قەیـرانا مـووچـەی و كارتێكرنا وی ل سـەر ژیـانـا خـەلكی
هێلین سالم
ل هەرێما كوردستانێ قەیرانا مووچەی ل سالا ٢٠١٤ سەرهلدایە، بەلێ د ئەڤ سالەدا ئەڤ قەیرانە پتر لێ هات ب تایبەتی پشتی قەیرانا ئابووری و كێمبوونا نەفتا هەرێم رەوانەی بەغدا دكەت و مەرجێن بەغدا و نەدان و گیرۆكرنا مووچەین فەرمانبەرێن هەرێمێ، كو گەلەك ژ خەلكێ هەرێمێ ژیان و داهاتێ وان مووچەیە و ئەڤێ قەیرانێ كارتێكرنەكا مەزن ل سەر ئابوور و ژیانا خەلكی كریە. دەمێ مووچە گیرۆ دبیت یان نەهێنەدان، خەلك نەشێن پێدڤیێن خۆ یێن سەرەكی دابین بكەن ئەڤە ژی بوویە ئەگەر كو خێزان نەشێن خوارن و ڤەخوارنێن گونجای بۆ زارۆكێن خوە پەیدا بكەن و نەشێن دەرمان و چارەسەریێن پزیشكی یێن پێدڤی دابین بكەن ل گەلەك جهان، خەلكی دەست ب فرۆتنا مولك و مالێن خۆ كریە دا بشێن بەردەوامیێ بدەنە ژیانا خۆ. ئەڤ قەیرانە بوویە ئەگەر گەلەك كۆمپانی و كارگەهـ و خوارنگەه و هۆتێل و مۆتێل بهێنە داخستن و كو داهاتێ وان ل سەر مووچەخۆرێن هەرێمێ بۆ د ئەنجام دا گەلەك گەنج و كرێكار ژ كارێن وان هاتینە دویرئێخستن و رەوشا بازاری خراب بوویە و كەلوپەل و بهایێ دۆلاری گران بووینە و ئەگەر ڕەوش ب ڤی رەنگی یا بەردەوام بیت دێ رێژەیا بێكاریێ ل هەرێمێ زۆر بیت كو ل سالا ٢٠٢٤ رێژەیا بێكاریێ ل هەرێمێ نێزیكی ٢٥٪ بوو.
ژ لایەكی دی ڤە قەیرانا دارایی و گیرۆبوونا مووچەی كارتێكرن ل دەروونێ خەلكی كریە و گەلەك كەس تووشی نەخۆشیێن دەروونی بووینە وەك خەمۆكیێ. حەتا ئاریشە د ناڤبەرا ژن و مێران ژی دا دروست بووینە و زێدەبوونا ترس و دودلیێ و حەزا كۆچكرنا گەنجان بۆ ژدەرڤەی وەلاتی پتر لێ هاتیە دا بشێن داهاتەكی ل ژدەرڤەی وەلاتی بدەستخۆڤە بینن. ئانكو ب كورتی قەیرانا گیرۆبوونا مووچەی دبیتە ئەگەرێ بلندبوونا رێژەیا بێكاریێ و بلندبوونا بهایێ كەلوپەلان و كێمبوونا خزمەتگوزاریێن گشتی و پەیدابوونا نەخۆشیێن دەروونی كو ب شێوەكێ ئێكسەر كوالێتیا ژیانێ ل دەف خەلكی كێم ببیت. بنچینەیا ئەڤی قەیرانێ بۆ رێكنەكەفتنا هەرێمێ و بەغدا ڤەدگەریت. بەغدا دبێژیت هەرێم داهاتێ نەفتێ ب تمامی نافرێكەت و مەرجێن توند داناینە بەر هەرێمێ. بەلێ پێدڤیە كورد د خۆراگر بن هەتا ئەڤ قەیرانە چارەسەر دبیت و پلانێن باشتر دابنن بۆ مەزاختنا پارێ خۆ و بتنێ كەرەستێن پێدڤیێن سەرەكی بكڕن و هاریكاریا ئێكودو بكەن دەستێ فەقیر و هەژاران بگرن ئەگەر د شیان دابیت، ب شارەزای و رەوشەنبیری و هاریكاریا خەلكی و فێربوونا بازاركرنا نوی و پلان دانان بۆ مەزاختنا پارەی، خەلكێ هەرێمێ دێ شێن ب شێوەكێ باشتر بەرامبەر قەیرانا مووچەی خۆ پارێزن.
