شه‌رێ ده‌وله‌تا ترك و PKKێ ژ به‌ر چ ده‌ست پێ كر؟
ژ به‌ریا هه‌لبژارتنێن گشتی یێن تركیا یێن ٧-ێ خزیرانێ، ل باكورێ كوردستانێ و توركیایێ “ئارگومانته‌ك” پر به‌ربه‌لاڤ كۆ دهاته ئاخافتن ئه‌و بوو كۆ، دگۆتن: گه‌ر پارتیا پرۆ-كورد HDP به‌ندا ژ %١٠یا هلبژارتنێ ده‌رباس نه‌كه، دێ كورد ده‌رڤه‌یی پارلامه‌نتۆیێ بمینن، ئه‌ڤ ژی دێ ببه سه‌ده‌م كۆ PKK جاره‌ك دی ده‌ست ب شه‌ری بكه، ژ بۆ رێ ل “سیاسه‌تا ده‌مۆكراتیك” نه‌یێ گرتن و جاره‌كه دی PKK ده‌ست ب شه‌ری نه‌كه دڤێ پشتگری بۆ HDPێ بێ داین دا كۆ ئه‌و ژی وێ به‌ندێ ده‌رباس بكه و رێ ژ شه‌ری ره نه‌مینه.
چیرۆك و گۆت-گۆت ئه‌ڤ بوو.
د ئه‌نجامێ ده HDPێ ئاسته‌نگا كۆ ل به‌ر هاتیه دایین ب رێژه‌یا ژ سه‌دێ ١٣ ده‌رباس كر، ب ٨٠ پارله‌مانته‌ران كه‌ت پارله‌مه‌تۆیا تركان. لێ وێ وه‌كی كۆ ئیرۆ خویایه، پێشی ل شه‌ر نه‌هات گرتن. شه‌رێ PKKێ و ده‌وله‌تا ترك جاره‌كا دی ژ نوو ڤه ده‌ست پێ كر.
دو ئالی ب ئاوایه‌كی ئاشكه‌ره ژ ب سه‌ركه‌تنا HDPێ بێزار بوون: حكمه‌تا ئاك-پارتیێ و قه‌ندیل.
حكمه‌تێ ب سه‌ركه‌تنه‌كا ب ڤی ره‌نگی ژ HDPێ هێڤی نه دكر. ئاك پارتی ل هێڤیێ بۆ كۆ هه‌ری كێم ب قاسی جاره‌كه دی بكاره حكمه‌تێ ئاڤا بكه دێ كورسیان بستینه. لێ ڤێ بسه‌ركه‌تنا HDPێ نه‌هشت ئاك پارتی بگه‌هه وی مرادێ خوه. ژ به‌ر كۆ وه‌كی من د نڤیسێن خوه یێن پێشیێ دی ژی ئاماژه پێ كری، ده‌نگێن نوو یێن بۆ HDP-ێ چوویین، دۆرا سه‌دێ ٩٥ ژ ئاكپ-یێ بۆ وێ چووبوون.
به‌رده‌ڤكێن ئاكپ-ێ یێن پایه‌بلند گه‌له‌ك جاران نه‌رازیبوونا خوه یا ل همبه‌ری ڤێ ئه‌نجامێ ئانین زمان. یالچین ئاكدۆغانێ به‌رده‌ڤكێ سه‌رۆك وه‌زیرێ تركیه‌یێ كۆ د هه‌مان ده‌مێ ده زه‌لامێ د پله‌یا یه‌كێ ده‌یێ سه‌رۆك كۆمار ئه‌ردۆغانه ژی، به‌ری چه‌ند رۆژه‌كان گۆت: “گه‌ر برێڤه‌برێن PKK و HDPێ ل به‌ر ده‌ستێ ئوجه‌لان بكه‌ڤن دێ ئوجه‌لان ب داران ل وان بخه. ” ڤێجا ل ئمرالیێ هه‌سابێ حكوومه‌تێ دگه‌ل ئوجه‌لان چبه ئه‌م وێ نزانن. لێ هێڤیا كۆ ئاك پارتی ب سه‌رێ خوه حكوومه‌تێ ئاڤا بكه تێك چوو. له‌وما ژی هێژ گۆتووبێژێن دژوار د نه‌ڤبه‌ینا ئاكپ-یێ و HDP-یێ دا هه‌نه.
قه‌ندیلێ ژی ب گه‌له‌ك ئاوایا نه‌ره‌هه‌تیا خوه ل همبه‌ری HDPێ ئانی زمان. ژ ڤان نه‌رحه‌تیان یا هه‌ری بالكێش نڤیسا به‌سێ هۆزات بوو.
