فیدل كاسترۆ شوره‌شگێر و دكتاتۆر
كاسترو سه‌رۆكه‌ك بێ به‌فل ل بن گوهێ بهێزترین وه‌لات و هه‌ڤدژ د بیروكا سیاسی دا بۆ ده‌مێ پتر ژ چه‌رخه‌كی، خوه نه‌چه‌ماند و لێڤه نه‌بوو ژ بریارا بۆ گه‌لێ كۆبی دای كو گهۆرینا سیسته‌مێ فلیجینگو باتیستا یێ كو مینا سه‌رۆكه‌كێ له‌شكری خوه بسه‌ر حكومێ كۆبا دادای، بریارا گهۆرینا سیسته‌مێ پالپشت بهێزا ئمپریالی ڤه كو راسته‌وخۆ ل بن چاڤدێریا ئه‌مریكا بوو. كاسترۆ مینا گه‌له‌ك سه‌ركردێن جیهانێ داخ باربوو ب ئاڤاكرنا سیسته‌مێ سوشیالیزم ل وه‌لاتێ خوه. پشتی گه‌له‌ك شه‌رێن دژوار و خرڤه‌بوونا جه‌ماوه‌ره‌كێ مه‌زن و كه‌سایه‌تیێن خودان شیان، شیا سیسته‌می ب ره‌نگه‌كێ شۆره‌شگێری بگهۆریته سیسته‌مێ شیوعی، سه‌ركه‌تنا شۆره‌شه‌كا وه‌سان مینا قونێره‌كێ كه‌ته بن پێ ئه‌مریكا. ئه‌مریكا هه‌موو بزاڤ كرن كو نه‌هێلیت گرۆپه‌كێ وه‌سا حوكمی ل كۆبا وه‌رگریت، لێ ب خوه‌راگریا ملله‌تێ كۆبی ب هه‌ڤكاریا سوڤیێتا به‌رێ و ب سه‌رۆكاتیا كاسترۆی ژ چارچوڤێ خه‌ونێ ده‌رخست و بۆ راستی. هه‌موویان ب چاڤه‌كی ته‌ماشه‌ى سه‌ركردێ ڤی خۆراگر و پری قوربانی بۆ گه‌لێ كۆبا نه دكر نه ل سه‌ر ئاستێ كۆبا و نه ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ، ژبه‌ر رۆلێ وی یێ خۆراگر هندا دیت قاره‌مان و ژ به‌ر درێژیا ده‌م و سه‌ركردایه‌تیه‌كا تاكره‌وانه ژ 1959-2088 كو دبوونه 49 سال مینا دكتاتۆره‌كی دهاته دیتن.
پشتی گه‌رمبوونا بیروكا سوشیالیزمێ پشتی شه‌رێ جیهانی یێ دویێ و ده‌ستپێكا شۆره‌شێن گه‌لان دژی ئیمپریالیزمێ و سه‌رمایه‌داریێ كو دكرنه لایێ راستێ د هه‌ڤكێشا سیاسی دا یان ژی وه‌لاتێن رۆژئاڤا ب تایبه‌تی ئه‌مریكا و گه‌شه‌بوونا وێ یا بله‌ز و به‌ز كو دكه‌ته ده‌سپێكا سالێن 50 و 60. په‌یدابوونا فیدل كاسترۆی ل گه‌رمه گه‌رما شه‌رێ سار یێ كو د ناڤبه‌را ئه‌مریكا و سوڤیێتی دا ده‌ست پێ كر بوو مینا مزگینه‌یه‌ك و خه‌به‌ره‌كێ سیاسیێ دلڤه‌كه‌ر بوو بۆ بلوكێ رۆژهه‌لات و سیسته‌مێ شیوعی، جوداهیا كۆبا ژ هه‌موو گه‌لێن دی ئه‌و بوو كو نێزیكی وه‌لاتێ ئه‌مریكا بوو ئه‌و تنێ ده‌لیڤه بۆ سوڤیێتی بوو كو بكاریت فشاره‌كا له‌شكری و سیاسی بێخیته سه‌ر وی وه‌لاتێ دژی خواست و حه‌زێن وێ یێن ئایدۆلۆژی. له‌وا ب كول مل ب هه‌موو شیانێن خوه‌ڤه سوڤیێتی كێماسی ژ پشته‌ڤانیا كاسترۆ ملله‌تێ كۆبا نه‌كر. ئه‌مریكا ب وان شاینێن خوه‌ڤه یێن سیخوری و له‌شكری پشتی 600 هه‌ولدانا بۆ كوشتن و هنگاڤتنا كاسترۆی بێ هیڤی ما. هه‌رچه‌نده كاسترۆ د بیروكا خوه دا ده‌ست ژ زه‌نگینیا بنه‌مالا خوه به‌ردا ژ به‌ر كو ئه‌و ب خوه ژ بنه‌ماله‌كا زه‌نگین بوو و دكاری ژیانه‌كا دوور ژ هه‌ژاریێ بژیت و خوه ل چینا هه‌ژار و پاله و جۆتیاران نه‌كه‌ته خودان و چ شۆره‌شا نه‌كه‌ت، لێ ئه‌وی خواست وه‌كو سیسته‌مێ سۆشیال هه‌لبژێریت و دا كو بشێت یه‌كسانیێ په‌یدا بكه‌ت بۆ هه‌موو ته‌خ و چوینێن وه‌لاتێ خوه و ژیانا خوه بێخیته د بن فشارا مه‌زنترین وه‌لاتێ جیران دا (ئه‌مریكا)، لێ دسه‌رڤان هه‌موویان را گه‌له‌ك ژ وه‌لاتیێن وی و به‌ڤلدارێن وی یێن سیاسی یێن كو ب هزره‌كا جودا بیر دكر یان كو هه‌ر چ نه‌بیت داخوازا سیسته‌مه‌كێ دیموكراتخاز دكر یان ژ به‌ر ره‌ڤیان و یان ژی هاتنه گرتن و كوشتن. بۆ نموونه ل ویلایه‌تا مه‌یامی كو دكه‌ڤیته نێزیكترین ویلایه‌ت بۆ كۆبا ژ لایێ ئه‌مریكاڤه جهه‌كێ به‌رفره‌ه هه‌یه دبێژنێ (هاڤانا بچووك) ژ به‌ر كو هندی ئۆپۆزسیۆن و وه‌لاتیێن كۆبی ل وێرێنه كو هه‌موو ژی دژی سیسته‌مێ سوشیالا كۆبانه ب سه‌رۆكاتیا فیدل كاسترۆینه. به‌ری دو رۆژان ده‌مێ خه‌به‌رێ مرنا ئه‌ڤی كه‌ساتیێ ناڤدار ل ته‌ماما جیهانێ هاتی ده‌نگ ڤه‌دان، گوتار و بیرئانینا وی ب دو چاڤان دهاته دیتن. هه‌لبه‌ت گه‌له‌ك ژ ملله‌تێ كۆبی وه‌كو قاره‌مانه‌ك و شۆره‌شگێره‌كێ بێ به‌ڤل ددیت و ب تایبه‌تی دار و ده‌سته‌كا سیاسی یا وی وه‌لاتی، هه‌ر ژ به‌ر هندێ ژی تازیه‌كا نه‌ه رۆژی ل سه‌رانسه‌ری كۆبا بۆ دانا و هه‌موو ملله‌ت دڤێت ملكه‌چی وان بریاران بن، بۆ نموونه ب چ ره‌نگه‌كی ئاهه‌نگ نه‌هێنه گێران یان بزاڤێن شاهیێ نه‌هێنه دیتن ئه‌گینا دێ تووشی گرفتاریا بن ئه‌و ژی رێزگرتن بۆ دیرۆكا سه‌ركرده فیدل كاسترۆ، هه‌روه‌سا هه‌ڤالبه‌ندێن سیسته‌مێ سوشیال مینا رۆسیا كو دوسته‌كێ دێرینێ كۆبا بوو یان چاینا و هه‌موو سیسته‌مێن رۆژهه‌لات و چه‌پێ سیاسی مرنا وی و كه‌ساتیا وی شۆره‌شگێره‌ك و مرۆڤه دلسۆز بۆ مرۆڤایتی ل قه‌له‌م ددا.
لێ ژ لایه‌ك دن ڤه ئه‌ڤ كه‌سێ كو بۆ 49 سالان نه‌هێلای كه‌س خوه بلڤینیت یان به‌حسێ هزره‌كا دی بكه‌ن و ئه‌گه‌ر هه‌بان ژی گه‌له‌ك بێ دودلی دا فه‌رمانا نه‌هێلانا وان هێته دان هه‌ر ژ به‌ر وێ یه‌كێ ژی پرانیا كۆبیان ژ ده‌رڤه‌ی كۆبا ل ده‌مێ خه‌به‌رێ مرنا كاسترۆی گه‌هشتی دا بێژی سه‌رو ژنوو هاتنه دنیایێ و ئه‌وان ئانی زمان كو ئه‌و ژ دكتاتۆره‌كێ گه‌له‌ك ده‌مدرێژ خلاس بوون، به‌لكو ژ نووكه وێڤه سیسته‌مه‌كێ هه‌لبژارتنان جهێ وی بگه‌ریت و خه‌لكی نه‌فه‌سا سیاسی هه‌بیت و بكارن پتر ئازادانه بیر ل سیاسه‌تا وه‌لاتێ خوه بكه‌ن. هه‌لبه‌ت وه‌كو ئاشكرا گه‌له‌ك ژ وه‌لاتیێ سه‌رمایه‌دار ژی په‌یامێن توند ل مرنا كاسترۆی دان د سه‌ر هندێرا كو ئه‌و دزانن كو كه‌ساتیه‌ك خۆراگر بوو و خودان هه‌لویست بوو، ئه‌وان ب دكتاتۆر ل قه‌له‌م دا و گونه‌هبار كر كو هه‌تا نوكه كۆبا د ژاریێ دا دژیت و ل بن فشارا ئابووریا ئه‌مریكادا دژیا.
ب هه‌ر چاڤێ ئه‌ڤ كه‌ساتیه بێته دیتن، كاسترۆی شیا بێ به‌فلانه رێبازا خوه د سه‌خترین ده‌مێن سیاسی دا د ناڤبه‌را رۆژهه‌لات و رۆژئاڤا دا ببه‌ته سه‌ر، سه‌ركرده چ جۆرێ بیت دێ هه‌ر هه‌بن دژ بیر هه‌بن و هه‌لویسته‌ك جودا هه‌بیت. فیدل كاسترۆ ب قاره‌مان یان دكتاتۆر بناسی به‌رپه‌ره‌ك د دیروكێ دا دروست كر و نفشێن بێن دێ وانێێن دیرۆكی و سیاسی و ئابووری ل سه‌ر ڤی كه‌سیاتی بخوینن و پێناسه ژی دمینیت كانێ كاودان و سروشتێ ژیانێ یێ چه‌وانه و چه‌وساوه‌یێ كیژ لای.
