شه‌وكه‌ت ئه‌مین:فلمه فیستڤالا دهۆك یا نێڤده‌وله‌تی چالاكیا ئێكانه‌یه پارێزگه‌ها دهۆكێ شانازیێ پێ دكه‌ت
دیدار، نیوار محه‌مه‌د سه‌لیم:
شه‌وكه‌ت ئه‌مین كوركی، رێڤه‌به‌رێ هۆنه‌ری یێ فلمه فیستڤالا دهۆك یا نێڤده‌وله‌تی یا هه‌شتێ د دیداره‌كێ دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ به‌حس ل ره‌وشا سینه‌مایێ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ و هه‌رێما كوردستانێ گرنگیا فلمه فیستڤالا دهۆك دكه‌ت و دده‌ته زانین كو فلمه فیستڤالا دهۆك چالاكیا ئێكانه‌یه دهۆك شانازیێ پێ دكه‌ت و دهۆك یا بوویه سه‌نته‌رێ ئێك ژ مه‌زنترین فلمه فیستڤالێن كوردستانی و ئێكه ژ گرنگترین فلمه فیستڤالێن رۆژهه‌لاتا ناڤین ژی. دیسا به‌حس ل وێ چه‌ندێ ژی دكه‌ت كو پتر ژ 80% ژ كه‌نالێن كوردستانێ فلمێن قه‌چاخ په‌خش دكه‌ن و ب كاره‌سات ب ناڤ دبه‌ت.
ئه‌ڤرۆ: گرنگیا فلمه فیستڤالا دهۆك د چو دایه؟
شه‌وكه‌ت ئه‌مین كوركی: گرنگیا فلمه فیستڤالێ بۆ ڤه‌ژاندنا كه‌رتێ سینه‌مایێ یه بۆ هه‌موو كوردستانێ. كۆمكرنا فلمێن كوردی و بیانی یه ل ڤێرێ، ئه‌و دانوستاندنا دروست دبیت ل سه‌ر فلمێن ئێك و دو. دووركه‌فتێن خوه یێن گه‌شتیاری هه‌نه. كه‌سانێن بیانی سه‌ره‌دانا هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ن. دهۆك زێده‌تر دهێته نیاسین. بۆ بابه‌تێ سینه‌مایێ ژی دهۆك یا بوویه سه‌نته‌رێ ئێك ژ مه‌زنترین فلمه فیستڤالێن كوردستانی و ئێكه ژ گرنگترین فلمه فیستڤالێن رۆژهه‌لاتا ناڤین ژی. هنده‌ك ده‌رفه‌ت بۆ پێشكه‌فتنا گه‌نجێن كورد و پارێزگه‌هێ دهێنه پێش ئه‌ڤێن دڤێت به‌هرێن خوه د وارێ سینه‌مایێ دا پێش بێخن و ل گه‌ل سینه‌ماكارێن بیانی و ناڤخۆیی كار بكه‌ن. ژ به‌ر ڤێ فلمه فیستڤالێ ده‌رهێنه‌رێن بیانی ژی یێن هاتینه دهۆكێ و فلمێن خوه یێ ل ڤێرێ چێكرین، ئه‌ڤه ژی هه‌لبه‌ت ژ به‌ر فلمه فیستڤالێ یه و نیشاندانا وێ ئارامیا نها ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌یی. دانه‌نیاسینا ئارامیا دهۆكێ یه ژی، رازیكرنا خه‌لكه‌كی ل سه‌ر ئارامیا ده‌ڤه‌رێ نه تشته‌كێ ب ساناهی یه، نها ژی ئه‌م ل گه‌ل هنده‌ك ژووریان روونشتین، گۆتنه مه، ده‌ما مه گۆتیه خێزانێن خوه دێ چینه عیراقێ د ترسیان و هزر دكر عیراق هه‌موو وه‌كو ئێك نه‌یا ئارامه. هزر دكه‌ن دهۆك ژی یا وه‌سانه. هه‌ر كه‌سه‌كێ دهێته ڤێره ب ره‌نگه‌كێ نه‌یێ فه‌رمی نوونه‌راتیا وه‌لاتێن خوه دكه‌ن و ئه‌و دێ به‌حس ل ئارامیا دهۆكێ د ناڤ جڤاكێ خوه دا كه‌ن. تشته‌كێ گه‌له‌ك باش یێ هاتیه كرن و د شیان دایه د سالێن بهێت دا تشتێ باشتر بهێته كرن.