به‌سێ هۆزات ئه‌نده‌ماكا برێڤریێیا كجك-یێ د ١٥-یێ ته‌موزێ ده نیڤیسه‌ك درێژیا د بن سه‌ره‌ده‌را: “د پرۆسه‌سا نوو ده، ده‌میا شێرێ گه‌لێ شۆره‌گه‌ره” د ئۆزگور گوده‌مێ ده نڤیسی. وێ د ڤێ نڤیسا خوه ده ده‌میرتاش ب ئاپۆلتكیێ، HDP ژی ب پاسیڤیستیێ تاوانبار كر و وه‌ها گۆت: “ده‌م ده‌ما شه‌رێ گه‌لێ شۆره‌شگه‌ره، چێنابه كۆ گه‌ل ل همبه‌ری سیاسه‌تا ژه‌نۆسدێیا پارتیا شه‌رێ تایبه‌ت ئاكپ-یێ بێده‌نگ بمینه. دڤێ ل هه‌ر ده‌ری گه‌ل ده‌ركه‌ڤه مه‌یدان و كۆلانان. دێ ژ ئیرۆ شوونده گه‌ریلا ژی به‌رسڤا ئۆپه‌راسیۆنان، چێكرنا برجا-قۆلان و به‌نداڤان بده. ”
هه‌لبه‌ت سه‌ده‌ما قاندیلێ یا نه‌ره‌هتیا ژ HDP-یێ ئه‌و بوو كۆ، ئێدی ب گرانیا ٨٠ پارلامنه‌ته‌ران د دهاته ته‌مسیل كرن كۆ دكاری وه‌كی ئادره‌سه‌ك دی یا نوویا سیاسی و ره‌وا ده‌ربكه‌ڤه پێش و دنیا ژی وێ قه‌بوول بكه. ڤێ به‌رچاڤبوون و ده‌ركه‌تنا پێش HDP-ێ یا ب ڤی ره‌نگی، سیه دخسته سه‌ر هه‌بوونا PKK یا ل قه‌ندیلێ.
نێزیكی ژ سه‌دێ ٧٠یێ كوردێن باكورێ كوردستانێ ده‌نگێ خوه دابوون HDP-ێ. ئه‌و HDP-یا ب “شیارا تركیه‌بوویینێ” ده‌ركه‌تی پێش یه‌كسه‌ر ببوو هێزه‌ك مه‌زن یا ده‌نگێ نه‌ته‌وه‌په‌روه‌ریێ مڵه‌تێ كورد. د ئه‌سلێ خوه ده دڤیا HDP-ێ ب خوه ژی ئێدی ل گۆری ڤی هێزا خوه هه‌لوه‌ست و پرۆگراما خوه‌یا سییاسی ژ نوو ڤه شه‌كل بدایایێ و بهاتیه سه‌ر مینده‌را پێدڤێی یێن نه‌ته‌ویی یێن مله‌تێ كورد. لێ فه‌رسه‌ند ژ HDPێ ره نه‌هات دایین كۆ خوه ببینه.
ل گۆری دیتنا من، ڤێ به‌رچاڤبوونا HDP-ێ، هه‌م حكمه‌ت و ده‌وله‌تا ترك و PKKیا قه‌ندیلێ ژی ترساند. هه‌لبه‌ت ده‌نگێ سیلاح و شه‌ر پێشیێ ده‌رفه‌تێ سیاسه‌تێ ژ بۆ HDP-ێ تانگ كر و ده‌نگی ل وێ دبره. نها ژی د ناڤا دو ئاگران ده نه‌چار مایه. ئالیێ حكوومه‌تێ جاره‌ك دی وێ ب پشتگریا PKK و ته‌رۆرێ تاوان باروو دكه. دخوازه ریێن قانوونی یێن سزایی ل همبه‌ری وێ ب كار بینه. د ناڤبه‌یانا قه‌ندیل و ئیمرالیێ ده دێ جهێ HDPێ د سیاسه‌تا باكورێ كوردستانێ ده چبه یه‌كسه‌ر شێلۆتر و نه زه‌لالتر بوو.
ژ زوو ده بوو كۆ حكوومه‌تا ترك و به‌رپڕسێن PKKێ هه‌ڤدو ب پێنه‌گرتنا “پرۆسه‌سا چاره‌سه‌ریێ” تاوانبار دكرن كۆ ڤێ پرۆسه‌سێ ژ ٢٠١٣-یێ ڤه ب ئاوایه‌كی د نێڤبه‌ینا حكوومه‌تا ترك، ئمرالی، HDP و قاندیلێ ده دۆم دكر. به‌رپرسێن PKK-ێ حكوومه‌ت بجهنه‌ئانینا سۆزێن كۆ دانه و ب پشتگریا داعشێ تاوان بار دكر. حكوومه‌تێ ژی دگۆت، هه‌ساب ئه‌و بوو كۆ PKK ئێدی ده‌ست ژ چه‌كان به‌رده، لێ هه‌ر دچه ئه‌و هێژ زێده‌تر خوه بۆ شه‌ری ئاماده دكه.
