عیراق و كوردستان وچه‌ند راستیه‌ك
عیراق و كوردستان وچه‌ند راستیه‌ك
(پشكا 1)
خالد ئه‌حمه‌د بادى
قانوونا ژیانێ ئه‌وه كو ئه‌م مرۆڤ چ وه‌ك تاك یان وه‌ك جڤاك بهایێ هه‌مى تشتان بزانین وتامێ ژێ ببینین و مفای ژێ وه‌رگرین و راستیا وى تشتى بزانین، و ئه‌ڤه د بۆرینا ده‌مى دا دیار و ئاشكه‌را دبیت، هه‌ر وه‌سا د سه‌حكرنا رابردو و چوویى دا دیار دبیت، و ئارمانجا هه‌ر كاره‌كى ب جێبه‌جێكرنا كارى دا ئاشكه‌را و دیار دبیت. هه‌روه‌سا سیاسه‌تڤان و و زانا و ره‌وشه‌نبیرێ بیانى (ویلیام فوكنێر) دبێژیت (چ جاران نه ترسه ئه‌گه‌ر تو ده‌نگێ خوه بلند بكه‌یى بۆ حه‌قى و راستیێ و چ جاران به‌رامبه‌ر یێ زولم و یێ سته‌مێ دكه‌ت نه‌به هه‌ڤال و پشته‌ڤان، هه‌كه هه‌مى خه‌لكى ژى وه‌كر تو وه نه‌كه و دێ شێى جیهانێ گوهۆرى .دیرۆك شه‌رمێ ژ گه‌ل و جڤاكان ناكه‌ت، هه‌رده‌م راستیان دده‌ت خۆیاكرن، ئه‌ڤ چه‌نده ژى د ناڤه‌رۆكا فه‌رهه‌نگا گشتى و ب تایبه‌ت دا و د ناڤ لاپه‌رێن فه‌رهه‌نگا دیرۆكا كوردستان و عیراقێ دا هاتینه تۆماركرن و ئه‌ڤ راستیه ناهێنه ڤه‌شارتن. ئه‌گه‌ر لاپه‌رێن دیرۆكێ ڤه‌ده‌ین و هویرك هویرك ل ناڤه‌رۆكا وان لاپه‌ران بنێرین، دێ بۆ مه دیار بیت كو ل وان وه‌لاتێن كورد ل سه‌ر هاتینه پاچه‌كرن ل ناڤبه‌را عوسمانى و سه‌فه‌وى و عه‌ره‌بان دا و بتایبه‌ت ل عیراقێ پتریا ئه‌ردى یێ كوردان بوویه، بۆ نموونه ل ده‌مێ ( فتوحات اسلامیه) ڤه‌كرنێن ئیسلامێ هاتینه ده‌ڤه‌را عیراقێ هه‌تاكو ده‌ڤه‌را به‌غدا هه‌مى یا كوردان بوو، ئانكو زنجیرا چیایێ حه‌مرین هه‌مى یا كوردان بوو و كورد لێ هه‌بوون ده‌مێ سه‌ركردێ وى سه‌رده‌مى یێ كو سه‌رپه‌رشتیا ڤه‌كرنێن ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ دكر گه‌هشته ده‌ڤه‌را حه‌مرین و راوه‌ستیا و نامه‌یه‌ك بۆ خه‌لیفێ وى سه‌رده‌مى فرێكر و گۆتێ ئه‌ڤ جهێ ئه‌م گه‌هشتینێ ئاخفتن و جلوبه‌رگ و كه‌ش و هه‌وایێ ده‌ڤه‌را وان یا جودایه و جودایه ژ ده‌ڤه‌رێن دى، ئانكو مه‌ره‌م پێ كورد بوون و ل وى سه‌رده‌مى گۆتێ ناڤێ وان چنه؟، گۆت كوردن.. گۆتێ ناڤێ وان بكه‌نه كوردێن چیایى. دیسا ل په‌رتووكا (اعوام الرماد) دا یا نڤێسه‌رێ وێ یێ فه‌له‌ستینى (یوسف یوسف) كو تێدا دیار دكه‌ت ل ده‌مێ وه‌زیرێ داگیركه‌ریێن بریتانى (وزیر مستعمرات) بریتانى نامه‌یه‌ك بۆ پاشایێ عیراقێ هنارتیه وتێدا ئانكو د ناڤه‌رۆكا نامێ دا گۆتیێ (صحیح وعدناك بدوله عراقیه عربیه لا امبراگوریه فما و را‌و حمرین فهو كوردستان)، ئانكو راسته مه سۆز دایه ته ژبۆ دانانا ده‌وله‌ته‌كا عه‌ره‌بی عیراقى نه ئیمپراتوریه‌كێ بزانه ل پشت چیایێ حه‌مرین ئه‌و كوردستانه. هه‌ر وه‌سا زۆر ژێده‌رێن دیرۆكى دیار دكه‌ن كو ل ده‌ڤه‌را مووسل كورد هه‌بووینه و ته‌عریب هاتیه‌كرن ل سه‌ر ده‌مێن كه‌ڤندا، باژێرێ مووسل دكه‌ته سه‌ر لێڤا رۆژئاڤایا رووبارێ دیجله و به‌رى فه‌تحا ئیسلامى ل سالا(16) مشه‌ختى (637) زایینى مووسل باژێروكه‌كێ بچووك بوو و كێم خه‌لك و ئاڤاهى لێ هه‌بوون و ب تنێ دو تاخ لێ هه‌بوون تاخێ ئێكێ جهێ كوردان بوون و یێ دى مه‌سیحى بوون وچ سیما و شینوارێن عه‌ره‌بان لێ نه‌بوون، وه‌كو ژێده‌رێن مێژوویێ دبێژن جاران یێ عه‌ره‌بكرن لێ هاتیه‌كرن و كریه به‌رنامه‌كێ دارێتى بۆ ئینانا عه‌ره‌بان و مووسل كریه باژَێره‌كێ عه‌ره‌بى والى (هه‌رسمه كورێ عه‌رفجه البارقى) بۆ جارا ئێكێ و ل سه‌رده‌مێ خیلافه‌تا خه‌لیفێ بوسلمانان (عومه‌رێ كورێ خه‌تابى) بوو ل سالا (641) ز.