ئه‌ڤرۆ: ل گه‌ل مێڤانكرنا كه‌سانێن بیانی، راگه‌هاندنا بیانی ژی دهێته داخوازكرن بۆ رۆمالكرنا ڤێ چالاكیا مه‌زن؟
شه‌وكه‌ت ئه‌مین كوركی: مه هه‌ر سال پلانه‌كا باش بۆ مێڤانكرنا ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ یا هه‌یی، ئه‌ڤ ساله ده‌لیڤه ژ هه‌موو سالان پتر بوو، مه ئه‌ڤ ساله سپۆنسه‌را میدیایی ژی نه‌بوو، ب مه‌ره‌ما وێ چه‌ندێ ده‌لیڤه پتر بۆ ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ بهێته ره‌خساندن. یا دی دمینیته ل سه‌ر ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ كا دڤێت ل سه‌ر چ كار بكه‌ن. هه‌موو رێ ل هه‌مبه‌ر ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ د ڤه‌كری نه، به‌لێ كا ئه‌و دێ چاوا و چه‌ند شێت مفایی ژ ڤێ چالاكیا مه‌زن بینیت.
ب مخانی ڤه د ڤی بابه‌تی دا، راگه‌هاندنا مه پیچه‌ك یا ته‌مبه‌له. بۆ نمۆنه مه كه‌ته‌لۆكه‌ك و پرۆگرامه‌ك یێن هه‌یی هه‌موو به‌رنامێ فیستڤالێ و مێڤانێن فیستڤالێ و كه‌سانێن گرنگێن ئاماده‌بوویی یێن تێدا و هه‌ر كه‌سه‌ك ژ ڤان و فلمه‌ك ژ ڤان ژبلی پێزانینێن مه، پێزانینێن زێده‌تر ژی یێن د ئه‌نترنێتێ دا هه‌یین، دێ هێن بێژنه من كا چ مێڤانێ گرنگ ل ڤێره‌یه یان گه‌را كیش فلمایه بهێنه نیشاندان، هند خوه ناوه‌ستینن تشته‌كی ل سه‌ر بخوونن. هێش رۆژنامه‌ڤانێ مه پرسیارا دانه‌نیاسینێ و به‌رهه‌ما ژی هۆنه‌رمه‌ندان دكه‌ن، هه‌تا رۆژنامه‌ڤان دهێن دبێژنه من خوه بده نیاسین، د ده‌مه‌كی دا كو ئه‌ز كوڕێ باژێرێ وی مه، هند خوه نه وه‌ستاندیه تشته‌ك ڤێ هه‌بیت ده‌ما دهێته به‌رامبه‌ر من هنده‌ك پێزانین ل ده‌ف هه‌بن.
بابه‌ته‌كێ گه‌له‌ك گرنگه و من دڤێت پتر ل سه‌ر ب راوه‌ستم؛ كه‌سه‌كێ بیانی ده‌ما دهێته فلمه فیستڤالا نێڤده‌وله‌تی یا دهۆك یان سه‌ره‌دانا هه‌ر باژێره‌كێ بیت دكه‌ت، دێ هه‌موو تشتی ل ده‌ف خوه كۆم كه‌ت ژ لایێ كه‌لتۆری و سیاسی و ئابووری و جیوگرافی و مێژوویی و هه‌تا دووماهیێ. ئه‌م كورد ده‌ما دچینه جهه‌كی ژنوو پرسیارا ڤان تشتێ سه‌ره‌تایی دكه‌ین یێ كو به‌ری مه سه‌ره‌دانا وێ كربا، پێدڤی بوو مه زانیبا. ئه‌ڤجا ئه‌ڤا ئه‌ز به‌حسا میدیایێ ژی دكه‌م، راستیه. مه راگه‌هاندنه‌كا ته‌مبه‌ل یا هه‌یی.
ئه‌ڤرۆ: دهێته گۆتن كو دو فلمه فیستڤال بۆ هه‌رێمێ گه‌له‌كن؟
شه‌وكه‌ت ئه‌مین كوركی: ب بۆچوونا من، هه‌كه ده‌ه فلمه فیستڤالێن باش ژی هه‌بن هه‌ر كێمن و هه‌كه ئێكا خراب ژی هه‌بیت یا زێده‌یه. نها فیستڤالێن فلمان ل وه‌لاتێن پێشكه‌فتی ل باژێران و هه‌تا گۆندان ژی فیستڤالێن خوه یێن هه‌ین. فیستڤالا ئاستێ خوه یێ هه‌یی، ئاستێ فلمه فیستڤالا دهۆك گه‌له‌ك یێ باشه. دشیان دایه گه‌له‌ك فیستڤالێن دی یێن لۆكال هه‌بن، به‌لێ د ئه‌كادیمی و زانستی بن و بشێن كارتێكرنێ بكه‌ن.
