عهبدولرهحمان باگێری جوتیارێ شارهزایێ تری:- من دناڤ رهز و بیستانێن خوه دا ههتا 60 جورێن تری ههنه
دیدار، نهوزاد هلۆری:
ل سنورێ پارێزگهها دهۆكێ زورترین رێژا چاندن و بهرههمینانا تری ل ههرێما كوردستان و عیراقێ ههیه و زورترین رێژه ژی دكهڤیته سنورێ قهزا دهۆك ب دیاركری زاویته و باگێرا، عهبدولرهحمان باگێری كو ئێكه ژبناڤودهنگترین جوتیارێن ههرێما كوردستانێ نێزیكێ 60 جورێن تری بهرههمئیناینه و ددهت دیاركرن ئهگهر رێ ب وان بهێتهدان دشیان دایه تریێ خوه رهوانهی دهرڤهیێ ههرێما كوردستانێ بكهن، باگێری بۆ رۆژناما ئهڤرۆ چهندین پرسیارێن گرێدای رهوشا تری بهرسڤددهت.
عهبدولرهحمان باگێری، جوتیارێ ناسیارێ بهرههمئینان و چاندنا تری ل ههرێما كوردستان و پارێزگهها دهۆكێ دیاركر كو د نوكه دا ل ههرێما كوردستانێ ههتا 124 جورێن تری ههنه و گۆت: (تری ئێكه ژ بهرههمێن خوش و ب تام و ب مفا ل جیهانێ، كوردستان ژی ئێكه ژ وان وهلاتێن جیهانێ كو كهشوههوایهكێ گونجای و ئاخ و ئاڤهكا باش ههیه بو چاندن و بهرههمئینانا تری و سوپاس بۆ خودێ مه جوتیار و كهسانێن شارهزا ژی د بهرههمئینانا تری دا ههن).
زێدهتر گۆت: (دهستپێكا من یا چاندنێ دزڤریت بو سالێن 1976ێ و من ژ چاندنا سێڤ و خوچان دهست ب چاندنێ كریه، بهلێ پشتی كو سێڤ و خوخ و دهرامهتێ وهلاتێن بیانی هاتیه كوردستانێ من دهست ب وان جوره فێقی بهردا و دهست ب چاندنا تری كر، ژبهركو تری ئێكه ژ وان جوره فێقیێن كو پێدڤی ب شارهزایی و بسپوریهكا تایبهت ههیی و بهردهوام دڤێت بهێته پاراستن و سهخبێركرن، بهروڤاژی چوو بهرههمێ وهسا نابیت كو جوتیار بشێت داهاتهكێ دهستڤه بینیت).
عهبدورهحمان باگێری دیاركر ژی كو بزاڤێن حوكمهتا مه بۆ بهرسینگرتنا بهرههمێ بیانی كو نههێته ههرێما كوردستانێ زۆر د لاوازن و گۆت ژی: (د نوكه دا توركیا و ئیران و گهلهك ژ وهلاتێن بیانی ژی ناهێلن چوو فێقی و دهرامهتێ بیانی ب تایبهتی ل كوردستانێ بهێته دانا وهلاتێ وان دا، پێخهمهت پاراستنا بهرههمێ خومالیێ خوه و هاندنا جویتارێن خومالی بۆ بهرههمینانا دهرامهت و فێقی و چاندنێ ب گشتی، حوكمهتێن وان ب ههموو شیانان ژی پشتهڤانیا جوتیاران دكهت ژ چاندنا دهرامهت و داروباری ههتاكو فروتن و پهیداكرنا بازاڕهكێ، جهێ داخێ یه پشكهكا ههری زۆر یا كهنال و راگههاندنا كوردستانێ ژی لژێرناڤێ ریكلامێ، بهرههمێ بیانی بهرچاڤ دكهن و هاندنا خهلكی دكهن كو بكرن، پێشتر وهزارهتا چاندنێ و رێڤهبهریا چاندنێ ژی ل بهر بوو كو ب رێیا بالهفران تریێ پارێزگهها دهۆكێ رهوانهی دهرڤه بكهن، بهلێ پشتی قهیرانا دارایی و پهژیكا كۆرۆنایێ هاتی ئهو بزاڤ هاتینه راگرتن و چوو دهرگهه ژی ڤهنهبوینه كو دووباره ئهڤ یهك بهێتهكرن).
