فرانس پرێس: ب فشارا هندەك ئالیێن شیعی حوكمەتا بەغدا نەشیا رێككەفتنا ل گەل هەرێمێ بجهبینیت
ئاژانسا فرانس پرێس یا فرەنسی راپۆرتەك سەبارەت گرفت و ناكۆكیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا بەلاڤكر و ئاماژە دا، دبن فشارا پشكەك ژ ئالیێن شیعی، حوكمەتا ئیراقێ نەشیا ئەوێ رێككەفتنا ل سەر پەترۆلی و بودجەی ل گەل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئەنجامدای، بجهبینیت هەروەسا د بن كاریگەرییا ئەوان ئالییان دادگەها فیدرال ل ئیراقێ چەند بڕیارەك دژی قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ دەركرن.
د مەها شوباتا ئەڤسالەدا، دادگەها بلند یا فیدرال ل بەغدا، فەرمان ب حوكمەتا فیدرال كر، ل شوونا ئەوێ چەندێ ب رێكا ئیدارەیا هەرێمێ مووچە بهێتە بەلاڤكرن، مووچەیێ كەرتێ گشتی ل هەرێما كوردستانێ، ب شێوەیێ رێككەفن، راستەوخوە بهێاە مەزاختن.
د راپۆرتا ئاژانسا فرانس پرێس دا هاتییە، ل ئادارا سالا 2023، حوكمەتا ئیراقا فیدرال ل دادگەها پاریس سكالایەك ل سەر پەترۆلا هەرێما كوردستانێ دژی توركیا بر و ب بریارا دادگەها ناڤبری هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ بۆ توركیا و بەندەرێ جەیهان هاتە راگرتن، ب ئەڤێ چەندێ ژی ژێدەرێ سەرەكیێ داهاتێ هەرێما كوردستانێ هاتە هشككرن.
پاشی هەولێر ل گەل بەغدا رێككەفت كو پەترۆلا هەرێما كوردستانێ رادەستی حوكمەتا ئیراقێ بكەت و د بەرانبەر دا حوكمەتا ئیراقێ 12.6% ژ بودجەیا گشتییا ئیراقێ ب هەرێما كوردستانێ بدەت، بەلێ ژ ئالیێ ئیراقێ ڤە دەلیڤە ب بجهئینانا رێككەفتنێ نەهاتە دان.
پاشی حوكمەتا ئیراقێ داخوازا هەموو داهاتێن نە پەترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ ژی كر.
د درێژییا دژایەتیێن خوە بەرانبەر هەرێما كوردستانێ، رێكا دادگەها فیدرال ژی هاتە بكارئینان و چەند بڕیارەك دژی قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ هاتنە دەركرن، ژ ئەوان ژی كێمكرنا هەژمارا كورسیێن پەرلەمانێ كوردستانێ ژ 11 كورسییان بۆ 100 كورسییان، كو كورسیێن كۆتایا پێكهاتەیێن نەتەوەیێن دی وەكو توركمان، كلدان، ئاشووری وئەرمەن.
هەر ئەوێ دادگەهێ بڕیار ل سەر دابەشكرنا پشكا كورسیێن پارتێن سیاسی دا، ژ وان 45 كورسی بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان و 21 كورسی ژی بۆ ئێكەتی نیشتمانی كوردستان، بەلێ پارتی وەكو هەلویستەك بۆ پاراستنا مافێن قانوونی یێن پێكهاتەیێن تەوەیان، بڕیارا بایكۆتا پڕۆسەیا هەلبژارتێن پەرلەمانێ كوردستانێ دا كو د دەمەكیدا بڕیار هاتییە دان ل 10/6/2024 هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ بهێنە ئەنجامدان.
دادگەها فیدرال بڕیارەكا دی ل دۆر مووچەیێن مووچەخۆرێن هەرێما كوردستانێ دا و راگەهاند» دڤێت مووچەیێن مووچەخۆرێن هەرێما كوردستانێ راستەوخوە ژ ئالیێ وەزارەتا داراییا ئیراقێ ب رێكا تەوتین بهێنە بەلاڤكرن.
پێگیرینەبوونا حوكمەتا ئیراقێ و بڕیارێن دادگەها فیدرال، ناكۆكیێن بەغدا و هەولێرێ گەهاندنە گۆپیتكێ، لەوما كارڤەدان و هەلویستێ توندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پەیدابوو و ژ ئالیێ كوردان ڤە ژی هەموو ئەو ب بزاڤەك بۆ لاوازكرنا دەستهەلاتا فیدرال یا هەرێما وان هاتە سەحكرن ب تایبەت ژی ب ئارمانج گرتنا پارتی دیموكراتی كوردستان.
سەبارەت ئەڤێ چەندێ، ئیحسان شەمەری، چاڤدێرێ سیاسیێ ئیراقێ ل زانكۆیا بەغدا ناڤەشێریت و دبێژیت» ژ ئالییەكی ڤە وەكو مەرەمەكا تۆلڤەكرنا سیاسی پشكەك ژ هێزێن شیعی بزاڤا لاوازكرنا قەوارەیێ دستووریێ هەرێما كوردستانێ ددەن».
شەمەری ئاماژەكر» هەكە بڕیارێن دداگەها فیدرال د قانوونی ژی بن، بەلێ سروشتەكێ سیاسی هەیە، چونكە گرژیێن ئەڤێ دووماهیێ نەكو هەر پەیوەندیێن هەولێرێ و بەغدا تێك ددەن، بەلكو ئارمانجا وان لاوازكرنا پارتی دیموكراتی كوردستانە ژ روویێ پێگەهێ سیاسی ڤە».
هەر سەبارەت بڕیارێن دادگەها فیردالی دژی هەرێمێ و پێگەهێ پارتی دیموكراتی كوردستان، سەباح سوبحی ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دبێژیت» ئەو بڕیارێن دادگەها فیدرال سیستەمێ سیاسیێ نوكە یێ ئیراقێ تێك ددەن».
سەباح سوبحی كو پسپۆرەكێ قانوونییە دبێژیت» هندەك ئالیێن سیاسی دخوازن سیستەمێ فیدرال و نە ناڤەندیێ ب حوكمڕانییەكا ناڤەندی و پاوانخوازییا دەستهەلاتێ بگوهۆڕن، ئەڤە ژی دێ رەوشێ خراپتر لێكەت».
