عادل به‌رواری: باوه‌ر ناكه‌م ب ڤێ ره‌وشێ چو حوكمه‌ت ل عیراقێ بهێنه پێكئینان
دیدار، نیوار محه‌مه‌دسه‌لیم:
عادل به‌رواری، ئه‌ندامێ خولا ئێكێ یا جڤاتا نوونه‌رێن عیراقێ و شیره‌تكارێ به‌رێ یێ سه‌رۆك وه‌زیران بۆ كاروبارێن ئه‌منی، د دیداره‌كێ دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ به‌حس ل ره‌وشا ئه‌منی یا عیراقێ و پێكئینانا كابینا نوو یا حوكمه‌تا عیراقێ دكه‌ت و دده‌ته زانین كو حوكمه‌تا عیراقێ ل دووڤ ڤێ ره‌وشێ پێك ناهێت، ب تایبه‌ت هێش ناڤمالا شیعی نه‌بوویه ئێك، ڤێجا هه‌تا دانوستاندنان ل گه‌ل لایه‌نه‌كی بكه‌ت. دده‌ته زانین ژی كو ل ده‌ستپێكێ كورد هند ب هێز بوون، ده‌ما سوننیان ژی ئاریشه‌ك هه‌بایه، داخواز ژ كوردان دكر بۆ چاره بكه‌ن. خۆیا ژی دكه‌ت نێزیكی شه‌ش سالان مالكی و حوكمه‌تا عیراقێ هه‌موو د ده‌ستێ سه‌ركرداتیا كوردی دابوو و دبێژیت: كورد بشێن پۆستێ سه‌رۆكاتیا جڤاتا نوونه‌ران وه‌ربگرن گه‌له‌ك ژ یێ سه‌رۆك كۆماری باشتره.
ئه‌ڤرۆ: بۆچی حوكمه‌تێن عیراقێ ل هه‌مبه‌ر كوردان رێك ناكه‌ڤن؟
عادل به‌رواری: هه‌ر ژ سه‌رده‌مێن كه‌ڤن و هه‌تا نها ژی ل حوكمه‌تێن ئێك ل دووڤ ئێك یێن عیراقێ چو تشته‌كێ وه‌سان بۆ كوردان نه‌هاتیه كرن، بێژن مافێ وان ب دروستی ل دووڤ یا پێدڤی یێ بۆ هاتیه دابینكرن، بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ ژی چه‌ندین شوره‌ش ل عیراقێ هاتینه كرن.
ل ده‌مێ مسته‌فا بارزانی ژ ئێكه‌تیا سوڤیه‌ت زڤری ل سالا 1958ێ و پێشوازیا گه‌رما حوكمه‌تا عیراقێ یا وی ده‌می ل مسته‌فا بارزانی، هنده‌ك سوز ل گه‌ل كوردان هاتنه گۆتن، به‌لێ پاشان ژ وان سوزان ژی لێڤه‌بوون و مافێن كوردان نه‌دانێ، ئه‌و بوو به‌رده‌وامی ب شوره‌شێ هاته دان هه‌تا سه‌رهلدانێ و پاشان ژی كه‌فتنا رژێما سه‌دامی، ل وی سه‌رده‌می كورد ب هێز چوونه به‌غدا و كه‌سانێن به‌ركه‌فتی و شاره‌زا شیان هنده‌ك كارێن باش بۆ كوردان بكه‌ن هه‌ر د دستوورێ هه‌رده‌می یێ عیراقێ دا و هه‌ر ژی د وی ده‌می دا ل حوكمرانیا عیراقێ، پشتی ماوه‌كێ درێژ و بورینا چه‌ند سالان شیعه شیان سیاسه‌تا عیراقێ بێخنه بن ده‌ستێ خوه و ئێرانێ ژی ئه‌ڤه ب ده‌لڤه دیت و ب ئاشكه‌رایی ده‌ستێوه‌ردان د كاروبارێن عیراقێ دا كرن ب ره‌نگه‌كی نها عیراق هه‌موو كه‌فتیه بن ده‌ستێ وان، ب هێز بوونا وان ژی بۆ ده‌لیڤه ئێدی جاره‌كا دی مافێن كوردان بهێنه بن پێ كرن.
ل هه‌موو سه‌رده‌مان ژی هندی لایه‌نه‌كێ عیراقێ ب هێز بكه‌ڤیت دێ كار ل سه‌ر لاوازبوونا كوردان كه‌ت، ژ به‌ر هندێ ژی د به‌رژه‌وه‌ندا كوردان دا نینه چو لایه‌نێن سیاسی ل عیراقێ گه‌له‌ك ب هێز بكه‌ڤن كو جهێ پێ خوه بكه‌ن، عیراق پێدڤی ب حوكمه‌ته‌كا هه‌ڤپشك یا ئێكگرتی هه‌یه كار ل سه‌ر بنه‌مایێن دستووری بكه‌ت.
