شـۆڕشـا (١١)ێ ئیلۆنـێ ڕزگـاریخـوازیـا نیشتیمانـیانە
ئيحسان ئـامێدی
كو باسێ شۆرەشا ئیلۆنی بكەین دڤێت دو ستوونێن وێ یێن سەرەكی ببینین و بخوینین، دا ب دروستاهی د كار و ئارمانجێن وێ بگەهین، ئەو ژی بارزانیێ نەمر ئەو رابەرێ بزاڤا رزگاریخوازا نیشتیمانیا كوردستانێ، كو هەمی ژیان و تەمەنێ خۆ بۆ رزگاركرنا كوردستانێ تەرخانكری، پارتیا دیمۆكراتیا كوردستانێ یا كو هاتیە دامەزراندن ل سەر دەستێ بارزانیێ نەمر ژبوونا دامەزراندنا دەولەتیا هەڤگرتیا كوردستانێ، هەروەكو د پەیمانا مللی یا پارتی و پرۆگرامێ پارتی یێن كۆنگرەیی ئێكێ ل سالا ١٩٤٦ دا هاتین.
پارتی ب سەرۆكاتیا بارزانیێ نەمر هاتە دامەزراندن دا كوردستانێ د چارچووڤەیێ بەرنامەكێ گشتگیر دا ڕزگاركەت و ئاڤەدانكەت و گەشەیێ پی بكەت و دادیێ بجهبینیت، و شۆڕشا چەكداریا ١١ ئیلۆنێ ئێك ژ ڕێبازێن ڕزگاركرنا كوردستانێ بوویە. هەلبەت پەنابرن بۆ بكارئینا چەكی دوماهی هەلبژاردەبوویە و ب نەچاری بوویە، ل وی دەمی بوویە كو رژێما حكمدار هەمی رێیێن لێك تێگەهشتنێ و دانوستاندنێ گرتین و دەست ب شەڕ و گرتن و كوشتنا كوردان كری.
یا زانایە شۆرشا ١٤ تیرمەهێ ل ئیراقێ رژێما شاهاتی گوهۆڕی بۆ كۆماری، بیاڤەكێ ئازادیێ و فرەپارتایەتیێ ل ئیراقێ چێكر و بارزانیێ نەمر وەكو سەركردەیەكێ سەركەفتی پشتی دوازدە سالان ل دەربەدەریێ و ئاوارەیێ و پەنابەریێ ل یەكێتیا سوڤێیەتی ڤەگەریاڤە وەلاتێ خۆ و پێشوازیەكا مەزن و بەرفرەه لێ هاتەكرن. ئێدی پارتیا دیموكراتیا كوردستانێ دەستویری فەرمی وەرگرت و كۆنگرەیێ خۆ یێ چارێ و پێنجێ ب سەرۆكاتیا بارزانیێ نەمر ب ئاشكەرای ل بەغدا گرێدان، ئێدی پارتی گەشەبوونەكا سیاسی و جەماوەری بخۆڤە دیت و چالاكیێن وێ بەرفرەه بوون، و رۆلەكێ باش د پرۆسەیا سیاسی د ئیراقێ دا دیت، و كەفتە د هەڤڕكیێ دا دگەل هندەك هێزێن سیاسیێن دیموكراتی و ململانێ ل گەل هندەكێن دی یێن عەرەبیێن شۆفینی. د وی دەستوداری دا هەستا نەتەوایەتی ل دەف كوردان بهێزكەفت و هشیاریا نەتەوەیی خۆرت بوو، ئێدی بڕبڕە خەلكێ كوردستانێ و ئەندامێن كورد ل ناڤ رێكخستنێن سیاسی یێن دی هاتنا د ناڤ پارتیا بارزانی دا و پارتی بۆ هێزەك، حوكمەتا ئیراقێ و هێزێن سیاسی ترسەك ژێ كر و كەفتنە د ململانێ دگەلدا و گڤاشتن ل سەر رێكخستن و بارەگایێن وێ دروستكرن، هەروەكو حوكمەتا عەبدولكەرێمی ژی پاشگەز بووی ل وان سۆزان یێن ب كوردان داین و ب ئەقلیەتەكا عەسكەرتاری سەرەدەری ل گەل خواستێن رەوایێن كوردستانێ كر، ئێدی ل ژێر ڤێ گڤاشتنێ و گرتن و راهێلانا سەركردەیین پارتی رەوش بەرەف پەقینێ ڤە چوو.
ل ١١ ی ئیلۆنێ هێزێن لەشكرێ ئیراقێ لەشكەركێشی كر و چەندین دەڤەرێن كوردستانێ بمبارانكرن و شەر دژی كوردستانێ هەلكر، د گەرەوا وێ دا ل ١٩ ئیلۆنا ١٩٦١ ێ مەكتەبا سیاسی یا پارتی بریار دا ریبری زێدەگاڤیێن حوكمەتێ ببیت، هۆسا پارتی و جەماوەرێ كوردستانێ رەدا وێ سیاسەتێ كر و سەرهلدان كر و شۆرشا ئیلۆنا رزگایخوازا نیشتیمانی ب سەرۆكاتیا بارزانیێ نەمر ل ١١ ئیلۆنا سالا ١٩٦١ ل ژێر درووشمێ دیموكراتی بۆ ئیراقێ و ئوتونومی بۆ كوردستانێ هاتە راگەهاندن.
شۆرشا ئیلۆنا ڕزگاریخوازا نیشتیمانی ب سەركردایەتیا پارتیا دیموكراتیا كوردستانێ و سەرۆكاتیا بارزانیێ نەمر هاتەكرن ل سەر بنگەهێ فەرمۆدا بارزانی .. چ شۆرەش بێی پارتیەكا رێكخستی و سەركردایەتیەكا راستەقینە سەرناكەڤیت، هۆسا شۆرشا ئیلۆنێ شۆرشا رزگاریخوازا نیشتیمانیا كوردستانێ دەستپێكر، هەمی پێكهاتین پارتی و پێشمەرگەی و مللەتی هاتنە ریكخستن و ئاراستەكرن و ب هەڤرا هێرش كرنە سەر بنكە و دامەزراوێن لەشكری و حوكمی یین رژێما حوكمدار و پاقژكرن و رزگاركرن و دەڤەرەكا مەزنا كوردستانی ژ زاخۆ تا خانەقین ئازاد كر و دەستهەلاتا پارتی لێ دانا و رێزێن پێشمەرگەی رێكخستن و بەرەیەك بەرانبەر هێزێن دوژمنی ل دەڤەرێن ل ژێر دەستهەلاتا رژێمێ دانا و نە هێلا دوژمن پیشڤەچوونێ بكەت بۆ دەڤەرێن ڕزگاركری، و حوكمەت نەچاركر گفتوگویێ بكەت و بهێتە دانوستاندنا و دانپێدانی ب مافێن ڕەوایین گەلێ كوردستانێ بدەت.
ڕێبازا پارتی و بارزانی ڕێبازا ڕزگاریخوازیا نیشتیمانیا كوردستانی یە، دخوازیت كوردستان ببیتە وەلاتەكێ سەربەخۆ و دۆزا كوردستانێ ب رێكێن ئاشتی چارەسەركەت، باوەری دانوستاندنان و رێبازێن ئاشتیێ هەیە بۆ چارەسەركرنا دۆزا كوردستانێ و هەول ددەت ئەڤ دزە ل دویڤ راستیێن جوگرافی و مێژوویی چارەسەر ببیت و ئارمانج ژێ دیاركرنا جوگرافی و سنوورێن كوردستانێ و قەبوولكرنا دەستهەلاتیا كوردستانی ل دەڤەرێن پتریا كوردان لێ د ئاكنجی، ئانكو دانوستاندن ل سەر عەردێ كوردستانێ بوون، لێ بەروڤاژی دژمن و داگیركەران باوەری ب مافێن كوردستانێ و چارەنڤیسێ گەلان نەبوو، و سیاسەتا فراونخوازیێ و سەركوتكرنێ و پەراوێزكرن و بی بەهركرنا كوردستانێ ژ مافێن وێ یێن رەوا دهاژوت.
شۆفینیەتێ و عەسكەرتاریەتێ، ئیراق بەر ب كودەتا و تاكڕەوی و دكتاتوریەتێ و شەڕی و كوشتنێ و وێرانكرنێ بر، و بارودۆخ ئالۆزتر لێكرن و ل بەرانبەر ژی بزاڤا ڕزگاریخوازیا كوردی گەشەیی ب شۆرشا كوردستانێ كر و بهۆست بهۆست كوردستان رزگاركر.
پشتی چەندین گەڕێن شەڕی و چەندین گەڕێن گفتوگویان، شۆرشا ئیلۆنێ شیا ڕژێما بەغدا نەچاركەت رێكەفتنناما ١١ ی ئادارا سالا ١٩٧٠ مۆهركەت و دانپێدانی ب مافێن نەتەوەیێن گەلێ كوردستانێ بكەت و هێزێن خۆ یێن داگیركەر ژ پتریا دەڤەران ڤەكێشیت. كو دبیتە مەزنترین دەستكەفتیێ نەتەوەیێ بزاڤا ڕزگایخوازا كوردستانی ب درێژاهیا مێژوویا خۆ. ئەڤ پیكهاتنە ل سەر عەردی بوو، وەكو ناكۆكی ژی چێبووین هەر ل سەر عەردی بوو، كو بزاڤا رزگارخواز و سەركردایەتیا شۆرشێ ئامادەنەبوون دەستبەرداری دەڤەرێن كوردستانێ بن.
