! كا بینە!»».
میتیا ڕۆژنامە ژێ وەرگرت، پێچا و كرە د بەریكا خوە دا.
«»ئەز دێ چمە ماكارۆڤس و نیشا وان دەم… فەرە نیشا ئیڤانیتسكی ژی بدەم، ناتاسیا ئیڤانۆڤنا، و ئانیسیم ڤاسسیلییچ… ئەز دێ چم! ب خاترا وە!»».
میتیای كولاڤێ خوە یێ ب باج كرە سەرێ خوە و، شاد و قەھرەمان، بەزی سەر جادەیێ.
* فەرمانبەرێ تۆماسركرنێ: نزمترین پلەیا فەرمانبەریێیە ل ڕۆسیا.
*لیان ئان خلیشانك ئان كاشك ئالاڤەكە مرۆڤ پێ لسەر بەفرێ دچن.
