قایمقامێ ئاکرێ: ھەموو مەرجێن پارێزگەھبوونێ د ئاکرێ دا ھەنە
دیدار، رەمەزان ھەرنی:
مازن محەمەد سەعید، قایمقامێ قەزا ئاکرێ د دیدارەکێ دا بۆ رۆژناما ئەڤرۆ بەحس ل پرۆژەیێن خزمەتگۆزاری یێن قەزا ئاکرێ دکەت و ددەتە زانین کو ژ ئەنجامێ قەیرانا دارایی وەکو ھەموو دەڤەرێن کوردستانێ ل قەزا ئاکرێ ژی پرۆژێن خزمەتگۆزاری راوەستیاینە، بەلێ نھا بڕیارە چەندین پرۆژە پێکڤە بھێنە ئەنجام دان وەکو قووناغا ئێکێ. ددەتە زانین ژی کو مافێ خەلکی یە گازندا ژ نەبوونا پرۆژان بکەن. دەبارەی نڤیسینگەھا پاسپۆرتا ئاکرێ ژی ددەتە زانین کو ٩٠% ب دووماھی ھاتیە ل دەمەکێ نێزیک دێ کەڤیتە کاری.
ئەڤرۆ: پشتی چەند سالان بڕیارا بجھکرنا ھژمارەکا پرۆژەیا بۆ ئاکرێ دەرکەفتیە ئەو چ پرۆژەنە؟
مازن محەمەد سەعید: قەزا ئاکرێ ژی مینا ھەموو دەڤەرێن دن یێن کوردستانێ تووشی ئەنجامنەدانا پرۆژا ببوو تایبەت ژ بەر قەیرانا دارایی کو ژ سالا ٢٠١٤ ێ د گەل ھاتنا شەرێ داعش دروست ببوو ھەروەسا بڕینا بۆدجەیێ کوردستانێ ژ لایێ عیراقێ ڤە پرۆژە دروستکرن ھاتە راوەستاندن و ئەوێن کار ژی ل سەر ھاتیە کرن ب نیڤەرو مان ژ بەر پابەند نەبوونا حوکمەتێ بەرامبەر کۆمپانیایێن جێبەجێکار د گەل وان پرۆژەیێن د پلانا فەرمانگەە و رێڤەریان دا ھەی ھەموو بوونە ئەگەر کو لاوازیا ئەنجامدانا پرۆژەیێن خزمەتگوزاری دروست ببیت دەوام و کارو بارێن پێدڤی بەردەوامن ب تنێ ئەو پرۆژێن ھاتیە پێشنیارکرن د گەل بۆدجێ نەھاتینە ئەنجامدان نوکە مە پلانەکا نوو دارشتیە بۆ ئەنجامدانا پرۆژا مە ئاراستەی پارێزگارێ دھۆک کریە د گەل جھێن شولەژی ھەر رێڤەبەریەکێ پلان دایە رێڤەبەریا گشتی و گەھشتینە وەزارەتا و مە تەرکیز ل سەر سێکتەرێ رێک و پرا کریە ھەموو سێتکەر د ناڤ پرۆژێن پێشنیار کری دا ھەنە بەلێ مە زۆر گرنگی دایە رێک و پرا ئەو پرۆژێن ھاتیە دارشتن کۆژمێ ٤٠ بۆ ٥٠ ملیار دیناران بۆ ھاتینە خەملاندن، دا بزانین دێ ئەو پارێ ھێتە تەرخانکرن چەند پرۆژە دێ پێ ھێنە جێبەجێکرن.
ئەڤرۆ: وەلاتی گازندەیان ژ نەبوونا پرۆژەیان ل دەڤەرێ دکەن؟
مازن محەمەد سەعید: گازندەیێن وەلاتیان د جھێ خوە دانە دەما حەفت سالان چو پرۆژە نەھێنە ئەنجام دان، ئەرکێ حوکمەتێ یە قوتابخانەیان و جاددەیان و زانکۆ پەیمانگەھا دروست بکەت ل ھەموو سێتکەران کار بکەت خزمەت بھێتە کرن بەلێ خواستا پرۆژا کارەکە ب دووماھی ناھێت رۆژانە جڤاک بەرفرەە دبیت و بەردەوام پێدڤی ب پرۆژەیانە و ئەوێن نوکە مە کریە پلان ئەون کو خواستا وەلاتیانە راستە گازندە بێدەنگ نابن بەلێ خەلکێ دەڤەرێ ژی ئەڤ رەوشە بەرچاڤ وەرگرتیە کۆژمەکێ دیار کری نەشێت وان ھەموو پرۆژان جێبەجێ بکەت کو وەلاتیان دڤێن بەلێ دێ قووناغەکا باش ھێنە بجھکرن وەکو قووناغا ئێکێ.