ل بارا بناڤودهنگترین جورێن تری ل پارێزگهها دهۆكێ گۆت: (ل سنورێ پارێزگهها دهۆكێ زورترین جورێن تری ههنه، ژ گرنگترین جورێن تری ل پارێزگهها دهۆكێ ژی تایفی، رهش مێو، كهمالی، حلوانی، میرانی، زهركی، چاڤ گا، میسا بهگ، واجهیی، سیفلین، كوندار، بالیرا، فریكا، تروبا، بهیتهمونی، باهرزی، یاقوتی، عهباسی، خیزاڤی، حیجازی، ریكلوپ، كینگ ئهمریكی، روسی پێنج، روسی حهفت، بارلێت، سوپێریا، كاردینال، كریبسون، ڤی وهن، ڤی توو، میسكات، ماتوب، توبلاك … هتد هندهك تریی مه دهستكاری تێدا كریه و ناڤێ وێ كریه تریێ باگێرا كو ل ههموو جیهانێ ب تنێ ل باگێرا ههیه و جورێ وی ژی نمره ئێكه و تریهكێ زێده خوش و ب تامه و ل بازاری كریارێن خوه زۆر ههنه و خواست ل سهر ههیه، تریێ باگێرا پشتی چهندین تێستان ژلایێ من و چهند كهسانێن تایبهتمهند و شارهزا ل دوماهیێ ئهنجام ههبوو و ب سهركهفت و نوكه رێژهیهكا باش یا ڤی جورێ تری مه ههیه و بزاڤێ دكهین سال بۆ سالێ زێدهتر گرنگی پێ بدهین و مه دایه چهند جوتیاران ژی).
باگێری د درێژاهیا ئاخفتنێن خودا دیاركر ژی كو ئهو تریێ ل پارێزگهها دهۆكێ دهێته بهرههمئینان چوار بۆ پێنج جاران زێدهتره ژپێدڤی یا خهلكێ پارێزگهها دهۆكێ و گۆت ژی: (ئهگهر كوگههێن ههلگرتن و تهزاندنا تری ل پارێزگهها دهۆكێ بهێنه دانان دشیاندایه ههر چوار وهرزێن سالێ تری بۆ خهلكێ پارێزگهها دهۆكێ بهێته ههلگرتن بێی كو پێدڤی ب تریێ بیانی ههبیت، بهلێ جهێ داخێ یه ههتا نوكه چوو كوگهه نینه و چوو كارگهه ژی نینه بۆ گوهرینا تری بۆ جورێن دی وهكو گوهرینا تری بۆ شهربهت یان مهرهبا … هتد، دیسان ئهگهر رێیا بهغدا و موسل و دهڤهرێن دن ژی یێن عیراقێ ههمبهر جوتیاران بهێنه ڤهكرن دشیان دایه رێژهیهكا ههری زۆر یا تری ل وان پارێزگهها بهێنه فروتن، ئهڤه زێدهباری كو ل پشكهك ژ پارێزگههێن عیراقێ ژی تری ههیه، ژبهركو خهلكێ عیراقێ خواستهكا باش بۆ تریێ كوردستان و پارێزگهها دهۆكێ ههیه، بهلێ جهێ داخێ یه رێ نینن بۆ هنارتنا تری، ئهڤه زێدهباری كو ژ بهر رهوشا ئهمن و ئاسایشێ پشكهك ژ ترومبێلێن بارههلگر نهشێن بچن).
عهبدولرهحمان باگێری، جوتیارێ ناسیارێ بهرههمئینان و چاندنا تری ل ههرێما كوردستان و پارێزگهها دهۆكێ د درێژاهیا ئاخفتنێن خودا دیاركر ژی كو پشكهك ژ تریێ دهێته كوردستانێ ب رێیێن قاچاغ ل توركیا دهێن و حوكمهت بزاڤان دكهت كو نههێلن بهێت، بهلێ ههر دهێت و گۆت ژی: (ههردهما تری و دهرامهت و فێقیێ بیانی دهێته ههرێما كوردستانێ مهزنترین ئاریشهیا فروتنێ و نهبوونا بازاری بۆ جوتیارێ كوردستانێ دروست دبیت).