ل كوردستانێ به‌ری فلمه فیستڤالێ چه‌ندین فیستڤال دهاتنه كرن، به‌لێ نه ل ئاستێ پێدڤی بوون، ژ به‌ر هندێ ژی نه‌شیان كارتێكرنێ بكه‌ن. ئه‌ز ب خوه ل گه‌ل جوریاتیێ مه نه كو ژمارێ.
ئه‌ڤرۆ: وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری چه‌ند هاریكاریا فلمسازان دكه‌ت و خوه ل وارێ سینه‌مایێ كریه خودان؟
شه‌وكه‌ت ئه‌مین كوركی: وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری هاریكاریا كری، هه‌كه بێژین نه‌كریه، غه‌دره. حوكمه‌تا هه‌رێمێ ب رێیا رێڤه‌به‌ریێن سینه‌مایێ هاریكاری یێن كرین، به‌لێ نه د رێكخستی و سیسته‌ماتیك بووینه. ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌ز ل گه‌ل جورێ چالاكیێ مه نه كو ژمارا چالاكیان. وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری هاریكاریا فلمسازان و فلمان یا كری، هاریكاریا فلمێ منێ “ئه‌زموون” ژی یێ كری، به‌لێ میكانیزم بۆ ڤان هاریكاریا نینه. ئه‌ڤ هاریكاریه د هه‌ره‌مه‌كی نه. نه‌شیایه خوه د لژنه‌كا دروست دا رێك بێخیت. هێش ئه‌م دیوانكی ئاریشان چاره دكه‌ین نه كو ب گۆره‌یی سیسته‌م و رێكخستن. هێش ما قانوونا سینه‌مایێ نینه.
ئه‌ڤرۆ: گازندا وێ چه‌ندێ دهێته كرن كو وه‌لاتی نه‌شێن فلمێن هه‌وه ل سه‌ر شاشێن تله‌ڤزیۆنان ببینن؟
شه‌وكه‌ت ئه‌مین كوركی: پێدڤیه ل سه‌ر سینه‌مایێ ببینن نه ل سه‌ر تله‌ڤزیۆنان. تله‌ڤزیۆن دووماهی وێستگه‌هه فلم ل سه‌ر بهێته نیشاندان. فلمه‌ك ده‌ما دهێته دروستكرن، دێ چیته فیستڤالان پاشان دێ چیته سینه‌مایان، ئه‌ڤه ژی ئێك ژ كێشا بوویه، چونكو سینه‌ما نه جهه‌كێ وه‌سان بوویه مرۆڤ بچیتێ، به‌لێ هێدی هێدی ئه‌ڤ ئاریشه یا چاره دبیت و خه‌لك یێ دچیته سینه‌مایان، هه‌ر چه‌نده ب رێژێن گه‌له‌ك كێمه. پاشان دێ فلم چیته قووناغا پلاتفۆرمێن دی و تله‌ڤزیۆنان و ل وێرێ ژی خه‌لك گه‌له‌ك نابینیت. 80% ژ كه‌نالێن مه فلمێن قه‌چاغ ددانه سه‌ر و ئه‌ڤه ژی كاره‌ساته. میدیا و هۆنه‌رمه‌ند و فلمساز ژی دبێ ده‌نگن و وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری ژی چو نابێژیت، ده‌ستپێكێ دڤێت بهێته رێكخستن كا كێ ماف هه‌یه فلمان په‌خش بكه‌ت و چاوان ب ده‌ست بێخیت. ژ ده‌رڤه زانكۆیه‌ك فلمه‌كی وه‌كو زانست ژی بێ ده‌ستووری فلمه‌كی نیشا قوتابیان ناده‌ت. ل ڤێره 80% ژ كه‌نالێن مه فلمێن قه‌چاغ ددانه سه‌ر و ئه‌ڤێن دمینن ژی سه‌ته‌لایتن د ترسن دێ هێنه گرتن نه‌وێرن هه‌كه ئه‌و ژی دا په‌خش كه‌ن. یێن كوردی نه‌وێرن ئه‌م دبینین، به‌لێ یێن بیانی ژی ئه‌ڤه تشته‌كێ ئه‌خلاقی یه و مافێ كۆپی رایتێ یه. دڤێت ل ده‌ستپێكێ ئه‌م ئه‌ڤێ ئاریشێ چاره كه‌ین و خوه چێ كه‌ین. هه‌ر ده‌ما ئه‌ڤ ئاریشه نه‌ما، كه‌نال نه‌چاره فلمان بكریت، به‌رهه‌مئینه‌ر ژی دێ مفایی بینیت و بینه‌ر ژی دێ مفایی ژێ بینیت ب رێیا دیتنا وی فلمی. كێ دووڤچوونا ڤی بابه‌تی كریه، ده‌ما وه‌لات پێش دكه‌ڤیت، ب ڤان تشتان پێش دكه‌ڤیت.
