شـۆڕشـا ئیلۆنـێ ب رێبەراتیا بارزانیێ نەمر و ئیرادەیا جەماوەری مەزنترین شۆڕش بوو
ژڤـان عـەلـی
شۆرشا ئیلۆنێ ل 11ی ئیلۆنا سالا (1961) ب رێبەراتیا بابێ روحیێ نەتەوا كورد (مەلا مستەفا بارزانی) و هەڤالێن وی پاراستنا ناسنامە و نەهێلانا زولم و زۆرداری و نەدادیا رژێما وی سەردەمی یا ئیراقێ و ڤەگەراندنا هیڤی و باوەریێ بوو بۆ گەلێ كورد د قووناغەكا هەستیار و پێدڤی دا بەرپابوو كورد ژناڤچوونێ رزگاركر شۆرشا ئیلۆنێ شۆرشا گەلەكێ ستەملێكری بوو پشتی وان هەمی كارێن شۆڤێنی و نەهامەتی و زولم و ستەما حوكمەتا ئیراقێ بەرانبەری گەلێ كورد ئەنجامدای ب كوشتن و ئەنفالكرن تالانكرنێ و نەهێلاین هیچ دەمەكی كورد خودان بریار و زمان و مافێن خۆ بن و شانازیێ ب ناسنامەیا خۆ بكەت ژ هەمی وان پەیمانێن ب كوردان داین پەشیمان بووی ب تایبەتی پشتی شۆرشا 14 تەمموزێ ب سەرۆكایەتیا (عبدالكریم قاسم) و سیستەمێ حوكمرانیێ ل ئیراقێ بوویە كۆماری، هەولدان دۆخێ ئیراقێ باشتر بیت و داخواز ژ بارزانیێ نەمر و هەڤالێن وی هاتەكرن ژ ئێكەتیا سۆڤیەت ڤەگەرنە ئیراقێ و ب شێوەیەكێ یاسای رۆلێ خۆ ببینن ، بارزانیێ نەمر پشتی 11 سالێن ئاوارەیی ل ئێكەتیا سۆڤیەت ڤەگەریا و ل گەل (عبدالكریم قاسم) رێكەفتن د دەستوورێ ئیراقێ دا هاتە جێگیركرن كورد و عەرەب هەڤپشكن ورێ ب پارتی و پارتێن دیتر بهێتە دان كاربكەن و كۆنگرەیێن خۆ ئەنجام بدەن، بەلێ پشتی بۆرینا سالەكێ (عبدالكریم قاسم) ژ بەلێنێن خۆ پەشیمان بوو دەست ب دەستەسەركرنا ئەندامێن پارتی هاتەكرن و رۆژنامەیا خەبات هاتە دائخستن و هیچ دەرفەتەك بۆ دانوستاندنێ نەهێلا، ئەڤە بوو ئەگەر ل شەشی ئیلۆنا 1961 مانگرتنا گشتی ل سەرانسەری كوردستانێ دەستپێكر ل هەمی دەڤەرێن كوردستانێ ژبۆ رێگریكرن ل حوكمەتا وی سەردەمی یا ئیراقێ هێز بهێنریتە دەڤەرێن كوردستانێ سەرەرای هەمی هەولێن پارتی ژبۆ رێگریكرن ل دروستبوونا شەڕی، لێ ناچار بوون پەنایێ بۆ خەباتا چەكداری ببەت بۆ بەرگریكرن ژگەلێ كورد، ئەوبوو شۆرشەكا سەرتاسەری ب رێبەراتیا بارزانیێ نەمر و ئیرادەیا گەلێ كورد و پارتی دیموكراتی كوردستان مەزنترین و ب جەماوەرترین شۆرش د مێژوویا كوردستانێ دا دەستپێكر ب شێوە و پرەنسیپێن پارتێن سەردەمانە ل ژێر فەرمان و راسپاردێن بارزانیێ نەمر و ل ژێر درووشمێ (یان كوردستان یان نەمان) ب بیرتیژی و دوویربینی و باوەری بخۆبوونا گەلێ كوردستانێ و ب ئامادەیا فیداكاریا پێشمەرگێ قارەمان هاتە رێكخستن دلسۆز و كوردپەروەران