بەری ٦٤ سالان گەلێ كوردستانێ ب هەڤرا شۆرشەكا مللی یا سەرتاسەری دژی داگیركرنێ و ستەم و زۆریێ كر، و رزگاركرن كر، شۆرشەكا كوردستانی بوو، هەمی باشوڕێ كوردستانێ ڤەگرت و خەلكێ هەمی پارچەیان پشكداری تێدا كر، هشیاریا نەتەوەیی و وێرەكیا شۆرشگێری بۆ خەلكی چێكر، ئێدی ب ساناهی خەلك دبوو پێشمەرگە و چەكێ شۆرشێ د هەلگرت و د چوو بەرۆكێن بەراهیێ و شەڕێ دوژمنی دكر.
شۆرشا ئیلۆنا ڕزگاریخوازا نیشتیمانی مەزنترین شۆرشا هەڤچەرخا كوردستانێ بوو، گەلێ كوردستانێ ژ خێلەكیێ و ناڤچەیێ دەربازكریە مللەتینیێ و وەلاتینیێ، و بزاڤا وێ یا سیاسی كریە شۆرشا ڕزگاریخوازیا نەتەوەیی و پێناڤی ئارمانجێن نەتەوەیی خەبات كری، و دامەزراوێن دەەلەتینیێ پێكئیناین.
ل ١١ ئیلۆنێ شۆرشا رزگاریخوازیا كوردستانێ ل سەر رێبازا بارزانی دەستپێكریە و ڤەگوهاستیە بۆ پارتی و ڕیكخستنێن سیاسی یێن دیتر، و ئەڤ سیاسەتە ب ئەڤرازی و نشیڤی یێن خۆڤە بەردەوامە و دی مینیت تا ئارمانجێن خۆ یێن ڕەوا بجه دئینیت ب پێكئینانا كیانەكێ سیاسی و یاسایێ نەتەوەیێ كوردستانێ.
هەرێما كوردستانێ بەرهەمێ خەبات و قوربانیدانا گەلێ كوردستانی یە ل سەر رێبازا پارتی و بارزانی و هێزێن دی یێن سیاسی، و بنگەهێ وێ ل بەرنامێ پارتی دا و ل ڕێبازا شۆرشا ئیلۆنێ دا دانا بوو.
ئەڤرۆ هەرێما كوردستانێ سەرفرازە ب خوڕاگری و بەرخودانا گەلێ كوردستانێ كو ئەڤ هەرێمە بەرهەمئینای وگەشەیێ پێ كری، و ل ڤی دەمی هەمی لایەنێن سیاسی دخواستی نە ل سەر بنەمایێن رێبازا بارزانی و پرانسیبێن پارتی و شۆرشا ئیلۆنێ هەڤبگرن و خۆ ب هێز بێجن و بەرسینگا هەمی بەرهنگاری و قەپخازیان بگرن،
راستیەك هەیە دڤێت هەر كەسەك بزانیت ئەو كی ببیە ژی ئەڤەیە، رێبازا پارتی و بارزانی رێبازا كوردایەتیا راست و دروستە، و پارتیا بارزانی تاكە هێزا سیاسیە خۆ ب خودانێ كورد و كوردستانێ دزانیت و ب وێ بەرپرسیاریێ رادبیت، لەوان سەرۆك بارزانی فەرموویە، چەندین پارتی بهێز بكەڤیت كوردستان ژی ب هێز دكەڤیت، ژبەر ڤێ چەندێ ژ هەڤالێن پارتی و كوردپەروەران دهێتە خواستن خۆ ل ئاستێ ڤێ بەرپرسیاریێ ببینن و خۆ پی بگەهینن كو بشێن باشتر و چاكتر خزمەتا گەل و وەلاتی بكەن، دا مللەتی پشتڕاست كەن و رازیبوون و باوەریا خەلكی ب دەستڤە بینن و پارتی بهێزبێخن و كوردستان بهێز بكەڤیت.
دا ل بیرەوەریا ٦٤سالیا شۆرشا ئیلۆنا ڕزگاریخوازا نیشتیمانیا كوردستانێ پەند و وانەیان وەرگرین و فەرمودەیێن بارزانی بكەینە یاسا و سیستەم و كاری پێ بكەین پێناڤی كوردستانەكا ئازاد و دادیا جڤاكی و مافێن مروڤی و پێكڤەژیانێ و گەلەكێ بەختەوەر.
