عه‌ره‌بستانا سعوودی و موجاهدێن كورد
ل 11 ی هه‌یڤا 11 سالا 1918 جه‌نگا جیهانی یا ئێكێ ب دووماهی هات و ئۆسمانیامن خوه ژ ئه‌ڤا دبێژنێ رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ڤه‌كێشا، ژ وێ رۆژێ وه‌ره عه‌ره‌ب بۆ خوه ل سه‌میانه‌كێ دگه‌رن و گه‌له‌ك هێز و ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بان د هه‌ولدانێ دا بوون ببن ئه‌و سه‌میان، جه‌مال عه‌بدولناصر ژ مسرێ به‌ر ب سووریێ و یه‌مه‌نێ چوو، به‌عسی ل لوبنانێ ژ دایبكبوون و به‌ر ب دیمه‌شق و به‌غدا و پلانا كۆمیتا سه‌ركردایه‌تیا نه‌ته‌وه‌یی ئه‌و بوو حزبا به‌عس ل هه‌می پارچێن عه‌ره‌بی دیوانان حوكمداریێ ڤه‌ده‌ت، ب هه‌مان شێوه كۆمونیستێن عه‌ره‌ب و ئه‌ڤ لایه‌نه ب ته‌نێ نه بوون خه‌ونا مه‌زناهیێ د ناڤ عه‌ره‌بان دا و ل ده‌ڤه‌رێ هه‌بیت، عه‌ره‌بستانا سعوودی، ل ده‌ستپێكا سالێن شێستان دا به‌ر ب دۆستیا زه‌یدیێن یه‌مه‌نێ و هاندانا وان بۆ بنئاخكرنا هێڤییێن ناسڕیان ل یه‌مه‌نێ، ل سووریێ ژی ب هه‌مان شێوه به‌رامبه‌ر ده‌وله‌تا ئێكگرتی د ناڤبه‌را شام و قاهیره دا، زێده‌باری چه‌په‌رێ ده‌وله‌تێن كه‌نداڤی ب برا مه‌زناتیا سعوودی ژ سالا 1981 ێ ڤه په‌یمانا تایف یا سالا 1989 ێ حه‌ریری و سه‌نگا عه‌ره‌بستانێ به‌ر ب به‌یرۆتێ بر، یا ل گه‌ل فه‌له‌ستینیان ژی خوه‌یایه كو عه‌ره‌بستانێ ئه‌ڤ كێش ب كێشا خوه‌یا سه‌ره‌كی دیتیه.
د ناڤبه‌را وارسۆ و ئه‌تله‌نتیك دا و د ده‌مێ شه‌ڕێ سارێ د ناڤبه‌را وارسۆ و ئه‌تله‌نتیك دا ئێكه‌تیا سۆڤێت گه‌له‌ك هه‌ول دا ئه‌ردێ ده‌وله‌مه‌ندێ ئه‌فغانان بكێشیت بن كونترۆلێ، ل سالا 1986 ێ له‌شكرێ سۆڕ ل كابۆل نه‌جیبولاه ده‌ستنیشانكرن وه‌كو حاكمێ پایته‌ختا ئه‌فغانیان، ژ به‌ركو هه‌ر پێشكه‌فتنا وارسۆ و سۆڤێت دهات هه‌ژمارتن پاشڤه‌چوونه‌ك بۆ ئه‌تله‌نتیك و ئه‌مریكا ئێك ژ رێیێن لاوازكرنا سۆڤیه‌ت ل ئه‌فغانستانێ ئایینكرنا ڤی شه‌ڕی بوو، واته موسلمان و كۆمۆنیست، رێ هات ڤه‌كرن عه‌ره‌بستانا سعوودی بكه‌ڤیت قووناغه‌كا نوو ئه‌و ژی ب په‌روه‌رده‌كرن و هنارتنا جهادیان، واته ئه‌گه‌ر عه‌ربستانا سعوودی هه‌تا نوكه ب پاره و یه‌یمانان به‌ر ب هێزه‌كا هه‌رێمی درێ دا بوو، ژ ڤێره و پێدا جیهادیێن خوه یێن گه‌نج ل گه‌ل پاران ره‌وانه‌یی ده‌رڤه‌یی سنۆرێ ده‌وله‌تا خوه كرن و ده‌ست هاڤێت خواندنگه‌هێن په‌روه‌رده‌كرنا جهادیان ل مزگه‌فتێن وه‌لاتێن دوور ژ سه‌حڕا عه‌ره‌بان بوو كو ببن هێزه‌كا ئاماده و خورت ل مه‌یدانان، پشتی پریسترویكا، به‌رنامێ پریسترویكا گۆرباچووفی ل سالا 1987 ێ نه‌شیان هلوه‌شاندنا ئێكه‌تیا كۆمارێن سۆسیالستێن سۆڤیه‌ت راگریت، ئه‌مریكا ده‌رفه‌ت بده‌ستڤه‌ئینا، جاران ل گه‌ل ناتۆ و جاران ب ته‌نا سه‌رێ خوه ل ده‌ڤه‌رێ خیڤه‌ت ڤه‌دان. لێ ل سۆمالێ و هه‌روه‌سا ل ئه‌فغانستان و عیراقێ تووشی زیانێن گیانی بوو و ته‌نگه‌ژا ئابووری ژی بۆ سه‌ربار و د ئه‌نجام دا ئه‌مریكا هێزێن خوه ژ ده‌ڤه‌رێ ڤه‌كێشان و جاره‌ك دن ڤاله‌هی كه‌فت مه‌یدانێ، رۆس كه‌فتن خه‌ونا میراتێ سۆڤیه‌ت، چین، چه‌نده تانوكه ڤێ ده‌وله‌تێ هه‌ولدانا وه‌رگه‌رانا حوكمداران نه كری