ئه‌ڤرۆ: تو دبێژی ره‌وشا عیراقێ به‌ر ب باشتر بچیت؟
عادل به‌رواری: نها باشوور و هه‌تا دگه‌هیته به‌غدا ژی ژ لایێ ئێرانێ ڤه هاتیه كونترۆلكرن و ڤه‌گه‌ریان و به‌رقه‌راربوونا ره‌وشا سیاسی و ئه‌منی ل وێرێ گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ته، ژ به‌ر كو نها شیعێن عیراقێ ل سه‌ر سێ به‌ره‌یان هاتینه لێكڤه‌كرن، لایه‌نێ ژ لایێ ئیرانێ ڤه دهێته پشته‌ڤانیكرن و لایه‌نێ هه‌ڤدی ژی ئیرانێ و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه د پارێزیت و لایه‌نێ هه‌ست ب ئاخ و نه‌ته‌وێ دكه‌ت و ئه‌ڤه ژی گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ته ببنه ئێك ژ به‌ر هندێ ژی هندی لایه‌نێ شیعی ناڤ مالا خوه رێك نه‌ئێخیت، نه‌شێت ل گه‌ل چو لایه‌نان ژی رێكه‌فتنێ بكه‌ت و ئه‌من و ئاسایش به‌رقرار نابن، چونكو ده‌ما سیاسه‌ت یا به‌رقرار نه‌بیت ده‌ستێ تێكدانێ و هه‌تا تیرۆرێ ژی ده‌لیڤێ دبینیت مفای ژی ڤێ ره‌وشێ ببینیت و ئه‌ڤه دبیته ئه‌گه‌ر كو پێكئینانا حوكمه‌تێ ژی ب زه‌حمه‌ت دكه‌ڤیت.
ئه‌گه‌رێ لاوازبوونا ده‌نگێن پارتی ل دهۆكێ چ بوو؟
عادل به‌رواری: پارتی دڤێت ب ره‌نگه‌كێ گه‌له‌ك باش كار ل سه‌ر پارێزگه‌ها دهۆكێ بكه‌ت، ل نه‌ینه‌وا كاره‌كێ باش هاتیه كرن و ئه‌نجام د دیار بوون و ل هه‌ولێر ژی ده‌نگێن باش ئیناینه، به‌لێ ل دهۆك سه‌ركه‌فتنه‌كا ب تاما خوساره‌تیێ بوو، دڤێت سه‌ركرداتیا پارتی كار ل سه‌ر ئه‌گه‌رێن كێمبوونا ده‌نگێن پارتی ل پارێزگه‌هێ بكه‌ت. پێدڤیه پارتی بزانیت بۆچی ده‌نگێن خوه كێم كرینه و وان ڤالاتیان پڕ بكه‌ت دا كو دووباره تووشی ژ ده‌ستدانێ نه‌بیت. دڤێت پارتی ل دووڤ داخوازیێن ملله‌تی بیت و د خه‌مێن ملله‌تێ دابیت.
ئه‌ڤرۆ: پێكئینانا حوكمه‌تا عیراقێ دێ یا ب ساناهی بیت؟
عادل به‌رواری: ئه‌ڤه ماوه‌كێ درێژه لایه‌نێن سیاسی یێن سه‌ر ب ئیرانێ ڤه بزاڤێ دكه‌ن ناڤبه‌را خوه خۆش بكه‌ن دا كو بشێن ببنه ئێك و به‌ربژێره‌كێ بۆ خوه هه‌لبژێرین و بچنه دانوستاندنان ل گه‌ل لایه‌نێن سیاسی و ئه‌ڤه ژی دێ پێكئینانا حوكمه‌تا داهاتی یا عیراقێ گه‌له‌ك ب زه‌حمه‌تتر لێ كه‌ت، هه‌كه ره‌وش ب ڤی ره‌نگی بیت دێ پێكئینانا حوكمه‌تا داهاتی یا عیراقێ گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ت بیت.
مالكی كه‌سه‌كێ گه‌له‌ك نێزیكی مه بوو و پتریا شه‌ڤبێریێن وی ل گه‌ل مه بوون كه‌سانێن پارتی، به‌لێ ئه‌ڤ بابه‌ته ل سه‌ر مه قولپی، نێزیكی شه‌ش سالان دشێین بێژین پارتی ل به‌غدا حوكم دكر، به‌لێ دیتنا ئێكه‌تیێ یا نێزیكی ئیرانێ و دیتنا مالكی یا نێزیكی ئیرانێ بۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌ردو لایه‌ن زێده‌تر نێزیكی ئێك ببن و خوه ژ مه دا پاش، پشته‌ڤانیه‌كا گه‌له‌ك مه‌زن ل ده‌ستپێكێ ژ لایێ پارتی ڤه ل مالكی هاتیه كرن.
ئه‌ڤرۆ: مالكی یا سه‌در باشتره بۆ پارتی هه‌ڤپه‌یمانیێ ل گه‌ل بكه‌ین؟
عادل به‌رواری: نها ژی ب دیتنا من هه‌ڤپه‌یمانی ل گه‌ل مالكی دێ باشتر بیت ژ سه‌در، وه‌سان هزر دكه‌م كاركرن ل گه‌ل وی دێ باشتر بیت. موقته‌دا سه‌در نه‌كه‌سه‌كه وه‌سایه ئه‌م وه‌كو كورد بشێین كار ل سه‌ر بكه‌ین و پشتا خوه پێ گه‌رم بكه‌ین.