ل بارا شیانێن بهرههمئینانا تری ل كوردستانێ و پارێزگهها دهۆكێ، جوتیارێ ناڤبری گۆت: (ههتا نوكه چوو ئامارێن دروست ل كوردستانێ نینن كو ئاستێ شیان و بهرههمینانا تری ل ههرێما كوردستانێ یان پارێزگهها دهۆكێ دیار بكهت، بهلێ ب گورهی روپیڤانێن مه كو بهری چهند سالهكێن كێم هاتیهكرن، تنێ ل سنوورێ ههردوو ناحیێن زاویته و مانگێش یێن سهر ب قهزا دهۆكێ ڤه سالانه دناڤبهرا 16 بۆ 20 هزار تهنێن تری دهێنه بهرههمئینان، بهلێ نوكه نیڤا وان زێدهبویه ئانكو گههشتیه پتری 25 هزار تهنان كو ئهڤ یهك ژی رێژهیهكا باشه و ژ پێدڤی یا خهلكێ پارێزگههێ زێدهتره).
ل گهل دهستپێكرنا كابینا نوو یا حوكمهتا ههرێما كوردستانێ، رۆژهكێ بێگهرد تالهبانی وهزیرا چاندنێ یا حوكمهتا ههرێما كوردستانێ سهرهدانا پارێزگهها دهۆكێ كر و بریار بوو ل گهل پارێزگارێ دهۆكێ و ئالیێن پهیوهندیدارێن چاندنێ كوم ببیت، درێیا خوه دا بۆ پارێزگهها دهۆكێ وهزیرا ناڤبری سهرهدانا رهزێ عهبدولرهحمان باگێری دا و ژ نێزیك سهحا ئهزموونا ناڤبری كر د بهرههمئینان و چاندنا تری دا، ژبهركو تریێ عهبدولرهحمان ب شێوازهكێ زانستی و ب گورهی ستاندارێن جیهانی هاتیه چاندن، وهزیرا چاندنێ ژڤانێ كومبوونا خوه ل گهل پارێزگار و ئالیێن چاندنێ ژ بیركر، دڤی واریدا عهبدولرهحمان باگێری گۆت: (وهزیرا چاندنێ ژ نێزیك سهرهدانا رهز و بیستانێن من كریه و ب چاندنا تریێ مه حێبهتی ببو، ئهڤه بویه ئهگهر كو ئهو كومبوونا خوه ژبیر بكهت، ههتا خوه وهزری گوته پارێزگاری ئهو جهێ ئهز چویێ ئهگهر هوین و ههركهسێ چوبایێ دا خوه ژ بیر كهت، دهستخوشی ل كارێ مه كر و پشتهڤانیا خوه ژی بۆ مه دوپات كر، كو ئهڤ یهك گرنگیهكا زۆر بۆ جوتیاری ههیه و د بیته پالدهر زێدهتر گرنگی ب چاندنێ بدهت).
باگێری دیاركر ژی كو ئهو داخوازێ ل سهرۆكێ حوكمهتا ههرێما كوردستانێ دكهت كو كارگههێن گرێدای بهرههمێ تری و كوگههێن تهزاندنێ بۆ جوتیارێن فێقی و دهرامهتی ل پارێزگهها دهۆكێ بدانن و گۆت ژی: (ملهتێ مه و وهلاتێ مه دێ پێشكهڤیت هندی گرنگی ب بهرههمێ خومالی بدهت و خهلكێ خوه بدهت كاری، لهوا گرنگه ب ههموو هێز و شیان پتشهڤانیا جوتیار و بهرههمێ خومالی بهێتهكرن، د نوكه دا سنورێ قهزا دهۆكێ زۆر گرنگه كو كارگهه بهێتهدانان، نهك تنێ ل دهۆكێ بهلكو كارگههێن جورێن دی یێن فێقی ل دهڤهرێن دن ژی یێن پارێزگهها دهۆكێ بهێنه دانان).