د ناڤ ڤێ كێش و ڤه‌كێشێ ده، د ٢٠-ێ ته‌مووزێ ل قه‌زایا سوروجێ یا رهایێ ئێرشه‌كی خوه‌كوژی ل دژی كۆمه‌ك ئاكتیڤیستێن كۆ دخوه‌ستن بچن كۆبانی پشتگریێ بۆ ئاڤاكرنا كۆبانی بكن پێك هات. د ئه‌نجامێ ڤێ ئێریشا هۆڤان ده ٣٢ كه‌سان جانێ خوه ژ ده‌ست دان، دۆرا سه‌د كه‌سان ژی بریندار بوون. هات ئاشكه‌ره كرن كۆ كه‌سێ خوه‌كوژ یه‌ك ژ ئالیگرێن داعشێ بوویێ. لێ هه‌یا نها ژی، داعشێ ب ئاوایه‌كی ئاشكه‌ره ئه‌ڤ ئێریش نه‌گرتیه سه‌ر خوه. به‌رپرسێن PKKێ حكوومه‌تا ترك ب ڤێ ئێریشێ تاوان بار كر، گۆتن ئه‌ڤ ئێرش ژ ئالیێ رێخستنا كوور یا گیرێدایی ئه‌ردۆغان ڤه هاتیه كرن.
پشتی ڤێ بوویه‌رێ دو رۆژ نه‌چوون ل جه‌یلان پنارا قه‌زایا رهایێ دو پۆلیس د مالا خوه ده هاتن كوشتن. هپگ-یا باسكه‌كێ PKK-ێ كوشتنا ڤان پۆلیسان وه‌كی تۆلهلدانا قه‌تلیاما سوروجێ گرت سه‌ر خوه. PKK-ێ ل همبه‌ری پۆلیس و ئه‌سكه‌ران ل گه‌له‌ك جهێن دی كریارێن ب ڤی ره‌نگی كرن.
د ٢٤-ێ ته‌مووزێ ده ده‌وله‌تا ترك ل همبه‌ری باره‌گه‌هێن PKK-ێ ده‌ست ب هێرشێن ئاسمانی كر. ب ده‌هان فرۆكه‌یێن جه‌نگێ ل قاندیلێ و چیایێن د سنۆرێن پارێزگه‌ها دهۆكێ دان. د وان ئێریشان ده ژی جاردی خوسارا جانی و مادییا هه‌ری زێده گها گوندیێن كورد یێن وان ده‌ڤه‌ران. د ئه‌نجاما ئێریشا فرۆكه‌یێن جه‌نگی یێن تركان ده ل گوندێ زارگه‌لێ یێ قه‌ندیلێ تام قه‌تلیامه‌ك یا خه‌لكێ بێگونه‌ه چێبوو. ٨ سڤیلێن بێگونه‌ه یێن كورد جانێ خوه ژ ده‌ست دان، ب ده‌هان كه‌سێن بێگونه‌ه هاتن بریندار كرن.
هپگ-یا باسكێ PKKێ ژ به‌ریا هه‌فته‌یه‌كێ بۆرییا نه‌فتێ یا كوردستانێ، یا دچه ئسكه‌نده‌رونێ ل نێزیك سلۆپیا ته‌قاند. ل گۆری ئاگاهداریێن وه‌زاره‌تا ئه‌نه‌رژی یا كوردستانێ، ڤێ ته‌قاندنا بۆریا نه‌فتێ دۆرا ٢٥٠ ملیۆن دۆلار زه‌رار دا حكوومه‌تا كوردستانێ. هه‌ر ل باكورێ كوردستانێ ژی شه‌ر بۆ سه‌ده‌مێ كۆ بێهێڤیه‌ك نوو د ناڤ خه‌لكێ ده چێبه. ژ به‌ر كۆ نسبه‌ته‌ك گه‌له‌ك مه‌زن خه‌لكێ كوردستانێ ل باكور، هێڤیا خوه ب رێبازێن ده‌مۆكراتیك، ئه‌نجامێن هلبژارتنان ڤه گرێدا بوون كۆ قه‌ت نه دخوه‌ستن جاره‌كه دی شه‌ر و مالوێرانی ده‌ست پێ بكه.
ڤێجا چ ده‌سته‌ك ده‌ره‌كه، بۆ نموونه ده‌ستێ وه‌لاته‌ك وه‌كی ئیرانێ ژی د نێڤ ڤی شه‌ری ده هه‌یه نینه، ئه‌و بابه‌ته‌ك دی یه. لێ مه‌به‌ستا كێ ژ ڤی شه‌ری چ دبه بلا ئه‌و به، ئه‌ڤ شه‌ر نه ژ بۆ پێدڤی و داخوازێن مله‌تێ كورد جاره‌كه دی هات ده‌ست پێ كرن. ئالیێن كۆ مراد ژ شه‌ر كرنه دێ بگه‌هن ئارمانجا خوه ئه‌و ژی دێ د پێش ده دیار ببه. لێ مله‌تێ كورد یێ دلسۆز هه‌می پشتگریێ بۆ بانگ و ده‌نگێ سه‌رۆك بارزانی یێ ئاشتیێ دكه. هیڤیا مه هه‌موویان ئه‌وه كۆ ئه‌و ده‌نگ ب سه‌ربكه‌ڤه.