یه لێ بێگومان وه‌كو هێزه‌كا ئابووری یا جیهانی چاڤ ل ئه‌ردێن زه‌نگینه، ژ ئالیه‌ك دی ڤێ ڤاله‌هیێ هێزێن ده‌ڤه‌رێ هشیاركرن كو سه‌ركێشیێ بكن، ئه‌ڤ جاره مسڕ نه مسڕا جاران و عه‌بدولناسڕی یه، كه‌مۆنیستا ژی پشتی یۆری ئه‌ندروپۆف باركر و به‌عسیان د گه‌ل عه‌فله‌قی، له‌وان مه‌یدانا سه‌ركێشه‌كێ ژ ناڤ ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بان بۆ سعوودیی به‌رفره‌ه بوو، ئه‌ڤه‌بوو ڤێ جارێ له‌شكرێ عه‌ره‌بستانێ بۆ چالاكیێن ژ ده‌رڤه‌یی وه‌لات ل به‌حره‌ین و یه‌مه‌ن، ئه‌ڤ ژی قووناغه‌كا نوو یه. عه‌ره‌بستان و عیراق، ئه‌ڤ ده‌وله‌ته ژ گه‌له‌ك ئالیان ڤه بۆ سعوودیێ گرنگه، مه‌لبه‌ندا هه‌ڤركیا سونی و شیعه‌یانه و جیرانه و ژ ئالیێ خوه‌ڤه هه‌ڤسنۆره ل گه‌ل دو هێزێن دن یێن هه‌رێمی، توركیا و ئیران، هه‌ر ئێك ژ وان ژی مینا عه‌ره‌بستانا سعوودی ل شوون پیێ خوه دگه‌ریت نه‌مازه پشتی خوه ڤه‌كێشانا ئه‌مریكا ژ ده‌ڤه‌رێ.
ل پایزا 2010 ێ مه‌لیك عه‌بدولاه بانگه‌وازیه‌ك دا خواندن تێدا داخوازا عیراقیان كر بو مێهڤانداریه‌كێ ل ریازا پایته‌ختا سعوودیێ، لێ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر زوو به‌رێ مێهڤانداریێ دا هه‌ولێرێ: وی قورته‌ك ته‌حل دا گه‌وریا خوه و سه‌رۆكاتیا ئه‌نجوومه‌نێن عیراقێ گه‌هاند مالكی لێ د هه‌مان ده‌م دا پاریه‌ك قه‌له‌و ژی بۆ كوردان مسۆگه‌ر كر، تاله‌بانی بۆ سه‌رۆك كۆمارێ عیراقێ، ئه‌و ژی به‌روڤاژی تێكگه‌هشتنێن ل دیمه‌شقێ هاتین كرن و دڤیا بوا ل ریاز هاتبا موهركرن د ناڤبه‌را عه‌ره‌بێن عیراقێ دا.
عه‌ره‌بستانا سعوودی و موجاهدێن كورد، هه‌ر ژ ده‌ما هه‌ڤركیا دگه‌ل ناسڕی و به‌عسی و شوعیان عه‌ربستانا سعوودی هێزا خوه یا نه‌رم بكاردئینا، ژ ئالیه‌كێ ڤه پاره و ژ ئالیێ دن ڤه كه‌لتۆر و ئیسلام گۆره‌یی تێگه‌هشتنا محه‌مه‌د بن عه‌بدولوه‌هاب، كوردستان ژی نه ژده‌رڤه‌یی تماهیا ڤێ ئیسلامێ بوو، ئاسانكاری هات كرن بۆ خواندنا ئایین ل قوتابخانێن سه‌ر ب سعوودیێ ڤه و د هه‌مان ده‌م دا به‌لاڤكرنا تێگه‌هشتنا سعوودی بۆ ئیسلامێ ل كوردستانێ و پێنگاڤ ب پێنگاف ئه‌ڤ تێگه‌هشتن و كه‌لتۆر ل سه‌ر كیستێ تێگه‌هشتنا مه‌لایێن مه‌زنێن كوردان بۆ ئیسلامێ به‌لاڤبوو، ده‌لنگ كورتكرن، ریه به‌ردانا ب بۆست، گومانلێدانا پیرۆزكرنا مه‌ولید نه‌به‌وی، رێگرتن ل خواندنا سوره‌تا فاتیحه ل سه‌ر وه‌غه‌ركریان، سنۆرداركرنا سه‌ره‌دانا قه‌بران، پێ نویساندنا ب هه‌ڤرا ل ده‌ما نڤێژی، تلی هه‌ژاندن ده‌ما خوه‌ندنا ته‌حیاتێ ل سه‌ر نڤێژێ و گه‌له‌ك نموونێن دن یێن زالبوونا كه‌لتۆرێ ئیسلاما سعوودی كو به‌ری چل ساله‌كان ژی یه‌ك ژ ڤان خه‌سله‌تێن دینی یێن نوو د ناڤ كوردێن شافعی دا نه بوو، د راستی دا موجاهدێن كورد و عه‌ره‌بستانا سعوودی ژ شه‌ڕێن ئه‌فغانستانێ وه‌ره ئێكتر ناس دكه‌ن، لێ جارێ قووناغ بۆ وان ئه‌و نینه سۆر و سۆر بێژن بژی مه‌لیك سه‌لمان و هه‌ردو محه‌مه‌د، لێ ل گه‌له‌ك مزگه‌فتێن پارێزگه‌ها دهۆكێ هه‌كه خوتبێ بكه‌ی دێ بینی نه‌حه‌زێن سیاسه‌تا عه‌ره‌بستانا سعوودی دوژمنن و كه‌لتۆرێ ئیسلاما سعوودی ره‌واجه ب شه‌ربه‌ت و شرینی.