ئه‌ڤرۆ: دێ چاوان بینه خودانێن درامایه‌كا سه‌ركه‌فتی و پشت به‌ستنێ ل سه‌ر خوه كه‌ین؟
شه‌وكه‌ت ئه‌مین كوركی: ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ به‌حس ل وێ چه‌ندێ دكه‌ین كو دو فلمه فیستڤال بۆ هه‌رێمێ د زێده‌نه، به‌لێ به‌حس ل هندێ ناكه‌ن ب سه‌دان تله‌ڤزیۆن و رادیۆ و رۆژنامه و مالپه‌رێن ئه‌لكترۆنی یێن هه‌ین و هه‌موو د زێده‌نه. پتریا وان دڤێت نه‌مینن چونكو پتریا وان یێن خه‌به‌ری نه و هه‌مان خه‌به‌ر یێ به‌لاڤ دكه‌ن. ئه‌ڤ هه‌موو كه‌ناله بۆ كوردانه و ئێك هه‌بیت به‌سه.
هه‌كه كه‌نالێن خه‌به‌ری بهێنه كێمكرن، یێن كه‌لتۆری ب خوه دێ زێده بن و گرنگیێ ب درامایێ ده‌ن. ل ده‌ستپێكێ دڤێت خوه چێكه‌ین، كه‌لتۆرێ خوه چێكه‌ین، كه‌لتۆر د مێشكێ مه دا بهێته چاندن. پاشان میكانیزمه‌كێ بۆ وی كه‌لتۆری چێكه‌یی ب رێیا قانوونه‌كێ. دڤێت پشكه‌ك ژ باجێ بۆ سینه‌مایێ بیت، ل وه‌لاتێن پێشكه‌فتی ب ڤی ره‌نگی سینه‌ما یا پێشكه‌فتی. ل هه‌ر وه‌لاته‌كێ پێشكه‌فتی پشكه‌ك ژ باجێ بۆ كلتۆری دچیت.
ئه‌ڤرۆ: ل ده‌مێ به‌لاڤكرنا خه‌لاتان ل فلمه فیستڤالا بوری خه‌لات ب وان كه‌سان هاتنه دان یێن ئاماده نه‌بوویی، ئه‌ڤه ژ بهایێ فیستڤالێ كێم دكه‌ت؟
شه‌وكه‌ت ئه‌مین كوركی: نه‌خێر، نه‌خێر ئه‌ڤه چو ژ بهایێ فلمه فیستڤالێ كێم ناكه‌ت و گه‌له‌ك جاران ئه‌م یێن چووینه گه‌له‌ك فیستڤالێن مه‌زن، ئه‌و كه‌سێن خه‌لات پێ هاتینه دان، ئاماده نه‌بووینه. هه‌كه ئاماده بن گه‌له‌ك باشتره، به‌لێ هه‌كه نه‌هێن ژی چو ئاریشێن مه‌زن نینن، هنده‌كان ئه‌و ده‌لیڤه نینه و مژوولی چێكرنا فلمانه و هنده‌كان ژی هنده‌ك كارێن دی یێن هه‌ین نه‌هاتینه و هنده‌كان ژی هێش ئه‌و باوه‌ری بۆ دروست نه‌بوویه كو دهۆك وه‌كو پارێزگه‌هه‌كا عیراقێ جهه‌كێ ته‌نایه و ئه‌منیه‌ت یا لی َهه‌یی.