ئەڤرۆ: چو کۆمپانیایێن کەمتەرخەم ل دەڤەرێ ھاتینە سزادان ؟
مازن محەمەد سەعید: مە چو کۆمپانیایێن کەمتەرخەم نینە ئەو پرۆژێن ماینە نیڤەرو حوکمەتێ کارێ خوە ب دروستی نەکریە لەوما پرۆژە ھاتینە راگرتن د چارچۆڤێ قەیرانا دارایی دا.
ئەڤرۆ: ئاریشا ئاڤا ئاکرێ گەھشت کیڤە کوپتر ژ شەش سالایە کار ل سەر دھێتە کرن؟
مازن محەمەد سەعید: پرۆژێ ئاڤا ئاکرێ ژ وان پرۆژەیان بوو کو کار ھێدی ھێدی ل سەر دھاتە کرن و ژ بەر نەبوونا سلفێ بۆ کۆمپانیا جێبەجێکار بەلێ دەمێ پار سال وەزیرێ باژێرڤانی و گەشتوگوزارێ سەرەدانا ئاکرێ کری، رەوشا پرۆژەیی دیت د ھەمان دەم دا ب رێکا پەرلەمانتارێن دەڤەرێ گەھاندە پەرلەمانێ کوردستانێ و جڤاتا وەزیرێن ھەرێمێ و پارێزگارێ دھۆک ژی سەرەدانا پرۆژەی کر ل دووماھیێ ب سۆپاسی ڤە مەسرور بارزانی سەرۆکێ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ ١٨ ملیار دینارا تەرخانکرن بۆ تەمامکرنا پرۆژەیی نوکە کۆمپانیا جێبەجێکار کار دکەت پێشبینی دکەین ھەتا سالەکێ پرۆژە بگەھیتە رێژا ٩٠%، ئاریشەکا ھونەری ھەیە و کار ل سەر دکەین کو ئەو بۆریێن ھاتیە دانان دێ ھێنە گوھۆڕین.
ئەڤرۆ: بۆچی د گەل زاخۆ و سۆران بڕیارا ڤەکرنا فەرمانگەھا پاسپۆرتێ دەرکەفت ھێشتا نەکەفتیە کاری؟
مازن محەمەد سەعید: ب ئێک بڕیار بۆ ئاکرێ و زاخۆ و سۆران بڕیارا ڤەکرنا فەرمانگەھا پاسپۆرتێ ھاتە دان بەلێ ئاکرێ ئاریشا ئاڤاھی ھەبوو چەندین جە ھاتنە دەسنیشانکرن بەلی ژ لایێ لژنێن تایبەت ڤە نەھاتنە وەرگرتن ئاڤاھیەکێ دی ھەبوو کو ب نیڤەرو مابوو ب ناڤێ سەنتەرێ رۆشنبیری بەلێ پشتی لژنەک ژ وەزارەتا ناڤخۆ ھاتیە پێک ئینان ئەو پرۆژە ھاتە پەسەندکرن بۆ ڤێ قووناغێ بۆ ڤێ مەبەستێ ٢٠٠ ملیار بۆ تەمامکرنا پرۆژەی ھاتنە تەرخانکرن رێژا ٩٠% پرۆژە تەمام بوویە دەمەکێ نیزیک دێ کەڤیتە کاری.
ئەڤرۆ: بۆ کەرتێ گەشتوگوزارێ چەند مفا ژ خانیێن کەڤنێن ئاکرێ ھاتیە وەرگرتن ؟
مازن محەمەد سەعید: جھێ داخێ یە وەک پێدڤی مفا ژ ئاکرێ یا کەڤن نەھاتیە دیتن بۆ کەرتێ گەشتوگوزارێ حوکمەتێ بۆ دەمێ سێ سالا سلفەک تەرخانکر بۆ نووژەنکرنا ئاکرێ یا کەڤن ب رێکا وەزارەتا باژێرڤانیێ سالانە ٢٥٠ ملیۆن دینار بۆ دەمێ سێ سالا ھاتنە تەرخانکرن کو ب رەنگەکێ کۆلتۆری بھێتە نووژەنکرن.
