فاکتەرێ ریسوس چییە؟

ئه‌ڤرۆ نيوز:

فاکتەرێ ریسوس پروتینەکە دناڤ تەپکێن سورێن خوینێ دا یێ ھەی دەما ئەڤ فاکتەرە دناڤ خوینێ دا ھەبیت دێ جورێ خوینێ یێ پوزەتیڤ بیت بۆ ڤی فاکتەری.

Rh+ve
دەما ئەڤ فاکتەرە دناڤ خوینێ دا نەبیت دێ جورێ خوینێ یێ نیگەتیف بیت بۆ ڤی فاکتەری.
Rh-ve
چەند شێواز ھەنە ل دەمێ تاقیکرنا خوینا بۆ ھەردوو ھەڤژینا دھێتە کرن بۆ جورێ خوینێ ژ لایێ فاکتەرێ ریسوس؟
1. خوینا ھەردوو یا پوزەتیف بیت بۆ فاکتەرێ Rh+ve
و لڤێرێ چ ئاریشە نینن.
2. خوینا ھەردووا یا نێگەتیف بیت بۆ فاکتەرێ Rh-ve
و لڤێرە ژی چ ئاریشە نینن.
3. خوینا زەلامی نێگەتیف بیت و یا ژنێ پوزەتیف بیت و لڤێرێ ژی چ ئاریشە نینن.
4. خوینا زەلامی پوزەتیف بیت و یا ژنێ نێگەتیف بیت، لڤێرێ ئاریشە یا ھەی و دبێژنێ نە وەک ھەڤیا جورێ خوینێ ژ لایێ فاکتەرێ ریسوس ڤە.
نەوەک ھەڤیا فاکتەرێ ریسوس چیە؟
ئەڤ حالەتە د دووگیانیێ دا دەمێ خوینا دەیکێ نێگەتیف بیت (Rh-ve) یا زاروکی پوزەتیف ((Rh+ve بیت. بۆ زانین ئەگەر خوینا بابی پوزەتیف بیت و یا دەیکێ نێگەتیف دەرفەتا کو خوینا زاروکی ژی پوزەتیف بیت پترە ژ 50%.

چەوا خوینا زاروکی تێکەلی خوینا دەیکێ دبیت؟
دبیت خوینا زاروکی دەربازی ھەڤالبچویکی ببیت و تێکەلی خوینا دەیکێ بیت دڤان کاودانان دا.
1. ل دەمێ دووگیانی و زاروکبوونا ئێکێ.
2. دەمێ خوین بەربوون (نەزیف) بۆ ژنکا دووگیان چێببیت بەری زاروکبوونێ.
3. دەمێ ژنکا دووگیان تووشی لێدانەکا ژ دەرڤە ببیت ئێکسەر ل زکی وەکی ل رویدانێن ترومبێلێ.
4. دەمێ زارۆک ژبەر ژنێ دچیت یان دووگیانیا ل دەرڤەی مالبچووکی ھەبیت.

نیشان و نە وەک ھەڤیا فاکتەرێ ریسوس چنە؟
دەمێ فاکتەرێ ریسوس وەک یەک نەبیت چ ئاریشە بۆ دەیکێ پەیدا نابن بەلێ دبیتە ئەگەرێ پیچبوونا تەبکێن سورێن خوینا زارۆکی و ل دویڤ دا کێم خوینی و زەرک و وەستیانا دلی و حەتا مرنا زاروکی ژی پەیدادبیتن.

چەوا ئەم ناھێلین ئاریشێن نە وەک ھەڤیا فاکتەرێ ریسوس پەیدا ببن؟
دشیان دایە ئەڤ ئاریشە پەیدا نەبن ئەگەر بەرگریا دژی فاکتەرێ ریسوس کو یا بەرنیاسە ب شرینقا (Anti-D) لدەمێ دروست بھێتە دان بۆ دەیکێ پشتی زارۆک بونێ ب سێ رۆژا. چونکو ئەگەر پشتی دروستبوونا دژەتەنیا ھاتە دان چ مفا تێدا نینە ئەڤ دەرزیکە پێدڤیە پشتی ھەر دووگیانی و زاروکبوونەکێ بھێتە دانان و ھەروەسا پشتی ھەر کاودانەکێ کو دەرفەتا تێکەلبوونا خوینا دەیک و زاروکی ھەبیت.

کەنگی پێدڤیە شرینقا (Anti-D) بھێتە دانان؟
1. ل دەمێ دووگیانیێ: شرینقەکا (Anti-D) بۆ دەیکێ دھێتە دانان، ل ھەر حالەکی دناڤبەرا حەفتیا 28 و 32 ژ حالی.
2. پشتی زاروکبوونێ: پێدڤیە پشتی ھەر زاروکبوونەکێ شرینقەک بھێتە دانان بۆ دەیکێ دسێ روژێن ئێکێ (72 سەعەتا) دا پشتی زاروکبونێ.

(Anti-D) شرینقەکا پێدڤیە بھێتە دانان پشتی ڤان کاودانا:
1. نەزیف ل دەف ژنکا دووگیان.
2. ژبەرچوونا زاروکی.
3. لسەر زکێ ژنکا دووگیان لێدانەکا ژ دەرڤە.
4. دووگیانیا ژ دەرڤەی مالبچوویکی.
و یا لبەردەست بیت و دسەلاجێ دا بھێتە ھەلگرتن نە دفریزەری دا ژبەرکو دبیتن مروڤ ژ نشکەکێ ڤە پێدڤی ببیت.

کۆمێنتا تە