ده‌ستپێكێ ل به‌غدا كورد گه‌له‌ك ب هێز بوون، ژ لایه‌كی ڤه هێژ شیعان ب ره‌نگه‌كێ به‌رچاڤ به‌رپێن خوه نه‌دیت بوون، هه‌ر ژی كه‌ساتیێن كورد ب تایبه‌ت یێن پارتی ل به‌غدا گه‌له‌ك ب هێز بوون، گه‌هشتبوو راده‌كی پتریا بڕیاران د ده‌ستێ سه‌ركرداتیا كوردی دابوو، دیسا لایه‌نێ سوننی ژی ژ به‌ر وێ شكه‌ستنا مه‌زن یا پێ كه‌فتی و ژ ده‌ستدانا ده‌سته‌لاتا سیاسی نه‌دشیا خوه ل سه‌ر پێن خوه بگریت. ده‌ما سوننیان ژی كێشه‌یه‌ك هه‌بایه دهاتنه لایێ مه وه‌كو كورد دا كو كێشا وان بۆ چاره بكه‌ین.
هه‌تا نها ژ لایێ شاندێن دانوستاندكارێن لایه‌نێن سیاسی تشته‌كێ وه‌سان نه‌هاتیه كرن كو هیڤیه‌ك هه‌بیت ئه‌ڤ لایه‌نه دێ گه‌هنه رێكه‌فتنه‌كێ یان دێ ل سه‌ر كه‌سه‌كی پێك هێن بۆ پۆستێ سه‌رۆك كۆماریێ یان پۆستێن دی. هێژ چو پۆست ل عیراقێ بۆ چو كه‌سان یان لایه‌نێن سیاسی ئێكلا نه‌بووینه و ئه‌ڤه ژی دێ ره‌وشا پێكئینانا حوكمه‌تێ ئالوزتر لێ كه‌ت.
ئه‌ڤرۆ: پۆستێ سه‌رۆك كۆماری باشتره یان سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران؟
عادل به‌رواری: چه‌ندین سالان پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ عیراقێ د ده‌ستێ مام جه‌لال و پاشان ژی سه‌ركرداتیێن دی یێن ئێكه‌تیێ دا بوو، هه‌تا نها كاره‌كێ وه‌سان نه‌هاتیه كرن كو هه‌ژی گۆتنێ بیت، یا دروست دڤێت كه‌سه‌كێ وه‌سان ل پۆستێ سه‌رۆك كۆماریێ بیت بشێت تشته‌كێ باش بۆ كوردان و هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت، د ده‌مه‌كی دا كو ئه‌و پۆسته ب خوه ژی پۆسته‌كێ زێده‌تر یێ سیادی یه و چو ئمتیازاتێن باش نینن، ژ به‌ر هندێ ژی دێ گه‌له‌ك یا باش بیت هه‌كه كورد پۆستێ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران وه‌ربگرن، هه‌ر چه‌نده یا ب ساناهی نابیت، سوننه ده‌ست به‌رداری وی پۆستی بن. ئه‌ڤێ دبیته سه‌رۆك كۆمار یان سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران دڤێت كه‌سه‌كێ گه‌له‌ك به‌ركه‌فتی و ژ هه‌ژی بیت. دڤێت وه‌كو كورد بۆ پۆستێ سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقێ ژی پشته‌ڤانیا كه‌سه‌كێ وه‌سان بكه‌ین بشێت كار بكه‌ت و خزمه‌تا كورد و وه‌لاتیان بكه‌ت.
ئه‌ڤرۆ: هێرشكرنا سه‌ر مالا سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقێ چو دگه‌هینیت؟
عادل به‌رواری: هندی عیراق هاتیه دامه‌زراندن، شیعان حوكم ل عیراقێ نه‌كریه، نها یا خوه زال كری و ده‌سته‌لات یا ل سه‌ر عیراقێ هه‌موویێ كری، چاڤێن وان یێن تاری كری و ئه‌و ب خوه یێن به‌ربووینه ئێك و به‌رده‌وام جاددێ به‌ردده‌نه ئێك و ل دژی حوكمه‌تێ بكار دئینن. ل دووماهیێ ژی دبینم پاشه‌رۆژ ل عیراقێ دێ بۆ مالكی بیت.
ئه‌ڤرۆ: ئه‌گه‌رێ ڤان خوه نیشاندانان ل عیراقێ چیه؟
عادل به‌رواری: بابه‌تێ خوه‌نیشاندانان هه‌كه پشكه‌كا بچووك ژی په‌یوه‌ندی ب ره‌وشا وه‌لاتیان یا خراب ڤه هه‌بیت، په‌یوه‌ندیه‌كا مه‌زن یا ب هاندانا وان ڤه هه‌یی ژ لایێ كه‌ساتیێن سیاسی و حه‌شدێ و ئیرانێ ل دژی حوكمه‌تێ دا كو ره‌وشا سیاسی ل عیراقێ به‌رقه‌را نه‌بیت.