چەندین ئەگەر ھەنە کو مفا ژێ نەھاتیە وەرگرتن ژ وانا سروشتێ ئاکرێ یا کەڤن مە کار ل گەل رێڤەبەریا گشتیا شوونوواران کریە ئیناینە سەر خەت کار ل سەر وێ چەندێ دکەین و لژنەک ل سەر کار بکەت بۆ کەرتێ گەشتوگوزارێ و شوونوواران دەست ب نووژەنکرنێ بکەین بۆ کەرتێ گەشتوگوزاریا شوونوواری.
ئەڤرۆ: بڕیارا دروستکرنا جاددەیەکا بازنەیی ل دەردورێن ئاکرێ ھەیە دێ کەنگی ھێتە دروستکرن ؟
مازن محەمەد سەعید: د چارچووڤێ وان پرۆژێن بۆ ئاکرێ ھاتیە پێشنیاز کرن پرۆژێ جاددەیا بازنەیا ئاکرێ ئێکە ژ وان پرۆژەیان کو دو جۆر ھەنە پرۆژێن خزمەتگوزاری و پرۆژێن گشتی پرۆژێ جاددەیا بازنەیی یا ئاکرێ پێدڤی ب کۆژمەکێ زۆر ھەیە و بازنەیی یە ل دەردورێن ئاکرێ دێ ھاتنوچوونا ل سەر ئاکرێ کێم کەت و سڤک کەت تایبەت ترۆمبێلێن بارھەلگر ژ بەر کو ئاکرێ دکەڤیتە د ناڤبەرا ھەردو پارێزگەھێن دھۆک و ھەولێر دا، ئەڤ جاددەیا بازنەیی دێ بار سڤکیەکێ دروست کەت و د ماستەر پلانێ دایە د گەل ئۆڤەر پاسا پیشەسازیا ئاکرێ.
ئەڤرۆ: پەکەکە چەند رێگرە ل ھەمبەر ئاڤا کرنا گوندێن سنورێ قەزا ئاکرێ ؟
مازن محەمەد سەعید: ل سنورێ ناحیا دینارتە جھێ داخێ یە کو وەلاتیێن ٢٤ گوندا نەشیانە وەکو پێدڤی بچنە سەر گوند و جھێن خوە حوکمەتا ھەرێمێ ژی نەشیایە وەکو پێدڤی خزمەتا خەلکێ وان گوندان بکەت دەمێ رەوشا ئابووری یا باش ژی و بۆدجە ژی ھەیی ژ بەر پەکەکێ کو ل وان دەڤەرا بوونە کۆمەکا دن یا گوندان کو ھاتنوچوونا پەکەکێ د ناڤ دا ھەبوو ھەردەم بەرھەڤبوون کو بھێنە بۆردوومانکرن بەلێ وەلاتی نەچارن سەرەدانا گوندێن خوە بکەن بەلێ ھەردەم مەترسی ل سەر ھەبوو، ھێزێن پێشمەرگەی ھاتینە دەڤەرێ و ئارامی دروستبوویە ب تنێ ٢٤ گوندێن دورە دەست ماینە چۆلکری.
ئەڤرۆ: چو بڕیار ھەنە بۆ چێکرنا تۆنێلەکێ ل چیایی پیرس ل ناحیا دینارتە؟
مازن محەمەد سەعید: تۆنێلا چیایێ پیرس ئێکە ژ پرۆژێن ستراتیژی ل ئاکرێ کو دپلانا حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ دایە پێدڤی ب کۆژمەکێ زۆر ھەیە پێدڤی ب مۆلەتا ھونەری ھەیە ژ جڤاتا وەزیران بەلێ وەکو پلان ئەڤ پرۆژە ھەیە بەلێ دیار نینە کەنگی دێ کەڤیتە د بوارێ جێبەجێکرنێ دا.