عهبدولرهحمان باگیری ل بارا تایبهتمهندی یا خوه یا تری و ناڤودهنگیا تریێ خوه گۆت: (ههر مرۆڤهكێ ب دلسووزی و شارهزایی و ب بهردهوامی كار بكهت، ب گورهی زانست و ستاندارێن جیهانی یێن چاندنێ بچت، بێگومان دێ شێت ل سهر ئاریشهیێن خوه زال بیت و باشترین تری و فێقی و دهرامهتی بهرههمئینیت، سوپاس بۆ حوكمهتا ههرێما كوردستانێ و پارێزگارێن دهۆكێ یێن بهرێ و نوكه ژی كو پشتهڤانیا من دكهن داكو بشێم زێدهتر سهركهفتی بم د وارێ چاندن و بهرههمئینانا تری دا، د نوكه دا شارهزایا من دوارێ تری دا دگههیته 27% كو ئهڤ رێژه كێمه و پێدڤی یه زێدهتر خوه شارهزا بكهین و پێ بگههینین ژبهركو چاندنێ شارهزایی و كار و ماندوبون و دوڤچون و پرسیاركرن و زانین دڤێت داكو بشێن ههڤركیا نیڤدهولهتی بۆ بهرههمئینان و چاندنا تری بكهین، د نوكه دا پتری 60 جورێن تری و پتری پێنج هزار دارێن تری من ههنه و بهرههمێ وان هندهكا پێ گههشتیه و نوكه ل بازاری ههیه، بهرههمێ هندهكان ژی هێشتا نهگههشتیه ههتا خوه من تری ههیه ل وهرزێ پایزێ دهێته بهرههم كو ئهڤ یهك ژی تشتهكێ گرنگه و پێدڤی یه زێدهتر گرنگی پێ بهێتهدان).
جوتیارێ ناڤبری دیاركر ژی كو پێشتر ئهوی پشكداری د چهند ڤیستهڤال و بهریكانهیێن تری ل كوردستانێ كریه ب تایبهتی ل دهۆك و ههولێرێ و گۆت ژی: (تریێ من ژلایێ رێڤهبهریا چاندنا پارێزگهها دهۆكێ بۆ لهندهن هاتیه رهوانهكرن و شارهزا و خهلكێ وێ كهیفا وان زۆر پێ هات و ب تریهكێ ههری باڤ دایه دیاركرن، ب هاریكاریا حوكمهتا ههرێما كوردستانێ چهند وهلاتێن بیانی گهریامه داكو ئهزموون و سهربورهكا باشتر یا تری دهستخوڤه بینم ب تایبهتی بۆ ئیران و توركیا و سوریێ مه تریێ وان ژ نێزیك دیت، بهلێ د راستی دا تریێ مه زۆر ژ تریێ وان باشتره ژبهركو كهشوههوا و ئاخا مه زۆر گرنگ و باشه بۆ چاندنێ، عهرهب دبێژن جهێ رهسهن یێ چاندنا تری كوردستانێ یه ههتا خوه تریێ یونان ل كوردستانێ چویه، مه ل بهربوو سهرهدانا ئهلمانیا و ئوسترالیا و سودێد ژی بكهین بهلێ ژ ئهگهرێ كۆرۆنایێ و قهیرانا دارایی ئهڤ سهرهدانه نههاتنهكرن، ئهز باوهرم ئهگهر هاتبانه كرن دا تشتهكێ ههری باش بیت و ئهزموونا وان وهلاتیان ژی ژ نێزیك بینین و مفای ژێوهرگرین).
ل دوماهیێ گۆت: (نوكه د بهرنامێ من دایه كو تریێ زێدهتر بچینم و پێشبێخم و بهرههمینانا وێ زێدهتر بكهم، داكو ، نوكه بهرههمێ مه ههموو ل نافخوه دهێته فروتن و پشكهكا كێم دچیته باژێرێن عیراقێ، ئهز شهڤ و رۆژان دناڤ رهز و بیستانێن خوه دامه و زۆر كهیفا من پێ دهێت و هندی ژ من بهێت دێ ل سهر چاندن و بهرههمئینانا تری بهردهوام بم).