ل هەر پارچەكا كوردستانێ ب هەمی پێكهاتێن ئول نەتەوەیان ڤە ئەڤ شۆرشە ب شۆرشا خۆ زانی بۆ شۆرشا بەرخودان و خوراگری و ڤەژاندنا كوردایەتیێ و مێژوویەكا نوی بۆ كورد و كوردستانیان بۆ هەتا هەتایێ د لاپەرێن زێرینێن مێژوویا گەلێ كورد و گشت دلسۆزێن كوردستانێ زیندی هێلا و ژبەركو شۆرش بۆ هیچ بەرژەوەندیەكا كەسایەتی نەهاتبوو ئەنجامدان، بەلكو بارزانیێ نەمر سەروەریا خۆ د ئازادی و سەروەریبوونا گەلێ كورد دا دیت شۆرشا ئیلۆنێ شیا د دەمەكێ كورت چەندین دەستكەفتێن نەتەوەیی و نیشتیمانی بدەستڤەبینیت شیا پتریا دەڤەرێن كوردستانێ ژ داگیركەران رزگار بكەت و رژێما وی دەمی یا ئیراقێ ناچار بكەت دانوستاندنێ ل گەل سەركردەیێن شۆرشێ بكەت ئەوبوو ئەگەرێ دروستبوونا رێكەفتنامەیا (11) ئادارێ كە ئەو رێكەفتن بوو بنەمایەكێ گرنگ و دیرۆكی ئێكەم جاربوو د مێژوویا كوردستانێ دا دوژمن ناچار كر دانپێدانێ ب مافێ ئوتونۆمی بۆ كوردان كۆ پێش شۆرشێ گەلێ كورد هیچ مافەكێ نەتەوەیی نەبوو زێدەباری چەندین بریارێن دیتر هاتنە بەرقەراركرن و چەندین دەستكەفتێن سیاسی لەشكری بدەستڤەهاتن شۆرشا ئیلۆنێ بوو ئەگەرێ بهێزتركرنا هشیاریا نەتەوەیی و ئێكگرتنێ د ناڤ گەلێ كوردا و رۆژ بۆ رۆژێ باوەریا خەلكی ب بارزانی و شۆرشێ بهێزتر دبوو شۆرشا گولانا پێشكەفتنخواز و سەرهلدانا بوهارا سالا 1991 بوونە درێژەپێدەرێن شۆرشا ئیلۆنا مەزن و پەرلەمان حكومەتا هەرێما كوردستانێ و دیبلۆماسیەت و هەتا نوكە گەلێ كورد بوویە خودان رۆل و پێگەهەكێ گرنگ د بەلاڤكرنا ئاشتی و دیمۆكراسیێ دا كو ئارمانجا شۆرشێ ب دەستڤەئینانا ئاشتی و دیمۆكراسیێ بوو نەبتنێ بۆ گەلێ كورد بەلكو بۆ هەمی گەلێن ئیراقێ، هەتا نوكە سەرۆك بارزانی درێژەپێدەرێ رێ و رێبازا بارزانیێ نەمرە ژبۆ دەستڤەئینانا وان ئارمانجان و ئازادی و ئاڤەدانی بۆ كوردستانێ هاتە بەرهەم هەرێما كوردستانێ بوویە هەرێمەكا خۆدان دەستكەفت و هەرێمەكا ئارام ل دەڤەرێ ب تایبەتی پشتی شكاندنا ئەفسانەیا تیرۆرستێن داعش پێشمەرگە بوویە هێما و سیمبۆلا خۆراگری و بەرخۆدانیێ و جهێ باوەریێ و پشتەڤانیێ بۆ گشت جیهانێ و خەلكێ كوردستانێ خۆراگری ژ بەرهەمێن شۆرشێ وەرگرتیە، د سالیا دا شۆرشا مەزنا ئیلۆنێ دا هزاران سلاڤ ل گیانێ شەهیدێن شۆرشا ئیلۆنێ و گۆڕا شەهیدێن كورد و كوردستانێ بن سەركاروانێ وان بارزانیێ نەمر و كاك ئیدریسێ هەردەم زیندی.
سلاڤ ل گشت قارەمانێن شۆرشا ئیلۆنێ و هەمی قارەمانێن رێبازا بارزانیێ نەمر بن.