ئەڤرۆ: بڕیارا پارێزگەھبوون و ئیدارەیا سەربەخۆیا ئاکرێ گەھشتە کیڤە؟
مازن محەمەد سەعید: پرسا ئیدارەیا سەربەخۆیا ئاکرێ پشتی چەندەکێ جارەک دی ھاتیە نووکرن و نوکە کار ل سەر دھێتە کرن. ئیداریا سەربەخۆیا ئاکرێ گەلەک یا گرنگ و دەمێ سەرەدانا شاندێ پەرلەمانێ کوردستانێ بۆ ئاکرێ پرسا ئیدارا سەربەخۆیا ئاکرێ مە ب شاندێ سەرۆکاتیا پەرلەمانێ کوردستانێ راگەھاند کو پێدڤیە پەرلەمانێ کوردستانێ بەرەڤانیێ ژ بریارا خوە بکەت نەک خواستا مە وەک خەلکێ ئاکرێ یان کارگێریا دەڤەرێ کو بەرەڤانیێ ژ وێ بڕیارێ بکەن ئەوا ل سالا ١٩٩٩ ل پەرلەمانێ کوردستانێ دەرچوویی بۆ ڤێ قووناغێ بۆدجە ژی نەڤێت بڕیارا قانوونی ھەیە کۆ ئاکرێ ببیتە ئیدارەیەکا سەربەخۆ د ھەمان دەم دا ھەردو قەزایێن بەردەرەش و شەش ناحیە دێ بنە سنورێ وێ ئیدارەیا سەربەخۆ کو ٣٧٠ ھزار کەس لێ دژین، لایەنێ کێم ئاکرێ بۆ دھۆک ٩٠کم و بۆ مووسڵ ھەمان تشت بۆ ھەولێر پتر ژ ١٠٠کم دوورە ئەگەر بۆ ھندەک جھێن دی ئیدارەیا سەربەخۆ پێدڤی بیت بۆ ئاکرێ زۆر زۆر پێدڤیە نەخاسمە کو بڕیار ھاتیە دان ئاکرێ ببیتە پارێزگەە دخوازین ھەموو کار بکەن بۆ وێ چەندێ ئاکرێ ببیتە پارێزگەھەکا سەربەخۆ.
زۆر کار ھاتینە کرن بەلێ دەمێ دیارکری نینە بۆ وێ چەندێ ئاکرێ ببیتە ئیدارەیەکا سەربەخۆ ئەڤێ چەندێ ژی پێدڤی ب بڕیارا جڤاتا وەزیران ھەیە، بەردەرەش و کەلەک ناحی بوون بەری سالا ٢٠٠٧ێ سەر ب قەزا ئاکرێ ڤە پشتی بەردەرەش بوویە قەزا کەلەک و دارەتوو روڤیا بوونە ناحی سەر ب قەزا بەردەرەش ڤە و ناحیا گردەسین و دینارتە و بجیل ژی سەر ب ئاکرێ ڤە زەحمەتە چۆ رێگرەیەک ھەبیت بەردەرەش ژی ل گەل ئاکرێ ببیتە ئیدارەیەکا سەربەخۆ.
ئەڤرۆ: بۆچی ھەتا نوکە زانکۆ ل ئاکرێ نەھاتیە دانان؟
مازن محەمەد سەعید: دەمەکە بەردەوام کار ل سەر وێ چەندێ دکەین کو ئاکرێ ببیتە خودان زانکۆ، ئەو جھێن مە داخوازی پێشکێشکری کۆ ئاکرێ ببیتە زانکۆ پشتەڤانیا خوە نیشان دایە ئەگەرێ درەنگ ڤەبوونا زانکۆیا ئاکرێ پەیوەندی ب قەیرانا دارایی ڤە ھەیە ژ بەر کو بۆدجەیەک پێدڤیە د گەل ئاڤاھیان دخوازین کو وەزارەتا خواندنا بلند وی بۆدجەی دابین بکەت و بڕیارا ڤەکرنا زانکۆیێ بکەڤیتە د بوارێ جێبەجێکرنێ دا کو ل ئاکرێ زانکۆ بھێتە ڤەکرن، ژ بەر کو ھندەک قەزا و ناحیا زانکۆ ھەنە بەلێ ئاکرێ نینە کو ئەم یێ داخوازا ئیدارەیا سەربەخۆ دکەین و زانکۆ نینە بۆ خواندنێ ل زانکۆیێ ژی ھەمان ئاریشە ھەیە بۆ دووریێ.
ئاکرێ ل سالا ١٨٧٧ بوویە قەزا و سێ ناحیە ھەنە؛ گردەسێن، بجیل و دینارتە ژ سالا ٢٠١٤ ێ ھەتا نوکە چو پرۆژەیێن خزمەتگوزاری لێ نەھاتیە ئەنجامدان بڕیارە ئەڤ سالە ھژمارەکا پرۆژەیێن ستراتیژی یێن گشتی بھێنە ئەنجامدان و یێن ژ بەر قەیرانا دارایی ماینە ب نیڤەرو بھێنە تەمامکرن.
