فهره گۆڕان خواندنهكا دی د میدیایا خوه دا بكهت
خۆیایه كو مهرهم ژ ههر ئۆپۆزسیۆنهكێ ئهوه ببیته تهمامكهرا ههر دهسههلاتهكێ و وهكو راڤێژكارهكێ بهێز دناڤبهرا وهڵاتیا و دهسههڵاتێ و ههمی دئهڵقهیهكا بازنهیی دا بو خزمهتا گهل و وهڵاتی بزڤرن. لێ بهروڤاژی و ب موخابنیڤه بزاڤا گۆڕانێ نهشیایه لدویڤ پرهنسیپێن ئوپوزسیۆنێ دسالێن بوری دا و وهكو بهشدار دحوكمهتا بنكه فراوان یا نوكه برێ بكهڤیت. من ب ههلكهفتهكا دی و ل سالا ٢٠١١ێ، ئانكو بهری پتر ژ چار ساڵان گوتارهك بناڤێ (گۆڕانێ دڤێت چهقێن بن پێن خۆ ببڕیت) بهلاڤكربوو و ئهڤ گوتاره هاتبوو بهڵافكرن ل دهمهكی كو ئهو دو ساڵ نهبوو ئهڤ بزاڤه هاتیه دمهیدانا سیاسیا ههرێمێ دا. لێ ههر زوی بهرێ گورانێ كهته ناڤزراندنان و دژایهتیا ههردو پارتێن سهرهكی پارتی دیموكرات و یهكێتیێ و بونه سهدهما گهلهك گرێ و ئاستهنگان وگهنجێن كوردستانێ نهمازه ل باژێرێ سلێمانیێ هاندانه ڤاندالیزمیێ و تێكدانێ و ههرهشكرنا پهرلهمانی و گهلهك دهزگههێن حوكومی و بارهگایێن پارتی و جهێن خزمهتگوزاریێ.
ئهڤرۆ ئاخفتنا مه بجه هات و وان چهقێن بن پێن خو ب جارهكێ بڕین و ب ئهزمانێ خویێ ڕهش بونه داركوكێ سهرێ خوه، چنكی پشتی بورینا شهش ساڵان ژ دامهزراندنا وان، نهشیاینه ب رێكهك و سهرهدهریهكا ئاشتیانه تر مامهڵێ دگهل لایهنێن دی یێن سیاسی بكهن و خالا ژ ههمیێ نهرێنی تر بهرێ وان دایه ئاژاوا، نهبونا ستراتیژیهتهكا باشتره بو میدیا یا وان تایبهت برێكا تهلهفزیون و رادیو و روژنامهیێن وان. میدیا وان وهكو شیرێ دو سهری بویه، ئانكو كوژهكێن خونه ژی و ههروهسا یێن وهڵاتیێن خۆنهژی. سهركردێن گوران وهسا خو نیشا مللهتی ددهن بزاڤهكا ئاشتیه و تنێ چهكێ وان راگههاندنه، لێ راگههاندن ل سهر شاشیا ژ چهكێن كیمیاوی ژی وێرانتره. دڤێت میدیا گورانێ ههر ل دهسپیكێ نامهیهكا ڕاست گههاندبا جهماوهری و هزرا خو د بنهمایێن جڤاكی و رهوشتی دا كربا، تڤیا راگههاندكارێن گورانێ ژدهسپێكێ و تا نوكه جهێ بهرپرسیاریا راگههاندنا خوه بانه و نه وهكو ههڵبهستڤانهكی وهسفێن ئاشوپی (خهیالی) كربانه و ژ هزر و بوچونێن خۆ كهتوارێ خۆ وێنهكربان، بهلكو ههردهم د هویر و راستگو بان ل ههمبهر ههر رویدانهكێ و راستی ڤهگوهاستبانه و بهراهیا رویدانێ نهكهڤتبان.
