عیراقا به‌رێ نازڤڕیت
حوكمرانیا ناڤه‌ندی و خرڤه‌كرنا هه‌می ده‌ستهه‌لاتان ل عیراقێ د ده‌ستێ ئێك كه‌سی و ئێك گرۆپ و ئێك ئالی دا، كو به‌ری نها ل عیراقێ هه‌بوو ب دووماهی هاتیه و ل گۆر ده‌ستوورێ 2005ێ هاتیه په‌سه‌ندكرن سیسته‌مه‌كێ دی یێ حوكمرانیێ كو فیدرالیه ل عیراقێ دهێته په‌یره‌وكرن. له‌ورا به‌هرا پتر یا بۆچوونان دبێژن كو عیراقا به‌رێ چ جارا نازڤریته‌ڤه، باشه چ فاكته‌ر بوون ئه‌و بۆچوون زێده‌تر لێ كرین و واقعه‌كێ هوسا سه‌پاندی كو پێكهاتێن دی یێن ناڤا عیراقێ، ب تایبه‌تی سونه و توركمان و ئه‌وێن دی ژی ل دویف دروستكرنا كیانه‌كێ بگه‌ڕن كو واتایا سه‌ربخۆیا بریاردانێ تێدا بیت.
بێگومان حوكمرانیه‌كا دكتاتۆرانه كو نها د دونیایا نوو دا جهێ ڤێ مۆدێلێ نینه و ناگونجیت. ئه‌ڤه هنده‌ك بابه‌تێن گه‌له‌ك هوور و مێژوویی نه و ره‌هه‌ندێن وێ هند دكورت نینن كو د بابه‌ته‌كی دا جهێ وان بێته كرن. لێ ب تنێ بۆ به‌رچاڤكرن من ئاماژه پێ كر. هه‌كه بزڤرینه حوكمرانیا نوری مالكی كو دخواست عیراقێ بۆ به‌ری 2003 یێ بزڤرینیت، لێ بزاڤ نه‌كرن بۆ به‌لاڤكرنا داهاتیان و هه‌ڤپشكیا راسته‌قینه یا پێكهاتان دا كو بشێت حه‌زا عیراقه‌كا نووتر د چاڤێ وان پێكهاتان دا بچه‌سپینیت. به‌لكی به‌رده‌وام مژوولی هندێ بوو كا كیژ رێك ب سه‌ناهیتره كو وه‌كی دكتاتۆره‌كی ره‌فتارێ بكه‌ت و كیژ قانوون دێ شێت ده‌ستهه‌لاتێ د ده‌ستێ وی دا خرڤه‌كه‌ت، ل هه‌مان ده‌می بزاڤ دكرن كو باوه‌ریێ د ناڤ پێكهاتێن عیراقێ دا لاواز بكه‌ت. هه‌تا كو نها بۆچوونا پشكه‌كا سیاسیان ئه‌وه، ده‌ركه‌فتنا داعش یا گرێدایه ب ئه‌نجامێن سیاسه‌تا مالكی ڤه. ئه‌ڤجا ب ئاشكرایی نابینم كو عیراق د كه‌شه‌كێ سه‌قامگیر دا بمینیت و هه‌ر بزاڤه‌ك ژی بۆ ئێكگرتنا عیراقێ ژبلی دروستكرن و كووركرنا هه‌ڤركیێ چ به‌رهه‌مه‌كێ دی نابیت، چونكی ئه‌ڤه ل سه‌ر ئاستێ نه‌ته‌وه و مه‌زهه‌ب و پێكهاتیان كه‌ڤن بوویه، به‌لكو بابه‌تێ فیدرالیێ و شیانا ئاڤاكرنا عیراقه‌كا دی هه‌یه، نه‌كو بزاڤكرن بۆ ب هێزكرنا عیراقه‌كێ ب تنێ ل به غدا حوكم لێ بێته كرن!.
ژ ئالیه‌كێ دی هه‌تا نها دیار نینه ئه‌رێ شه‌رێ داعش هه‌تا كیژ قووناغێ دێ ل عیراقێ مینیت؟ ئه‌رێ سونه دێ چنه به‌ره‌یێ دژی داعش و ب ئێكجاری بریاره‌كا ژ وی جۆری دده‌ن؟ ئه‌رێ كورد دێ بسه‌ركه‌ڤن و دێ چ بریار ده‌ن؟ چونكی كورد تاكه پێكهاتیه ل عیراقێ ئه‌گه‌ر بڤێت دێ نه‌خشه‌ی گهۆریت. هه‌روه‌سا هه‌تا چ راده كاودانێن ناڤخۆیی و جیهانێ دێ بۆ بریارێن سه‌ركردایه‌تیا سیاسیا كوردی دهاریكار بن؟ ئه‌رێ شیعه و ب تایبه‌تی مه‌رجه‌عێن وان دێ گه‌هنه وێ باوه‌ریێ كو ئه‌و نه‌شێن ب تنێ حوكمی ل عیراقێ بكه‌ن؟ لێ ب دیتنا من عیراقێ هند شیان نه‌ماینه ڤان هه‌می هه‌ڤڕكی و ئاریشێن ناڤخۆیی هه‌لگریت، زێده‌باری كو چ پێكهاتێن عیراقێ ڤی به‌رهه‌ڤ نینن ل بن سیبه‌را ئێك پارچه‌یا عیراقێ بمینن.