لهوا راگههاندن نه هونهرهكێ سادهیه و دڤێت ههردهم ستراتیژیهك ههبیت و بشێت پارێزیێ ل سهر تایبهتمهندی و پیشهیێ خوه بكهت. گۆڕان نهشیایه ڤان پرهنسیپا ب پارێزیت و چ ئهندازیارێن باش نهبوینه دیوارهكێ موكوم ب هویری بێخیته دنێڤبهرا ئهو لایهنێن سیاسی ئهڤێن دڤێن رهخنێ لێ بكهن و ئهو ئێمناهیا نهتهوهیی بو وهلاتی كو ههردهم بهێلیت پاراستی و كاریگهریێن نێگهتیڤ ل سهر وهڵاتیا نهكهت. چهكێ ههره گرنگ یێ بزاڤا گوران میدیا وان بو كو ل دهسپیكێ جهێ دلخوشیا گهلهك وهلاتیێن كوردستانێ بو نه تنێ ل سلێمانیێ بهلكو ل گهلهك دهڤهرێن دی ژی بو دانانا سنورهكێ بو ئهو گهندهلی و نا عهدالهتیا سالێن درێژه ل كوردستانێ ژی ههی، لێ كارئینانا چهكێ راگههاندنێ بشاشیڤه وێرانكرنهك بویه بو وا و گهلهك وهلاتیێن وان دسهردا دبرین. ئهگهر ئهم بهرێ خو بدهینه ههر خوهپیشاندانهكا هاتیه كرن ژلایێ لایهنگرێن وان ڤه دێ بینین راگههاندنا وان بهرپرسه و ژ وان ژی ئهو ئاژاوهیێن ڤێ داویێ رویداین ل سلێمانیێ ژبلی ئهڤێن ١٧ ی شواتێ بهری چار ساڵان، ئهگهر ئهم بهرێخو بدهینه تهمهنێن خۆپیشاندهرا، دێ بینین گهلهك زاروكێن خوین گهرم بوینه وهكو وان مافێ خوهپیشاندانێ نینه و ژ وان ژی ئهڤێ ل ڤێ داویێ دبارهگایهكیڤه هاتیه سوتن ل ژیێ ١٥ ساڵی. ئهڤه دیار دبیت كو ئێك ژ پیلانێن گۆڕانێ سهردابرنا گهنجا بوویه و ژ رویێ یاساییڤه دبیته دژی پرهنسیپێن یاسایێن خوهپیشاندانان. ژلایهكێ دی ڤه راگههاندنا وان تایبهت برێكا شاشێن تهلهفزیونێن ئهسمانی نه پروفشنالیهك پێڤه دیاره، ئهو ژی چافپێكهفتنا ژمارهیهكا وان وهڵاتیێن هزرهكا سیاسی یا شاش د ئاخفتن و گلهیێن وان گهلهك دوباره و سێباره دكهن و بێ میسداقیهتهك بو هندهك ئاخفتنێن وان وهلاتیا ههبیت و د سهر وان شاشیا را بوچونێن وان دكهنه دوكیومینت بو خوه. دبیت هندهك وهلاتی خو بكهنه پێشمهرگه یان كورێن شههیدهكی و چ راستی بو نهبیت و كومێنتێن وان دێ گهلهك جاران هێنه دوباره كرن. خالا نێگهتیڤ تر دهزگایێن وان یێن میدیایێ ل دویڤ گێولێ خوه مێهڤانا دهلبژێرن و پێشكێشكار یان بێژهرێن وان تنێ لسهر وان خالا رادوهستن ئهڤێن دژایهتیا لایهنهكێ سیاسی د حوكمهتێ دا دكهن. ئهگهر بو نموونه داخازا مێهڤانی خوپیشاندانێن ماموستایا ههردهم د بهردهوام بن و دهرگههێن خاندنگهها نههێنه ڤهكرن، دبیت میدیاكارێ گوران وێ پرسیارێ ژ مێهڤانی نهكهت كو گهلهك قوتابی كورێن پێشمهرگههانه، یان ئهو خوهپیشاندان ببیته جهێ دلخوشیا هێزێن تیروریستیێن داعشێ، ئهڤه ژی بهروڤاژی ئێمناهیا نهتهوییه كو ههر بهرپرسیاریا راگههاندنێ بخویه.
دروسته كو خوهپیشاندان مافهكێ ڕهوایێ ههمی گهلێن دونیایێ یه و ئێك ژ رهنگێن دهربرینێ یه، لێ گرنگه بزانین جهماوهر تنێ نكاریت بكارێ خونیشادانهكا ب رێك و پێك و بێ ئاژاوهیی ڕاببیت ئهگهر لایهنهكێ یان پارتهكا سیاسی یان پارتهكا ئوپوزسیون رولهكێ كاریگهر نهبینت و نهبیته شیرهتكارهكێ راست و دروست بو خونیشادهران. دڤێت كهسایهتیێن سیاسی بزانن دێ چاوا بنه كلیلكا لڤینا ڤان گهنجێن خوین گهرم و نیشا وان بدهن كا دێ چاوا لسهر بناغهیێن دیموكراسی و شارهڤانی وهكو جیهانهكا پێشكهفتی خوهپیشاندانا كهن.
مه وهكو گهلێ كوردستانێ ژی ئهڤرۆ پێدڤی ب بزاڤێن هندهك حزبا ههنه قهیرانا چارهسهر بكهن نهك قهیرانا چێكهن، لێ مخابن ئهم هندهك قهیرانان دا دژین كو ههمی ژ ئهنجامێ دههان سالێن درێژه بهلكو بو پتر ژ چاخهكی و ههبونا پتر ژ دوژمنهكی چ ههرێمی یان نێڤدهولهتی، گهلێ مه نهچار بوویه بیروباوهریێ بهێزێ و كهسانێن هێزدار ههبیت، بێی گرنگیێ بدهن كێ دێ شیان ههبن بو وان دیموكراسیهت و دادپهروهریا جڤاكی بدهستڤه ئینن. لهوا گورانێ ژی سهرنهگرت، چنكی یا وان ژی ههر پاراستنا كورسیایه و گههشتنا دهسههڵاتێ یه ل سهر كیستێ ههست و دلینیا مللهتی برێكا میدیایهكا لهنگ كو ئهڤرۆ ئهگهر وان دڤێت وهكو حزبهكا یان بزاڤهكا خزمهتكار بهێنه دناڤ مللهتی دا دڤێت سیاسهتا راگههاندنا خوه بگوهورن، ئهگهر تنێ دێ ههر دهسكهفتێن وان مینن ئاژاوهیێن جاددا و خوهپیشاندانێن دڕنده. بلا ههر دهم لبیرا مه بیت كو تنێ ئیرادا گهلا گوهورینا د ناڤ حوكمهتێن خوهدا دكهن نهك درویشمێن خاپێنهر.